Çin Komünist Partisi (ÇKP) 18. Merkez Komitesi 3. Genel Kurulu devam ederken, Batılı çevreler bekledikleri reform adımlarının net olarak ilan edilmesini, hatta takvime bağlanmasını istiyorlardı.

Üç olasılık üzerinde duruluyordu. Birincisi, Kongre'nin sonunda hiçbir açıklama yapılmamasıydı. İkincisi, genel bir açıklamayla yön tayini yapılmasıydı. Üçüncüsü ise bir takvimle finansal serbetleştirme adımlarının net olarak ilan edilmesiydi. İkincisi oldu. Kongre sonunda genel bir açıklamayla yön tayin edildi.

Üçüncü genel kurullar önemli

ÇKP 18. Ulusal Kongresi geçen yıl kasım ayında yapılmıştı. Her yeni merkez komitesinin üçüncü genel kurulu ise ulusal kongrede alınan kararların ayrıntılı planlarının yapıldığı toplantılar oluyor. İşte ÇKP 18. MK'nın 3. Genel Kurulu bu açıdan önemliydi.

3. Genel Kurul bildirisi, 18. Ulusal Kongre kararlarıyla aynı doğrultuda. ÇKP MK'nın iki önemli ve "yeni" diyebileceğimiz kararı var. Birincisi, "Reformun derinleştirilmesiyle görevli bir liderlik grubunun" oluşturulması. İkincisi ise "Ulusal Güvenlik Komisyonu" kurulması.

ÇKP Merkez Komitesi tarafından oluşturulacak liderlik grubu, "planların hazırlanmasıyla görevli olacak, planın uygulanmasında eşgüdüm sağlayacak, uygulamaların hızlandırılmasından ve denetlenmesinden sorumlu olacak". Grup, hem merkezi ve yerel düzey arasında hem de sektörler ve kurumlar arasında eşgüdüm sağlayacak, hedefleri birleştirecek.

Uluslararası teröre karşı konumlanıyor

"Reform Liderlik Grubu" üzerinde durmadan önce "Ulusal Güvenlik Komisyonu"na kısaca değinelim. Çin, uluslararası terör faaliyetinin arttığını saptıyor. Bu konu, son Shanghai İşbirliği Örgütü (SİÖ) Zirvesi'nin de ana gündem maddesiydi. SİÖ kararıyla bölge ülkeleri Afganistan sorununa odaklandılar ve önemli adımlar attılar.

En son Tianenmen'de meydana gelen terör olayı da uluslararası terörün Çin'de Şincian dışına yayılacağının bir işareti olarak değerlendirildi. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hon Lei, Kongre'den bir gün sonra yaptığı açıklamada dünyada ve Çin'de giderek ciddileşen terörizmle mücadele ihtiyacına vurgu yaptı. Terörün önlenmesi, bölgesel ekonomik gelişmenin de anahtarı olarak kabul ediliyor.

Yönetim, manevra alanı bırakıyor

China Construction Bank'tan üst düzey araştırmacı Zhao Qing Ming şöyle demişti: "Ben Üçüncü Genel Kurul'dan bir üst düzey tasarım, bir genel plan hazırlamasını bekliyorum. O plan sayesinde finansal piyasa reformunda ivme devam ettirilecek ve çeşitli alanlardaki reformlar entegre olacaktır."

Reform Liderlik Grubu kurma kararı, reformlar derinleştirilirken Çin devletinin daha ihtiyatlı hareket etme kararını ifade ediyor. Reformlar ilerletilirken, riskler de Çin devletinin ihtiyat katsayısı da yükseliyor.

Çin, özellikle finans sektörünün serbestleştirilmesi doğrultusunda ciddi adımlar atmaya hazırlanırken, ortaya çıkabilecek riskleri gidermek amacıyla devletin denetimini ve yönetimini güçlendiriyor.

Özel bankacılık için hazırlık

Örneğin özel bankacılık alanında adımlar atılırken denetleyici ve düzenleyici otoriteler piyasaya giriş öncesi değerlendirme, onay süreçleri, internet bankacılığı üzerinde odaklanıyor.

Çin hükümeti, kriz koşullarında, gelişen ekonomisini ve başa güreşen şirketlerinin konumunu riske atacak adımlar atmak istemiyor. Yönetim, öteden beri temkinli. Ülke çapında uygulanacak kararlar alınmadan önce deneme bölgelerinde sınanması, artık gelenekselleşmiş durumda. O sınamalardan önce ise aylar, hatta bazen yıllar süren hazırlıklar yapılıyor.

Örneğin özel bankaların piyasaya girişiyle ilgili olarak, 3. Genel Kurul'dan aylar önce yerel yönetimlerden bölgesel önerileri de içeren raporlar alındı. Ayrıca yerel düzeyde özel bankacılık deneyimleri de var ve bunlar da yol gösterici oluyor.

Bakanlıklar arası ortak konferans

Çin Devlet Konseyi ağustos ayında bakanlıklar arası ortak konferans mekanizması kurmayı kararlaştırmıştı. Merkez Bankası niteliğindeki Çin Halk Bankası tarafından yönetilecek mekanizmaya, mali denetim, bankacılık, menkul kıymetler, sigorta ve döviz yetkilileri dahil olacak.

Konferans, Çinli uzmanlar tarafından "Uzun yıllardır yokluğu hissedilen, ülke çapında mali denetimde eşgüdüm sağlayacak önemli bir modernizasyon kararı" olarak yorumlandı.

Kent ve köy reformlarına ağırlık verilecek

Merkezi yönetim, baştan beri, tercihini reform yönünde yaptı. Ancak ne kadar hızlı olacağı, hangi vadede ne kadar ilerleme kaydedileceği konusunda bir açıklama yapılmıyor. Takvim verilmiyor. Reformlarda büyük sıçrama yapılması öngörülür ve riskler artarken Çin yönetimi kendine "manevra alanı" bırakıyor.

Finansal reformlarda Çin devleti, atılacak adımları belli bir plan dahilinde zaten yürütüyor. Örneğin, faizin ve dövizin serbestleştirilmesi adımları küçük küçük atılıyor. Bu alanda işler "rayına oturmuş" durumda.

Bugün asıl odaklanılacak reformlar tarım ve kentleşme. Kongre bildirisinde "Kent ve köyü kapsayan bir arazi piyasası oluşturulacak. Yeni tip köy işletme sisteminin oluşturulması hızlandırılacak. Köylülere daha çok varlık hakkı tanınacak. Kentleşmenin sağlıklı gelişme sistemi iyileştirilecek" denildi…

Peki, finansal reform ne yönde gelişecek?

Finansal reformlar rayına oturdu

Çin Komünist Partisi 18. Ulusal Kongresi geçen yıl, finansal sistem reformuna, özellikle piyasalaşmayı vurgulayarak yön verdi.

Çin'in merkez bankası niteliğindeki Halk Bankası, geçen yıl kredi ve mevduat faiz oranlarının dalgalanma aralıklarını genişlettikten sonra 19 temmuzda da kredi faiz oranları üzerindeki kontrolü kaldırdığını açıkladı.

Devlet Danışma Konseyi, 28 Ağustos'ta, çok katmanlı sermaye piyasası oluşması ve parasal stoğu canlandırmak amacıyla kredi varlıklarına menkul kıymet niteliği kazandırma yönünde uygulanan deneme programlarını genişletme kararı aldı. 6 Eylül'de de vadeli hazine bonosu ticareti yeniden başlatıldı.

29 Eylül'de ise faiz oranlarına ve yuan sermaye hesaplarına akışkanlık (konvertibilite) kazandıracak reformlar için bir deneme alanı olarak planlanan Çin (Shanghai) Serbest Ticaret Bölgesi'nin açılışı yapıldı.

Son olarak, 25 Ekim'de bir kredi fiyatlandırma ve kamuoyunu aydınlatma mekanizması başlatıldı.

"Finansal reforma direnç daha az olur"

Uzmanlar bütün bu saydığımız gelişmelerden sonra, finansal sistem reformuna olan direncin, diğer reform alanlarına göre daha az olacağını savunuyorlar. Örneğin, toprak reformu, ev kayıt sistemi, mali sistemin piyasalaştırılması, devlet işletmeleri reformuna göre finansal sistem reformu daha yüksek düzeyde olacak, dönüşüm de daha elle tutulur olacaktır.

ÇKP Merkez Komitesi'ne bağlı üst düzey bir hükümet düşünce kuruluşu olan Kalkınma Araştırma Merkezi'nin 26 Ekim'de açıkladığı plan, finansal reformlarda atılacak adımlar konusunda bir fikir veriyor.

Öncelikle finansal piyasada rekabeti artırmak için piyasaya giriş eşiği düşürülecek ayrıca mali kurumların mülkiyet ve yönetim hakları yeniden inşa edilecek. İkincisi, faiz oranlarının ve döviz kurunun piyasada oluşması teşvik edilecek.Üçüncüsü, büyüme modelinin değişimini ve kentleşmeyi desteklemek için verimli ve esnek, pazar odaklı bir finansal sistem kurulacak. Dördüncüsü yönetim sistemi ve kurumlar, olası finansal riskleri yönetip çözmek üzere yeniden yapılandırılacak. Beşincisi finansal sistem reformu ile vergi reformu arasında eşgüdüm sağlanacak.

Kurumsal yapılanma öne çıkıyor

Önceki mali sistem reformunda, ağırlıklı olarak mikro - finans kuruluşları üzerinde duruldu. Uzmanlar, yeni reformun uygun bir kurumsal yapılanma, daha iyi bir finansal piyasa ortamı yaratmak, mali kaynak dağılımında verimliliği artırmak ve mali sektörün reel ekonomiye desteğini artırmak üzerinde yoğunlaşacağını düşünüyor.

Mali kaynak dağılımının piyasada oluşması önündeki sistematik engellerin kaldırılması, reformun bir sonraki turunda finansal sistemin canlılığını, finansal risklerin dağıtılmasını ve reel ekonomiye güçlü destek vermeyi hedeflemektedir.

Çin Halk Bankası Müdür Yardımcısı Hu Xiaolian, faiz oranlarının serbestleştirilmesine üç görev yüklediklerini belirtiyor: faiz oranının piyasada belirlenmesini sağlayacak bir iç disiplin mekanizması kurmak; kredi faizlerinde taban fiyatı belirlemeyi başlatmak ve bankalararası mevduat sertifikalarının ihracını ve ticaretini teşvik etmek. Hu, şimdi ilk iki görevin başarılı olduğunu, bir sonraki adımın ise mevduat faiz oranı üzerindeki denetimi kaldırmak olduğunu belirtiyor.

Merkezi hükümetin, özel sermayenin finans sektörüne girmesini teşvik edeceği vaadinde bulunduğuna, bazı özel işletmelerin özel banka kurmak için aktif girişim başlattığına dikkat çekiliyor.

Böylece, nakte susamış özel işletmeler doğrudan finansman olanağına kavuşmuş olacak. El altından yürütülen "gölge bankalar" ise giderek küçülüp yok olacak. Renmin Üniversitesi'nden ekonomi araştırmacısı Wang Jinbin, "finans sektörüne özel sermayenin girişine karşı konulmaz bir eğilim var" diyor.

Çin Halk Bankası ise yuan döviz kurunun dalgalanmasına yönelik müdahaleyi kesin olarak zayıflatacak ve dalgalanma aralığını genişletecek.

Reformun, yuanın temel uluslararası rezerv para ve dünyanın diğer bölgelerinde de yatırım değerleme para birimi haline getirilmesi hedefinde, belirleyici olacağı düşünülüyor.

Eğilimler, ÇHB'nin yuan sermaye hesabı akışkanlığını (konvertibilitesini) ve yuan döviz kurunda piyasanın daha aktif bir rol oynamasını teşvik edeceğini gösteriyor.

Acilen bir mevduat sigorta sistemi ile mali kurumlar için bir bilgilendirme sistemi oluşturulması ve yatırımcıların risklerin önlenmesi konusunda bilinçlendirilmesi gerektiği savunuluyor.

15 Kasım 2013