Gümrük Genel İdaresi verilerine göre, 2013 yılının ilk çeyreğinde Çin'in ithalat ve ihracatı, yıllık bazda 13,4 oranında arttı. Toplam hacim 6,12 trilyon yuana (975 milyar dolar) ulaştı. İthalat yüzde 8,4 oranında artarak 2,9 trilyon yuan oldu. İhracat bir önceki yıla göre yüzde 18,4 oranında artarak 3,2 trilyon yuana yükseldi. Üç aylık ticaret fazlası da geçen yılın aynı dönemine göre 1,3 milyar yuan yükselerek 270 milyar 500 milyon yuana çıktı.
Çin'in ihracat ve ithalat rakamlarındaki iyileşmeye rağmen, uluslararası pazarda kalıcı belirsizliklere dikkat çekiliyor. Çinli ekonomistler, uluslararası pazarda rekabet edebilmek ve dış ticareti artırmak için ürün kalitesini artırmak gerektiğini vurguluyorlar. Bunun yolu da teknolojik yenilikten geçiyor.
Hükümet, iç talebin yetersiz olması nedeniyle, yıllar önce büyümenin iki önemli dayanağı olarak dış ticaretin ve dış yatırımların genişletilmesi politikasını benimsemişti. Ama yatırımlardaki artış son yıllarda giderek daha istikrarsız bir seyir izledi ve hükümet makroekonomik odaklanmayı iç talebin artırılmasına kaydırdı. Ancak, bu alanda çok az ilerleme kaydedilmesi nedeniyle, dış ticaretin hâlâ ekonomik büyümeyi desteklemede önemli olacağı belirtiliyor.
Sorun içeride değil, dışarıda
İlk çeyrekte dış ticarette gerçekleşen büyüme, küresel finansal krizin başlangıcından bu yana yaşanan sürekli düşüşün ardından geldi. 2012 yılında ekonomisi yavaşlayan, dış ticareti sadece yüzde 6,2 oranında büyüyen Çin için bu, gerçekten iyi haberdi.
Ancak, böyle bir sıçrama, Çin'in son yıllarda yaşadığı darboğazdan tamamen çıkması anlamına gelmiyor. Zira sorun, tamamen küresel mali krizden ve uluslararası pazarda yaşanan sıkıntılardan kaynaklanıyor. Bu anlamda, ilk çeyrekte gerçekleşen büyüme bir düzeltme hareketi olarak kabul ediliyor. Çinli yorumcular, daha fazlasını söylemek için bu ivmenin devam edip etmeyeceğine bakmak gerektiğini belirtiyorlar.
Çin Ticaret Bakanlığı sözcüsü Shen Danyang, ihracat hacmindeki artışı üç etkene bağlıyor: "Birincisi, istikrarlı ekonomik büyümeyi korumak amacıyla aldığımız önlemler, uyguladığımız politikalar sonuç verdi. Geçen yılın son çeyreğinden itibaren başlattığımız, ithalatta vergilerin azaltılması veya kaldırılması, ihracatta vergi iadesinin hızlandırılması ve finans alanında destek politikası gibi uygulamaları, bu yıl da istikrarlı ve devamlı olarak sürdürdük. İkinci olarak, dış ticaret yapan işletmeler, rekabet gücünü yükseltmek için yapısal ayarlamaya gittiler. Böylece yüksek teknolojili ürünlerin ihracatında hızlı bir büyüme sağlandı. Üçüncüsü, bazı uluslararası piyasalarda ısınma eğilimi görüldü."
Afrika ile yüzde 62
Yavaş ilerleyen küresel toparlanma, Çin'in ihracatını genişletme çabaları üzerinde sürükleyici etki yaratıyor. Birkaç tur uygulanan parasal genişleme sayesinde ABD'de talep bir ölçüde toparlandı. Böylece, geçen yıl Çin'den ABD'ye yapılan ihracat arttı ve ABD, Avrupa Birliği'ni geçerek Çin'in en büyük ihracat pazarı haline geldi.
Yıllık olarak ve ülkeler bazında ilk çeyreğin ticaret rakamlarına bakacak olursak; ABD ile ticaret yüzde 10,8 ve Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği ile yüzde 15,5 oranında arttı. Güney Afrika ile ticarette ise rekor kırıldı: Yüzde 62,1! Bu rakam, Çin'in dış ticarette gerçekleştirdiği toplam büyümeden 48,7 puan daha yüksek.
Öte yandan, AB'de birçok ülke hâlâ borç krizinin pençesinde ve satın alma gücüyle birlikte Çin ürünlerine olan talep de sürekli düşüş gösteriyor. Bu arada, Diaoyu Adaları üzerinde devam eden anlaşmazlık, bir başka önemli ticaret ortağı ile ikili ticarette düşüşe neden oldu. İlk üç ayın verilerine göre Japonya ile ticaret geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,7 oranında düştü.
Döviz kuru baskısı
Uluslararası piyasalar ısındı ama Çinli ihracatçılar bir başka yönden baskı altındalar. ABD, AB, Japonya ve diğer Batılı ülkelerin ekonomilerini canlandırmak için parasal genişlemeye gitmesi, kendi para birimlerinin sürekli değer kaybetmesine neden oluyor. Bu durum Çinli dış ticaret işletmelerinin yaşadığı zorluklara, bir de döviz kuru baskısı ekledi. Yerli ürün ihraç eden işletmelerin kârları sürekli olarak düşüş gösteriyor. Yuanın değerindeki artış eğilimi değişmezse, bu baskının azalmayacağına dikkat çekiliyor.
"Beş yılda 10 trilyon dolara çıkaracağız"
Çin'in ekonomik kalkınması sonucu uzun süredir artan ticaret fazlası diğer ülkeler ve bölgeler arasında giderek artan hoşnutsuzluklara neden oldu. Çin bu durumu değiştirmek, ithalat ve ihracat arasında bir denge oluşturmak, işletmeler için rahat ve sıcak bir uluslararası pazar ortamı oluşturmak amacıyla bazı adımlar atıyor. İhracata yönelik dış ticaret politikalarını yeniden ayarlıyor. 2013 Boao Asya Forumu'nda, Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Çin'in ticaret ortakları için daha büyük fırsatlar sunacaklarını müjdeledi. Xi, beş yıl içinde toplam ithalatı 10 trilyon dolara çıkaracaklarını söyledi.
Çin Ticaret Bakanlığı sözcüsü Shen Danyang, dış ticaret rakamlarını açıklarken bir hatıratmada bulundu. Çin Devlet Konseyi'nin 2013 Yılı Hükümet Çalışma Raporu'nda, ihracatın istikrarlı hale getirilmesi, ithalatın genişletilmesine bağlanıyordu. Shen, önümüzdeki günlerde ihracatta istikrarı korumanın yanı sıra, ithalatın büyümesini hızlandırmak için gerekli önlemleri almaya devam edeceklerini söyledi. Shen şöyle konuştu:
"İthalatta gümrük vergisine ilişkin iyileştirmeler yapacağız. Maliye ve finans politikaları üzerinden ithalatın büyümesini sağlayacağız. Bunun yanı sıra, Afrika Ürünleri Fuarı ve Güney Asya Ürünleri Fuarı gibi fuarlara destek sağlayacağız. İşletmelerin yabancı ülkelerde yapacakları etkinlikleri organize edeceğiz."
2013 yılında dalgalanma yaşanacak
Öte yandan, ihracatta ilk üç ayda kaydedilen düzelmeye rağmen, tüm yıl için genellikle iyimser konuşulmuyor. Vahşi piyasa rekabeti, değişken dış talep, yükselen hammaddede maliyetleri, iyimserliği törpülüyor. Ağırlıklı görüş, 2013 yılında ihracat hacminde aylık bazda büyük bir dalgalanma yaşanacağı yönünde. Ancak, iyimserliği destekleyecek veriler de var.
Bakanlığın bin 900 dış ticaret işletmesini kapsayan anketi, dış ticarette artışın devam edeceğini söyleyenleri destekliyor. Ankete göre dış ticaret işletmelerinin yüzde 38,7'si, Mart ayında ihracat siparişlerinin iyileştiğini bildirdi. Yine Mart ayında alınan siparişlerin yüzde 42,7 'sinin hacmi, 100 milyon dolardan fazla. Ayrıca, Kanton Fuarı'nda müşteri sayısında düşüş yaşanmadığına da dikkat çekiliyor.
Çin Ticaret Bakanlığı sözcüsü Shen Danyang, iyimserliği destekleyen verilere işaret etmekle birlikte, "Çin'in ihracatın gelişimi hâlâ karmaşık bir dış ortam ile karşı karşıyadır" diyor.
Tıkanıklık nasıl aşılır?
Ticaret Bakanlığı Uluslararası Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Enstitüsü'nden araştırmacı Mei Xinyu, bu yıl Çin'in toplam ihracatının yavaş yavaş büyümeye devam edeceğini savunuyor. Mei, "Hükümet, ihracatta istikrarlı artışı sürdürmeyi hedefleyen mali ve finansal politika uygulamasını hızlandırmalıdır" diyor.
Geçmişte, devlet iç talep yetersizliğini telafi etmek için ihracata yönelik sektörlere desteği artmıştı. Ancak, olumsuz uluslararası koşullar nedeniyle, ihracatçı işletmelerin yakın gelecekte, üstesinden gelemeyecekleri zorluklarla karşı karşıya kalabilecekleri belirtiliyor. Çinli ekonomistler, Çin'in bir saplantı gibi yalnızca ticaret büyüklüğü peşinde koşmayı terk etmesi gerektiğini söylüyor. İhracatta yaşanan tıkanıklıkları aşmak için Çinli işletmelerin teknolojik yenilikleri hızlandırması ve pazar payını sürdürmek için mal kalitesini artırması gerekiyor.
Yavaşlama devam ediyor
İlk çeyrek dış ticaret artışı, teorik olarak, Çin ekonomisinde yaşanan düzelmenin bir sonucu, bir tür düzeltme hareketi biçiminde yorumlanıyor. Ancak, ilk çeyrekte sağlanan yüzde 7,7 oranındaki GSYİH büyümesi, beklenenden daha düşük. Çin ekonomisi, geçen yıl ikinci yarıdaki istikrarlı büyümeye rağmen, hâlâ yavaşlama süreci yaşıyor. Ekonominin temposu, Mart ayı yıllık üretici fiyat endeksinde geçen yılın aynı ayına göre yaşanan düşüş, nakliyat hacmindeki düşüş, enerji tüketiminde sıfıra yakın büyüme, bütün bunlar yavaşlamaya işaret ediyor.
Geçen yılın ikinci yarısından itibaren, büyümeyi güçlendirmek için alınan önlemlerin olumlu bir etkisi oldu. Yurt içi tüketim, ekonomik büyüme üzerinde önemli, itici bir rol oynuyor. İlk çeyrekte tüketimin toplam GSYH'ye katkısı, geçen yıla göre 3,7 puan artarak yüzde 55,5'e ulaştı. Enflasyon artış hızı da, yılın ilk çeyreğinde düşmeye başladı.
Tüketimdeki artış, örneğin, otomobil ve petrol ürünleri harcamalarındaki düşüşe rağmen gerçekleşti. Otomobildeki düşüş satın alma sınırlaması nedeniyle düştü. Sınırlama Pekin, Şanghay ve Guangzhou'da, trafik sıkışıklığı ve hava kirliliğini azaltmak amacıyla uygulanıyor. Petrol ürünleri talebinin de hava koşulları, kentsel ve kırsal gelir büyümesinde yaşanan yavaşlama nedeniyle düştüğü belirtiliyor. Bütün bu etkenlerin, ikinci çeyrekte tüketimi baskılaması bekleniyor. Olumsuz etkenlere rağmen, yetkililer, perakende satışların 2013 yılı sonunda yüzde 14,5 oranında artış göstermesini bekliyor.
26 Nisan 2013
