Çin'de yayınlanan Global Times gazetesi tarafından 7 Aralık'ta düzenlenen 2014 konferansının gündemi "Çin'de güçlü reform, Asya - Pasifik bölgesinde devam eden belirsizlikler" başlığıyla özetlenmişti. Toplantıya 100'den fazla tanınmış akademisyen, 200 girişimci ve medya mensupları davet edildi.

İlk oturumda, sekiz ünlü uzman, Çin'in reform planı üzerinde düşüncelerini anlattı.

"En önemlisi, hukukun üstünlüğü"

Beijing Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Hukuk ve Siyaset Araştırmaları Merkezi Müdürü Prof. Jiang Shigong, "Çeşitli alanlardan farklı insanlar farklı şeyler söyleyebiliyor" diyor. Prof. Jiang'a göre, hukuk alanında alınan kararlar, gelecekte üzerinde en çok durulacak tarihi kararlardır:

"Hukukun üstünlüğü, bu Genel Kurul'un stratejik düşüncesini yansıtan felsefesidir. Hükümet ve piyasa arasındaki ilişki hakkında konuşurken; örneğin toplantının sonuç raporu, piyasayla ilgili herhangi bir düzenlemenin, ne olursa olsun yasalar çerçevesinde yapılacağını vurguluyor. Bu düşünce eski yönetim felsefesinde asla kabul görmemişti."

Prof. Jiang Shigong, Hukukun üstünlüğünün sadece bir yargı sistemi sorunu olmadığını, aynı zamanda kamu idaresi için de önemli olduğunu belirtiyor. Prof. Jiang, sözlerini şöyle sürdürüyor:

"Çin, devlet yönetiminde modern bir sistem inşa ederken, hukukun üstünlüğü olmadan başarılı olamaz. Bu felsefe, politik sistemde temelden bir dönüşümle Çin yönetim ideolojisinin inşasını, özellikle de meşruiyetin inşasını içermelidir. Bu dönüşümün, iktidar partisi ve millet arasındaki ilişkiyi anayasa çerçevesinde yeniden kurmaya yönelmesi gerekir. Bu, ÇKP liderliğinde yeni bir anayasal sistem kurmak demek olacaktır."

"Çin'in temel siyasi çerçevesi aynı kalacaktır"

Tsinghua Üniversitesi Çin Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden Prof. Wang Hui,kararların iki noktaya vurgu yaptığını belirtiyor: Devlet yönetim yapısının modernizasyonu ve kaynak tahsisinde piyasanın belirleyici rolü. MK Kararları, geleneksel olarak Parti tarafından çizilen, ülkenin gelişme yönünü ve reformların çeşitli alanlarda derinleştirilmesini kapsayan ayrıntılı bir çerçeve çizer. Ancak son kararları bu biçimde değerlendirmenin yeterli olmayacağını belirten Prof. Wang, sözlerini şöyle sürdürüyor:

"Hükümet çalışmaları, rapordan daha kapsamlı ve önemlidir. Bu bizi, benim 'Parti'nin ulusallaşması-devletleşmesi (nationalization)' olarak adlandırdığım, Parti ve devlet arasında değişen ilişki üzerinde durmaya davet etmektedir."

Tartışmaların göbeğindeki piyasa konusunda Prof. Wang, "Çin'in temel siyasi çerçevesi aynı kalacaktır ve biz, kapsamlı reformları, bu çerçeve içinde kalarak yürütmek zorundayız" diyor. Prof Wang şöyle konuşuyor:

"Karar, piyasanın belirleyici, temel bir rol oynamaya devam edeceğine işaret ederken, piyasanın ve hükümetin işlevlerini, her ikisini de vurgulamaktadır. Bunun, tekellerin ortadan kaldırılması, piyasa erişiminin serbestleştirilmesi ve piyasa kurallarından azami yararlanılması anlamına geldiğini düşünüyorum. Ama korkarım piyasa örneğin etnik politikalarda, eğitim gibi alanlarda son sözü söyleyemez! Bilim adamlarının, piyasanın belirleyici rolünün nasıl olacağını tanımlamak için önümüzdeki dönem daha çok tartışmaları gerekecektir."

"Devlet sınırlandırılıyor"

Çin Renmin Üniversitesi Karşılaştırmalı Siyaset Enstitüsü Müdürü Yang Guangbin, geniş bir bakış açısıyla, kararlarda belirtilen reformların, ağırlıkla sosyal ve ekonomik reformlar olduğunu belirtiyor. Ancak, bunların aynı zamanda siyasi kararlar olduğunu vurgulayan Yang, şöyle konuşuyor:

"Devlet yönetim sistemi modernizasyonunun karara yazılmış olması, Çin'in siyasi akademik çevresinde heyecan yarattı. Peki ama bunu nasıl anlamak gerekir? Bence, devlet yönetim sisteminin modernizasyonu, devleti sınırlandırma inşasıdır."

Yang, aslında piyasanın belirleyici rolüne ve ekonomi reformlarına vurgunun, tek başına devletin gücünü sınırlamakta olduğunu savunuyor. "Güç sınırlanmazsa eğer, sonu felaket olacaktır" yorumunu yapan Yang, konuşmasını şöyle tamamlıyor:

"Çin şimdi reformların kapsamlı olarak derinleştirilmesi göreviyle bir lider grubu kurdu. Lider grubu, ekonomik ve idari olanlar dahil olmak üzere reformlardan geniş bir yelpazede sorumlu olacaktır. Bu da Çin'in siyasi ekolojisini değiştirecek ve hükümetin gücünü sınırlayacaktır."

"İnsanoğlunun yaşadığı üç olağanüstü olaydan biri"

Bright Oceans Şirketi Kıdemli Başkan Yardımcısı Farzam Kamalabadi'ye göre insanoğlu, antik çağlardan beri dünya için büyük önem taşıyan üç olağanüstü olay yaşamıştır. İlki Amerika kıtasının keşfidir, ikincisi Avrupa Rönesansıdır. Tüm dünyada insanların kaderini değiştirecek üçüncü olay, Çin'in reformları ve dünyaya entegrasyonudur. Şirket yöneticisi Kamalabadi, şunları söylüyor:

"Bu sürecin, dış ve iç iki etkisi vardır. İdeal olanı, Çin'in iç etkenleri dış etkenlere uygun olarak dönüştürebilmesidir. Bunun anlamı, katılımcılığı, ithalatçılığı, kopyacılığı ve katılımcı öğrenciliği geliştirmek, değerler geliştirmede lider ve kılavuz olmaktır."

Çin'in yalnızca ekonomide değil, siyasette ve askeri alanlarda da avantajlı olduğunu belirten Kamalabadi, "Çin, aynı zamanda kendi kültür ve değerleri ile dünyayı etkileyebilir, mevcut kültürü ve değerleri değiştirebilir. Bu arada, Çin'in barışçı yükselişinin dünyaya hiçbir zararı olmadığına, dünyayı inandırmanız gerekir. Tersine, bu durum, dünyaya katkı sağlayacaktır" diyor. Yerel etkiler konusunda ise Karabaldi şöyle konuşuyor:

"Çin'in dünyaya entegrasyonunun ülke içindeki sistemi de ilerleteceğini düşünüyorum. Böylece daha şeffaf, daha adil ve daha az müdahaleci bir devlete dönüşüm sağlanacaktır. Hükümet, kamu sermayeli şirketler üzerindeki kontrolünü gevşetirse, yeni düşüncenin, yeni ideolojinin inşasına daha fazla etki enjekte edebilir. Ben ülkedeki serbest ticaret alanlarının, reform ve dışa açılmada ikinci bir şans olduğunu düşünüyorum."

"Bireylerin isteklerini de temsil ediyor"

Merkez Derleme ve Tercüme Bürosu Araştırma Görevlisi Yang Xuedong, Karar'ın, sadece onu kaleme alan kişilerin isteklerini değil, aynı zamanda bireylerin isteklerini de temsil ettiğini belirtiyor. Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in cesaretine vurgu yapan Yang, şöyle konuşuyor:

"1978 yılında başlayan reform ve dışa açılma süreci gibi son gelişme süreci de liderlik değişimiyle eş zamanlı olarak yaşanan süreçlerdir. Bu durum onları, ülkenin gelişimi için daha sorumlu, daha cesur ve daha kararlı yapıyor."

"Hong Kong, ABD'den daha özgür, Anakara kadar sosyalist!"

Tsinghua Üniversitesi Beşeri Bilimler Okulu, Tarih Anabilim Dalı'ndan Prof. Qin Hui, "Karar, insanlarda ekonomik reformlara odaklanıldığı izlenimi bırakıyor ama aslında piyasa dışı alanda da zengin bir içeriğe sahiptir" diyor. Prof. Qin şöyle konuşuyor:

"Piyasanın 'belirleyici ' rolü vurgulandı, ancak bu 'belirleyici' rol neyi tanımlıyor? ABD ekonomisi ile karşılaştırıldığında, Hong Kong ekonomisinde özgürlük daha yüksek bir seviyeye sahiptir. Ama aynı zamanda, Hong Kong'un sahip olduğu sosyalist unsurlar, Çin anakarasından daha az değildir."

Prof. Qin, Hong Kong'da, Hong Kong kimlik kartına sahip olan herkesi kapsayan bir kamu sağlık sistemi ve görece adil bir eğitim sistemi olduğunu belirtiyor. Daha önce insanların ekonomik fırsatlar için Hong Kong'a göç ettiğini, ama bugün Anakara'dan insanların Hong Kong'a ağırlıklı olarak sosyalizm için; sosyal güvenlik ve kamu refahı için gittiğini belirten Prof. Qin konuşmasını şöyle sürdürüyor:

"Çin'in gelecekteki yönünü, aslında piyasa dışı alanda alınacak önlemler belirleyecektir; kamu refahının nasıl genişletileceği, toplumsal eşitliğin nasıl sağlanacağı ve kamu çıkarlarının nasıl öncelikli hale getirileceği gibi. Çin, sadece bunları yaparak gerçek bir sosyalist piyasa ekonomisi geliştirebilir. Piyasanın rolünü tamamlayabilmek için devletin sorumluluklarını artırmamız gerekir."

"Batı'nın bakış açısı değişmez!"

Shanghai Jiao Tong Üniversitesi, Uluslararası ve Halkla İlişkiler Okulu'ndan Prof. Xiao Gongqin, "Hükümet liderliğindeki modernizasyon hareketi, kaçınılmaz olarak, çıkar çevrelerinin hakimiyetinden, yolsuzluklardan ve büyük gelir dağılımı bozukluğundan kurtulmanın yolunu açacaktır" diyor. Prof. Xiao "18. ÇKP Merkez Komitesi Üçüncü Genel Kurulu'ndan sonra başlatılan Çin'in yeni reformlarının, devletin htiyaçlarını değil, öncelikle toplumun köklü kalkınmasını hedeflediğini belirtiyor. Prof. Xiao, piyasa ekonomisine ilişkin tartışmalara ise şu sözlerle yanıt veriyor:

"Reformun son 34 yılı, Batılılar tarafından, yeni otoriter rejimin bir numaralı sürümü olarak görüldü. Ben, önümüzdeki dönemin daha olgun bir piyasa ekonomisi oluşturmayı hedefleyen reformlarının da, yeni otoriter rejimin iki numaralı sürümü olarak görülebileceğini düşünüyorum. Bu iki versiyon, geçiş dönemlerinde diğer pek çok ülkede ortaya çıkan radikal sorunları önlemek konusunda Çin'e yardımcı olabilir. İstikrarlı siyasi koşullarda köklü reformun anlamı şudur: Çin, demokratik sisteminde yumuşak bir iniş yaşayacaktır."

"Sosyalist piyasa ekonomisine yeni anlam"

Merkez Sosyalizm Enstitüsü'nden Prof. Wang Zhanyang'a göre, MK toplantısının üç yeni özelliği vardır: "İlk olarak, Çin'e özgü sosyalizmin özelliklerini yeniden tanımlamış; Çin sosyalizminin, Deng Xiaoping'in ifadesiyle, ABD siyasi sistemine karşıtlıkla tanımlanan Sovyetler Birliği sisteminden farklı olduğunu belirlemiştir. Çin'in sosyalist kalkınma reformu, dünyada genel bir kabul gören modernleşme, dışa açılma yoluyla modernleşme odaklıdır, dünya odaklıdır ve geleceğe dönük hedeflere sahiptir. Bu, Çin'in dünya odaklı sosyalizme dönüşüdür." Prof. Wang, konuşmasını şöyle sürdürüyor:

"MK bu yıl piyasa ekonomisinin genel kanunlarının belirleyici bir rol oynaması gerektiğine vurgu yaparak ve reformun esasının kaynak tahsisinde piyasa ile devlet arasındaki ilişkileri yönetmek olduğunu vurgulayarak; sosyalist piyasa ekonomisine yeni bir anlam yüklemiştir. Sadece sosyalizmle bütünleşen bir piyasa ekonomisi ile biz insanlara mutluluk ve zenginlik getirebilir, toplumda eşitlik, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü sağlayabiliriz. Hükümet, sosyal güvenlik ve medeni haklar sağlayarak piyasanın başarısız yönleri üzerinde çalışacaktır."

Prof. Wang Zhanyang'a göre, MK toplantısının üçüncü yeni özelliği, ilk kez 1979 yılında ortaya atılan ve "yeni otoriter rejim" olarak anılan siyasi sistemde reformu yeniden başlatmış olmasıdır. Prof. Wang Zhanyang, "Reform, Batı'daki federal sistemin makul yönlerinden faydalanılarak, örneğin merkezi ve yerel yönetimler arasındaki ilişkilerde ademimerkezileşme deneyimi kazanılmasını sağlamıştır" diyor.