12. Çin Ulusal Halk Meclisi Birinci Toplantısı 5 Mart'ta başlamıştı, 17 Mart günü Başbakan Li Keqiang'ın basın toplantısı ile sona eriyor.

Çin devleti, çifte meclis toplantısıyla on yıllık yeni bir döneme adımını attı. Yeni dönem bir cümleyle tanımlanacak olursa şöyle diyebiliriz: Reformların, siyasette ve ekonomide dışa açılmanın tamamlanması dönemi.

35 yıllık dışa açılma süreci ve reformlar bu dönemde hızla ilerletilecek. Reformlar, onlarca alt başlıktan oluşuyor. Bunların büyük bölümü, geçmişten beri uygulanagelen reformlar. Ancak, bazılarında bu dönem atak yapılacak.

Çin'in kalkınmasında ana motor olan reform sürecinin kritik bir aşamaya geldiği, reform ve dışa açılmanın daha büyük siyasi cesaretle derinleştirilmesi gerektiği ifade ediliyor.

Çin'in uluslararası alanda etkinliği artırılacak

İçerde "orta düzeyde bir refah toplumunun yaratılması" hedefinin yanı sıra, Çin'in uluslararası alanda etkinliğinin ve gücünün artırılması hedefi özel olarak gündeme getiriliyor.

Bu hedef, dış ticarete dayalı büyüme modelinden iç talebe dayalı büyüme modeline geçilmesiyle ters düşmüyor. Çin, dışarıya sattığı mallarla değil, bundan böyle dış dünyada yaptığı yatırımlarla gündeme gelecek. Ticaretten sonra yatırımla dünyaya açılmak, kuşkusuz uluslararası alanda Çin'in etkisini ve gücünü çok artıracak.

Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Ulusal Halk Meclisi süresince katıldığı toplantılarda innovasyona ve teknoloji devrimine vurgu yaptı.

Devlet, "ağaçları" bırakıp, "ormanı" yönetecek

Önümüzdeki on yılın bir başka özelliği, yönetim sistemindeki reformların ilerletilmesi. 12. Ulusal Halk Meclisi, bu konuda bir dizi karar aldı. Yönetim kadroları da yenilendi, gençleşti ve eğitim düzeyi yükseldi.

Hükümet organlarında yapılan reformlar hükümetin makro yönetimi güçlendirmesine odaklanıyor. 1982'de başlayan reformların devamı niteliğinde olan "7. Büyük idari reformla" hükümetin mikro işlere müdahalesini azaltmak, makro yönetim ve denetimi ise güçlendirmek amaçlanıyor. Ekonomik ayarlama, piyasa denetimi, sosyal yönetim ve halka hizmet gibi dört fonksiyonun daha etkin yerine getirilmesi hedefleniyor. Kısacası Çin devleti, "ağaçları" kamu dışı sektöre bırakıp, "ormanı" yönetecek.

Bu arada yasama sistemi güçlendirilecek, idari sistemde yasaların rolü daha da artırılacak. Yetkilerin kullanımıyla ilgili denetimler sıkılaştırılacak ve devlet organlarının yetkilerini yasalar doğrultusunda kullanmaları sağlanacak.

Dış politikaya ağırlık verilecek

Öte yandan, Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in dış politikaya ağırlık vermesi bekleniyor. Çin Dışişleri Bakanı Yang Jiechi, 12. Çin Ulusal Halk Meclisi Birinci Toplantısı için 9 Mart'ta düzenlenen basın toplantısında, yeni cumhurbaşkanının Rusya, Tanzanya, Güney Afrika ve Kongo Cumhuriyeti'ne resmi ziyarette bulunacağını söylemişti. Tarih henüz açıklanmadı ama Cumhurbaşkanı Xi, Mart ayı içinde ilk olarak Rusya'ya gidecek. Xi, gezisi sırasında Güney Afrika'nın Durban kentinde düzenlenecek BRICS Liderleri 5. Görüşmesi'ne katılacak.

Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin de bu göreve seçildikten sonraki ilk ziyaretini Çin'e yapmıştı. İki ülkenin yakınlaşmasıyla uluslararası politikada etkinliklerinin artması, paralel gelişen olgular.

Yang Jiechi, Çin'in dünya ülkeleriyle işbirliğini güçlendirmesinin, yurt içindeki reform ve istikrarlı gelişme için olumlu uluslararası ortam yaratacağını söyledi. Yang Jiechi, Çin'in uluslararası işlere daha etkin katılacağını, uluslararası sistemin daha mantıklı yönde gelişmesini sağlamak için aktif rol oynayacağını belirtti. Yang Jiechi, Rusya ile Çin arasındaki ilişkiler üzerinde ayrıca durdu.

"Sorunlarla kararlılıkla yüzleşmemiz lazım"

Çin dış politikada sertleşecek mi? Soru, Çin Ulusal Halk Meclisi'nin ilk kadın sözcüsü olan kıdemli diplomat Fu Ying'e de soruldu. Meclis toplantısından önce basının sorularını yanıtlayan Fu, geçen 500 yıl boyunca "güçlü ülkelerin hegemonya peşinde koşması" geleneğinin Çin açısından söz konusu olmayacağını söyledi.

Fu, "Çin öteden beri bağımsız, egemen ve barışçı dış politika izliyor. Bir yandan egemenliğimizi kararlılıkla savunuyoruz, diğer yandan bölge ve dünya barışını korumak için yoğun çaba harcıyoruz. Bu temel tutumumuz geçen 30 yıl boyunca hiç değişmedi" dedi. Fu, "Ancak" diye devam etti, "halen bazı sorunlar yaşanıyor. Toprak anlaşmazlığında bazı ülkelerin kışkırtma eylemlerine karşı nasıl davranmalıyız? Sorunlarla kararlılıkla yüzleşmemiz ve onları çözmemiz lazım."

Fu'nun bu konuşmasından ve çeşitli yorumlardan anlıyoruz ki Çin diplomaside geleneksel üslubunda hafif dozda değişiklik yapacak ve uluslararası arenada hak ettiği etkinliği gerçekleştirecek.

Xi Jinping'in üslubu farklı

ABD ile ilişkiler konusunda Çin, geleneksel üslubunu esas olarak sürdürüyor. Çin Dışişleri Bakanı Yang, ABD'nin Asya-Pasifik bölgesinde oynadığı yapıcı rolü olumlu karşıladıklarını ancak ABD'den Çin'in çıkar ve kaygılarına saygı göstermesini istediklerini söyledi. Kısacası, Çin, ABD'nin Asya-Pasifik hesaplarını görmüyormuş gibi davranıyor ama küçük uyarılar yapmayı da ihmal etmiyor.

Xi Jinping'in Cumhurbaşkanlığına seçildiği 14 Mart günü, ABD Başkanı Obama'nın tebrik telefonuna verdiği yanıt, farklı bir üsluba işaret etti. Xi Jinping Çin ile ABD arasında dev ve ortak menfaatler olduğunu belirtirken, bazı anlaşmazlıklar da bulunduğunu söyledi. Xi Jinping, iki ülkenin ticari ve ekonomik sorunları siyasileştirmekten de uzak durmaları gerektiğini vurguladı.

Uluslararası örgütlerde etkinliğini artıracak

Dış politikada geleneksel üslup, askeri harcamalar tartışma konusu edildiğinde de görüldü. Çin 2013 yılında savunmaya geçen yıla göre yüzde 10,7 artışla yaklaşık 720 milyar 200 milyon yuan bütçe ayırmayı planlıyor. Yetkililer artışın ekonomik gelişme paralelinde olduğuna dikkat çeken açıklamalar yaptılar.

Çin Ulusal Halk Meclisi temsilcisi ve Askeri Bilimler Akademisi'nden araştırmacı Chen Zhou, ekonomik kalkınmayla kıyaslandığında Çin'in savunma bütçesinin uzun zamandır artmadığını, hatta azaldığını söyledi.

Çin'in savunma bütçesi üç yıl art arda iki haneli artışı korudu ama gayri safi yurtiçi hasılaya oranı hâlâ yüzde 1,6'nın altında. Bu oran ABD'de yüzde 4'ü, İngiltere ve Fransa'da yüzde 3'ü aşıyor.

Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi beş daimi üyesi arasında en çok barış koruma personeli gönderen ülke Çin. Çin'in daha fazla uluslararası sorumluluk ve yükümlülük üstlenmesi, uluslararası örgütlerdeki ağırlığının artmasıyla da paralel gelişiyor. Bu durum, Çin firmalarının yatırım engellerini aşmalarına da yardımcı olacak.

"Yurtdışında işletmelerin haklarını koruyacağız"

Çin uluslararası ilişkileri ekonominin hizmetine sunacağının işaretlerini daha önce vermişti. Çin Ticaret Bakanı Chen Deming, 8 Mart günü düzenlenen basın toplantısında, Çin hükümetinin işletmelerin "yurtdışına açılım" stratejilerine destek verdiğini kaydetti. Chen, işletmelerin yurtdışındaki meşru haklarını ve çıkarlarını korumak için çaba gösterdiklerini de dile getirdi.

Ticaret Bakanı Chen, Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olduktan bu yana geçen 11 yılda güvence verdikleri bütün dışa açılma yükümlülüklerini yerine getirdiklerini vurguladı. Chen, serbest ticaret bölgesi konusunda 15 ülkeyle fikir birliğine ulaştıklarını, 13 ülkeyle de görüşmeler yaptıklarını açıkladı.

Chen Deming, diğer ülkelerden de Çin'e karşı daha açık olmalarını beklediklerini belirtti. Chen Deming dış ticarete denge kazandırıp dış yatırımlara ağırlık vereceklerini anlattı.

Çinli işletmelerin yabancı ülkelerde yaptıkları yatırımlar, kurdukları fabrikalar çok büyük bir hızla artıyor. Çinli işletmeler, Batılı ülkeler tarafından, çeşitli bahanelerle engelleniyor.

ABD valileri Çin'den yana!

Çin Ticaret Bakanı Chen Deming, Çinli işletmelere konan engellerin, bazı gelişmiş ülkelerin az sayıdaki milletvekilinin kafasındaki "Soğuk Savaş" düşüncesinden kaynaklandığını söylüyor. Ancak Chen Deming, bunun yabancı ülke halklarının genel eğilimini temsil etmediğini hatırlatıyor. Chen Deming, şöyle konuşuyor:

"Diyelim ki 'yurtdışına açılım' ABD'de zorlanıyor. Buna rağmen şimdiye kadar ABD'de 10 milyar dolardan fazla yatırım yaptık. ABD'de planlanan her üç yuan yatırımdan bir yuanı kabul edildi. Onaylanma oranı yüksek sayılmaz. Ancak durum iyileşiyor. Özellikle ABD'nin valileri ve belediye başkanlarıyla kurduğumuz temaslarda, Çinli işletmelerin yatırım yapmalarını çok istediklerini farkettim."

Chen Deming, Çin hükümetinin yurtdışına çıkan Çinli işletmelerin meşru haklarını ve çıkarlarını korumak için elinden geleni yapacağını dile getirdi. Chen, "Çeşitli ülkelerin adil ve şeffaf hukuk temelinde Çinli işletmelerin yatırımlarını korumalarını bekliyoruz" dedi.

15 Mart 2013