(Cumhurbaşkanı Xi Jinping ve eşi Peng Liyuan, APEC zirvelerinin geleneksel akşam yemeğinde… Gelecek yıl Zirve'ye onlar evsahipliği yapacaklar.)

    Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği APEC 21. Liderler Zirvesi, 7-8 Ekim günlerinde, Endonezya'nın Bali Adası'nda yapıldı. Büyük bir dostluk havası içinde yapılan toplantıda, ekonomik entegrasyon doğrultusunda, anlayışlarda ve hedeflerde tam bir birlik sağlandı. "Asya yatırım bankası" ve "ortak döviz takas sistemi" konusunda da adımlar atıldığı bildirildi.

    Çeyrek yüzyıl sonra, nitelik değişiyor!

    APEC, 1989 yılında 12 üye ile kuruldu. İşbirliği, bölge ekonomileri arasındaki geniş sektörel işbirliğini geliştirmek için gevşek bir danışma forumu niteliğindeydi. Bugün, Pasifik Kıyıları'ndan 21 ekonomiyi bir araya getiren bir forum haline geldi. İşbirliğinin niteliği de değişiyor. APEC liderlerinin niyeti, ticari engelleri en aza indirerek bölgede serbest ticareti teşvik etmek, Asya -Pasifik bölgesi genelinde büyük bir ekonomik işbirliği kurmak.

    Milli gelir olarak dünyanın yüzde 55'ini, nüfus olarak yüzde 40'ını kapsayan APEC'e katılmak isteyen çok sayıda başka ekonomilerin de olduğu belirtiliyor. APEC liderlerinin yıllık toplantıları da, son yıllarda dünya çapında yankılanan bir olay haline geldi. Bu yılki Zirve, yaklaşık iki düzine devlet başkanı ile 46 bakan, 5 bin ekonomi lideri ve 3 bin gazeteciyi ağırladı. Bu rakam Zirve öncesinde düzenlenen çok sayıda APEC toplantısına katılan binlerce kişiyi kapsamıyor.

    Bu yılki toplantının ana teması da dikkat çekici birçok yönü arasında sayılmalı: "Toparlanma ve Büyümeye Doğru: Küresel Ekonomi için Öncelikleri Yeniden Biçimlendirmek!"

    "Ortaklığı güçlendirmeye karar verdik"

    APEC liderleri, toplantının sonunda imzaladıkları ortak bildiride, bölge çapında ekonomik kalkınmayı teşvik edeceklerini belirttiler. Bildiri, ekonomi çevrelerinde "küresel ekonomik toparlanmaya 'yeni bir canlılık' enjekte edilmiştir" biçiminde yorumlandı.

    Bildiride şöyle deniyordu: "Biz hükümet, özel sektör ve uluslararası kuruluşlar dahil bölgesel ortaklar olarak, altyapı yatırımlarını ve finansmanını geliştirmek için ortaklığı güçlendirmeye, çabaları birleştirmeye karar verdik."

    (Liderler, Bali'nin ipek fabrikası "endek" tarafından özel olarak hazırlanan gömleklerle poz verdiler. Geleneksel renkli kıyafetlerle akşam yemeği, artık bir APEC geleneği.)

    "Bilgi paylaşımı mekanizması, kritik önemde"

    APEC üyeleri, altyapı yatırımlarının arzulanan biçimde ve hızla gelişmesinin, bölge çapında ekonomiler arasında bir "tedarik zinciri mevzisi" kurulmasına bağlı olduğunu ifade ettiler. Tedarik zinciri, ürün ve hizmet akışının yanı sıra ekonomiler arasında sermaye, işgücü, teknoloji, bilgi ve kaynak akışını sağlayacak bir sistem olarak tanımlanıyor.

    Hükümete bağlı bir düşünce kuruluşu olan Çin Uluslararası Ekonomik Değişimler Merkezi Genel Sekreteri Wei Jianguo, hedefin, APEC çapında ekonomiler arasında endüstriyel yapıları yeniden dengelemek ve büyüme modellerini geliştirmek olduğunu söyledi. Wei, önde gelen ülkeler arasında, bilgi paylaşımı mekanizması kurulmasının kritik önemde olduğunu, makroekonomik politikalar ve bölgesel kalkınma teşvikleri konusunda eşgüdümün böylece sağlanabileceğini belirtti.

    Bölgesel çapta finansal işbirliği mekanizmasının kurulması, öncelikli konular arasında yer alıyor. Bu konuda Çin'in önemli roller üstlenmesi bekleniyor.

    (Xi Jinping, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in 61. doğum günü kutlamasında… Endonezya Cumhurbaşbakanı Susilo Bambang Yudhoyono, gitarıyla "Happy Birthday to You"yu çaldı.)

    Asya Yatırım Bankası'na bir adım daha

    Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Zirve'de APEC üyelerine ayrıntılı bilgiler vererek Çin ekonomisinin geleceğine olan güvenini anlattı. Çin, APEC ülkeleri arasında "bağlantıları sıkılaştırma" hedefi doğrultusunda, İşbirliği'ne büyük destek verecek güce ve kapasiteye sahipti.

    Xi, APEC gayriresmi ekonomi liderleri toplantısında, altyapı inşa projelerini finanse etmek için bir "Asya Yatırım Bankası" kurma çağrısını yineledi. Xi, 21 ekonomiyi kapsayan ve 2,8 milyarlık nüfusa ev sahipliği yapan Asya - Pasifik bölgesinin çok önemli olduğunu belirterek Çin'in bölgesel altyapı inşasında önemli rol üstlenme kararını ifade etti. Xi, "Çin, altyapı yatırımları için yatırım ve finansman kanalları kurup geliştirmek için hazırdır" dedi.

    Fan Bi: Çin, Asya - Pasifik ekonomisinde büyük bir rol oynayabilir

    Çin Uluslararası Ekonomik Değişimler Merkezi'nden üst düzey araştırmacı Fan Bi, güvenli ve etkili bir mali işbirliği mekanizmasının APEC çapında tüm ekonomilerin altyapılarını iyileştirmelerine, potansiyel ekonomik risklerle başa çıkmalarına yardımcı olacağını belirtti. Fan Bi, "Sermaye tabanı ve zengin deneyimi ile Çin, Asya - Pasifik bölgesinde altyapı inşasında büyük bir rol oynayabilir. Asya Yatırım Bankası veya özel fonu APEC üyesi devletler, girişimler ve özel fonlar tarafından kurulacaktır. Çin'in bu kuruluşa katkısı nispeten büyük olabilir" dedi.

    Uzmanlar, Çin'in, Shanghai'da yeni kurulan Serbest Ticaret Deneme Bölgesi gibi uygulamalarla, bölgesel çapta ticaretin ve yatırımların önündeki kısıtların kaldırılmasında da öncülük edebileceğini söylüyorlar.

    "Serbest ve açık ticaret zorunludur"

    Çin'in eski üst düzey bir APEC yetkilisi olan Wang Yusheng, Zirve'de liderler arasında "Asya-Pasifik'in hızla toparlanıp, küresel büyümenin motoru haline getirilmesi" temelinde kapsamlı bir görüş birliği kurulduğunu söyledi. Liderler Bildirisi'nde de "Biz Asya-Pasifik bölgesinin ekonomik kalkınmada aşama kaydedeceğine tam güven duyuyoruz ve biz küresel ekonomik iyileşmede öncü bir rol oynamaya kararlıyız" deniyor.

    Çin Devlet Başkanı Xi Jinping de gayriresmi liderler toplantısında yaptığı konuşmada, dünya ekonomisinde dışa açıklığın korunması ve geliştirilmesinde APEC ekonomilerinin öncü bir rol oynaması için çağrı yapmıştı. Xi, APEC üyelerinin kafa kafaya vermeleri, sorunları cesaretle çözmeleri gerektiğini söyledi.

    (Bir başka toplu fotoğraf için hazırlık yapılıyor… APEC Bildirisi, "küresel ekonomik toparlanmaya 'yeni bir canlılık' enjekte edilmiştir" biçiminde yorumlandı.)

    Moody's: APEC'in notu "istikrar ve güç!"

    Çin Uluslararası Çalışmalar Merkezi, Stratejik Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Wang, Zirve'nin sonuçlarının bölgesel gelişmeyi hızlandıracağını belirtti. APEC ülkeleri de dahil gelişmekte olan ekonomilerin, son yıllarda bazı gelişmiş ülkeler tarafından uygulanan parasal genişleme politikalarından etkilendiğini hatırlatan Wang, "APEC ve BRICS gibi gelişmekte olan ülkeler olarak, gelişmiş ülkelerin yarattığı olumsuz etkilere rağmen güçlü bir büyüme sergiledik" dedi. APEC ülkelerinde büyümenin 2013 sonunda 6,3, 2014 yılında yüzde 6,6 olması bekleniyor.

    Moody's Yatırım Hizmetleri'nin yayınladığı son rapora göre "Küresel mali krizin başlangıcından bu yana geçen beş yıl içinde, APEC üyelerinin egemen derecelendirme performansı genel olarak istikrar ve güç olmuştur!" Aynı raporda, gelişmiş ülkelerin bölgenin ihraç ürünlerine olan talebindeki düşüş eğilimi, küresel sermaye piyasalarında oynaklığın yeniden dirilişi gibi etkenlerle, APEC bölgesinin birçok yeni sorunlarla karşı karşıya olduğu vurgulandı.

    Wang: Kooperatif gibi teknoloji ve sanayi parkları

    Bununla birlikte, Bali Bildirisi'nde şu saptama yapılıyor: "Küresel büyüme çok zayıf, riskler aşağı yönlü gidişe işaret ediyor, küresel ticaret zayıflıyor ve ekonomik görünüm büyümenin istenenden daha yavaş ve daha az dengeli olma olasılığını güçlendiriyor." Bildiride, sorunların çözümünün, ülkeler arası ticarette ve yatırımda, serbestliğin ve açıklığın sürdürülmesinden geçtiği vurgulandı.

    Çin Uluslararası Çalışmalar Merkezi, Stratejik Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Wang bölgesel çapta, kooperatif niteliğinde yüksek teknoloji ve sanayi parkları inşa etmenin önemli olduğunu söyledi.

    "Ortak döviz rezervi" gündemde

    Zirve öncesi yapılan görüşmelerde APEC çapında finansal istikrarı teşvik etmek için ortak bir döviz rezervi sisteminin zorunlu olduğu da gündeme getirildi. Maliye Bakanı Lou Jiwei, 20 Eylül'de Bali'de yapılan APEC maliye bakanları toplantısında, dış şok riskiyle karşı karşıya olan ekonomileri desteklemek için bir "çoktaraflı döviz takas sisteminin" kurulabileceğini söyledi.

    Bu fikre hangi ülkelerin destek verip hangilerinin karşı çıktığı konusunda bilgi verilmedi. Ancak Wall Street Journal gazetesi Güney Kore Maliye Bakanı Hyun Oh-seok'un, "Chiang Mai Girişimi'ni güçlendirmenin en iyisi olduğunu söylediğini" kaydetti.

    "Chiang Mai Girişimi", Çin, Japonya ve Güney Kore arasında, 240 milyar dolar değerinde ortak bir döviz rezervi havuzuna dayalı olarak kurulan çok taraflı bir para takas düzenlemesi. Çin Çağdaş Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nden Güneydoğu Asya uzmanı Luo Yongkun, Chiang Mai Girişimi'nin genişletilmiş bir benzerinin, APEC üyeleri arasında bölgesel finansal istikrarın geliştirilmesine yardımcı olacağını söyledi.

    "ASEAN ülkeleri ile 1,4 trilyon yuanlık para takas anlaşması var"

    Çin Halk Bankası Müsteşar Yardımcısı Yi Gang, Çin'in zaten Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği ile 1,4 trilyon yuanlık (229 milyar dolar) para takas anlaşması imzaladığını belirtti.

    Geçen hafta, Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in Endonezya ziyareti sırasında, yerel paralarla ticareti teşvik etmek için Çin ve Endonezya arasında 100 milyarlık yuan - rupiah döviz takas anlaşması yaptığı duyruldu. Xi, anlaşmanın, 2009 yılında imzalanan bir anlaşmanın devamı ve kapsamının genişletilmesi niteliğinde olduğunu söyledi.

    Maliye Bakanı Lou, çok taraflı döviz takas sisteminin, yatırım bankası için finansman kaynağı olarak kabul edilebileceğini ama bunun için henüz çok erken bir aşamada olunduğunu söyledi. Luo ayrıca APEC üyeleri arasında bir döviz takası sisteminin bazı sorunlarla da karşı karşıya olduğunu belirterek "Her şeyden önce, farklı politikalara sahip çok sayıda üye arasında eşgüdüm sağlamak zor olacaktır" dedi.

    Çin Dışişleri Üniversitesi Asya - Pasifik Araştırma Merkezi Müdürü Su Hao, ekonomik kalkınmanın, APEC üyeleri için öncelikli olduğunu, bazı oyuncuların bölgedeki sorunları kışkırtma yönündeki çabalarının bu sayede alt edilebileceğini söyledi.

    Xi: Çin'de yıkıcı hatalar yaşanmayacaktır!

    Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in APEC'te yaprığı etkileyici konuşmasından bir paragrafla yazımızı tamamlayalım… Çin'de büyümenin bu yılın ilk yarısında yüzde 7,6'ya gerilemesi, dünya çapında spekülasyonlara yol açmıştı. Cumhurbaşkanı Xi, bu sonucun, kendi düzenleyici politikalarının bir sonucu olduğunu ifade etti ve "Çin'in orta vadeli hedeflerine ulaşması için yüzde yedi yıllık büyüme oranı yeterli olacaktır" dedi.

    Cumhurbaşkanı Xi, 2020 yılına kadar kişi başına düşen geliri iki katına çıkaracaklarını söyledi. "Derin sularda" büyük bir mücadeleyle karşı karşıya olduklarını belirterek reformların önemini vurgulayan Xi, şöyle konuştu: "Çin büyük bir ülkedir. Temel konularda yıkıcı hatalar, çaresizlik yaşanmayacaktır. İhtiyacımız olan şey, reformlarda cesur olmak, ama aynı zamanda dikkatli olmak ve iki kere düşünmektir".

    Zirve, gelecek yıl Beijing'in kuzeyinde, Huario bölgesindeki Yanqi gölü kıyısında yapılacak.

    11 Ekim 2013