ÇKP 18. Kongresi döneminde, dünyadaki ekonomik ve siyasi koşullardan söz edilirken, Çin'in önünde büyük güçlükler ve büyük fırsatların aynı anda, bir arada bulunduğuna dikkat çekilmişti. Aynı sözcükleri, içerisi için de kullanmak mümkün. Ama her iki durumda da fırsatlar göz kamaştırıcı.

Topyekün kalkınmaya hizmet edecek

Büyük nüfus ve iç pazar, yol açtığı büyük zorlukların yanı sıra, daha çok bir fırsat olarak değerlendirildi. Krizde iç pazarı değerlendirme konusunda Çin hiç tereddüt etmedi ve tam zamanında harekete geçti. Krizin en derin yaşandığı 2009 yılında gerçekleştirilen yüzde 9,2'lik büyüme iç talep sayesinde oldu. 18. Ulusal Kongre kararlarından sonra, iç talebin büyütülmesi, stratejik hedef olarak belirlenen topyekün kalkınmaya hizmet edecek biçimde yeniden planlanıyor.

İç pazar kalkınma yolunda nasıl değerlendirilecek? İç talebin artırılması iki buçuk yıldır uygulanıyor. 12. Beş Yıllık Plan'ın da hedeflerinden biri buydu. İç talebin artırılması, 2012'de tehdit boyutuna yükselen, dış talebin azalmasının yaratacağı olumsuz sonuçlara karşı temel önlem olarak hep vurgulandı.

Ancak dış talep azalması, kişisel gelir düzeylerinde hızlı büyümenin, işletme yatırımlarının ve kapasitelerinin sürdürülmesini zorlaştırıyor. Söz konusu güçlükler, çözümün, yani iç talebi artırmanın da önündeki kısıtlayıcı faktörleri oluşturuyor. Bir başka deyişle, iç talebi artırmak amacıyla kişisel gelir düzeylerinin artırılması çabaları da üretim maliyetleri üzerinde ek baskılar oluşturuyor. Bu nedenle iç pazarın büyütülmesi, geçmişte olduğundan daha planlı bir biçimde yürütülecek.

Ekonomi yeniden yapılandırılacak

Aşırı küresel likidite koşullarında yüksek büyüme sürdürülürken, aynı zamanda fiyatlar genel düzeyinin kontrol altında tutulması ciddi bir zorluk. Çin hükümeti, zorlukları dengeli, tam kontrollu, ayrıntılı ama esnek bir planla aşacak; makro kontrolu da güçlendirecek. Planlı ekonomi deneyimi ve birikimi, Çin'in en büyük avantajı.

İç talep artırılırken sanayide teknolojik dönüşüm gerçekleştirilecek, kalkınmada bölgesel eşitsizlikler giderilecek, genel refah düzeyi artırılacak, enerji tasarrufu sağlanacak ve çevre kirliliği azaltılacak. Çin ekonomisinin enerjisi, teknoloji yoğun yatırımlara yönlendirilecek…Kısacası, ekonomi yeniden yapılandırılacak. Dışa açılma politikası da ihmal edilmeyecek ama ekonomik kalkınma, "kalıcı ve sağlam" iç talep üzerine oturtulacak.

30 yılda 500 milyon, ama potansiyel hâlâ büyük

İç talep kentleşmeyle artırılacak. Büyük nüfusu ve geniş toprakları ile Çin, iç talebin artırılması için büyük bir potansiyele sahip, manevra için büyük olanaklar sunuyor.

Son 30 yılda kentsel nüfus 500 milyon arttı. Son on yılda ise kentleşme yüzde 12,2 artışla 2011'de ilk kez yüzde 50'yi aştı. Bu oran Batılı ülkelerde yüzde 80, hatta bazı gelişmekte olan ülkelerde bile yüzde 60. Demek ki hâlâ büyük potansiyel var.

2010 yılında, kentlerde kişi başına düşen tüketici harcamaları 15 bin 900 yuanla, kişi başına 4 bin 455 yuan olan kırsal nüfusun 3,6 katı. Bu durumda kentleşmenin kişi başı yaratacağı ek harcama 10 bin yuanın üzerinde. Kent nüfusunda 10 milyonluk bir artış, 100 milyar yuan ek talep yaratacaktır.

"En yoksullara" öncelik

Çin hükümeti kentleşmenin yaratacağı sosyal sorunların çözümü için de planlarını ve hazırlıklarını yapmış. Kentsel alanlarda kırsal göçmen işçilerin entegrasyonu için sosyal politikalar geliştiriliyor. Kentlerde yeni koşullara uygun yeni ortam yaratmak için altyapının iyileştirilmesi, bunun için gerekli kaynaklar ve yatırımlar planlanıyor.

Planlar, kalkınmada öncelikli bölgeler stratejisiyle hazırlanıyor. Zira halkın refah seviyesi yükseltilirken, bölgeler arasındaki eşitsizliğin giderilesi de hedefleniyor. Çin'in bu çerçevede yürüttüğü bir çalışma zaten var. Buna ek olarak "en yoksullara" yönelik çalışmalar da iyileştirilecek.

Bu noktada en büyük sorun şu: Kırsal alandaki nüfus kentlere taşınırken, kentin büyüyen nüfusu ve büyüyen sanayisi nasıl beslenecek? Öyle ya, hem kırsal alanlardan üretimin en önemli faktörü olan insanı kentlere çekeceksiniz, hem de tarım üretimini artıracaksınız!

Tahıl üretimi on yılda yüzde 25 artırıldı

Çin, bu konuda, geçen on yıl boyunca iyi bir sınav verdi. Örneğin tahıl üretimi. 16. Ulusal Kongre'den bu yana tahıl üretimi yüzde 25 artırılarak 571 milyon tonu aştı. Tahıl üretimi 5 yıldır 500 milyon tonun altına inmedi; 8 yıldır da kesintisiz büyüyor. Son yıllarda Çin, mısır, et, yer fıstığı, çay ve meyve gibi tarımsal ürünlerde dünyanın en büyük üretimini gerçekleştiriyor.

Geçen dokuz yıl, kırsal alanlarda kaydedilen gelişme nedeniyle "altın çağ" olarak anılıyor. Dokuz yılda, kırsal alanlarda 2,72 milyon kilometre yol yapıldı, 326 milyon kişi güvenli içme suyuna kavuşturuldu, yıkılmaya yüz tutmuş 4,6 milyon ev yenilendi, sağlık sigortası kapsamındaki kırsal nüfus, yüzde 97'ye ulaştırıldı, 78 milyon kişi emekli maaşına bağlandı. Örnekleri artırmak mümkün.

Bütün bu atılım, son yıllarda sık sık yaşanan kuraklık ve sel felaketlerine rağmen gerçekleştirildi. Hızlı sanayileşme nedeniyle ekilebilir arazi kaybı, kırdan kente işgücü kaybı, tarımsal üretim maliyetlerindeki artış ve uluslararası rekabetin artan baskısı gibi sorunların üstesinden gelindi. Kuşkusuz doğru politikalarla, etkili önlemlerle ve tabii ciddi kaynak transferiyle.

Eskisi kadar kolay değil

Üzerinde durmadan geçemeyeceğimiz gelişme, 2006 yılında Çin genelinde tarımsal verginin kaldırılmasıdır. Çin'de kökleri 2 bin 600 yıl öncesine dayanan bu uygulamaya son verilmesinin yıllık maliyeti 130 trilyon yuanı aşıyor. Bu arada sübvansiyonlar da devam ediyor.

Özetle, Çin'in, önümüzdeki dönem girişeceği kırsal kalkınma için zengin bir birikimi, altyapısı var. Ancak kentleşme arttıkça sorunlar da büyüyecek ve çözüm zorlaşacak. Örneğin tarımsal üretimi yüzde 25 daha artırmak, eskisi kadar kolay olmayacak.

Modernizasyon, temel çözüm

Tarımda modernizasyon, "ihmal edilemez" şartlardan biri. Çünkü bir yandan nüfus artacak, bir yandan da kalkınmayla birlikte hem kent hem kır nüfusunun talebi artacak. Buna karşılık tarımın istikrarlı gelişimi giderek artan tehditlerle karşı karşıya kalacak. Tehditleri özetlersek; tarım arazilerinin ve su kaynaklarının azalması, tarımsal üretimde artan maliyetler, genç işgücünün kentlere kaybedilmesi. Bütün bu sorunların ana çözümü modernizasyon.

Çin'in bir başka stratejik hedefi, teknoloji devi haline gelmek. Teknoloji, üretimde modernizasyonun temel direği. Üretimde artan maliyetler ve fiziksel sınırlar, teknolojiyle aşılacak.

Ekilebilir arazilerin korunması ve kalitesinin artırılması, milletin ve gelecek nesillerin hayati çıkarı olduğu için özellikle vurgulanıyor. Zira alınan önlemlere rağmen her yıl yüzbinlerce hektarlık tarım arazisinin tarım dışı amaçlar için tahsis edildiğine dikkat çekiliyor. Tabii, yerel hükümetlerin de bu konuda merkezi hükümetin politikalarını uygulaması gerekiyor.

İşlerin yoğun olduğu dönemlerde kırsal alanda işgücü sıkıntısı ve aynı zamanda kırsal işgücünde yaşlanma eğilimi de başladı. Dolayısıyla kırsal alanda mesleki eğitimin geliştirilmesi, iyi eğitimli genç ve orta yaşlı çiftçilerin kırsal alanda kalmaları için teşvikler geliştirilmesi planlanıyor.

Kentleşme ve tarımsal üretim büyüdükçe, bunların dolaşımı yani tüketiciye ulaştırılması da önem kazanacak. Bu amaçla kurulacak tesislerin yerleşimi için planlar yapılıyor. Çiftçilerle tüketiciler arasında "doğrudan tedarik ve satın almanın" teşvik edileceği belirtiliyor.

Küçük arazi sahipliği, kentleşmeye feda olacak

Üretici güçleri geliştirirken, üretim ilişkilerini de geliştirmekten, ölçeği büyütmekten; kolektif çiftliklerin sayısını artırmaktan da söz ediliyor. Tabii köylünün iradesini de dikkate alarak ve çeşitli teşvik yöntemleri uygulayarak. Bu durumda kentleşme ayrıca, tarımda büyük ölçekli üretim ve modernizasyon politikalarıyla uyumlu yürütülecektir.

Kentleşme gibi, tarımda modernizasyon da Çin için "yeni" bir politika değil. On yıl önce yapılan 16. Ulusal Kongre'de tarımda modernizasyona gidilerek güçlendirilmesi kararı alınmıştı. Kırsal kesimde kişi başına düşen gelir 2003 yılından bu yana yılda ortalama yüzde 7,9 oranında arttı. Kişi başına gelirde kent-kır arasındaki uçurum, ilk kez 2010 yılında daralma belirtileri göstermeye başladı.

Buna karşılık büyük ölçekli tarım üretiminin yaygınlaştırılması, yeni bir durum olarak beliriyor. Geçmişte Çin yönetimi toprak sahipliğini teşvik ederek köylüyü doyurdu. Şimdi gönüllü katılımı teşvik ederek büyük kolektifleri yaygınlaştırmaya hazırlanıyor. Hızlı kentleşmeyi besleyebilmek için zorunlu görünen tarımda teknolojik atılım da bunu gerektiriyor. Kısacası, küçük arazi sahipliği, kentleşmeye feda olacak.

Çin'in tarımda maliyetlerin yükseleceği bir döneme girdiği saptanıyor. Bu nedenle tarımsal sübvansiyonlarda sürekli artış öngörülüyor. Tarım ürünleri ithalatının da belli bir seviyede muhafaza edilmesi, tarımda kendine yeterlik ilkesinin sürdürülmesi savunuluyor.

"Sosyalist bir kırsal" inşa edilecek

Kentleşme ne kadar hızlı olursa olsun, Çin'de kırsal nüfus hâlâ yüzlerce milyon olacak. Bu nedenle modern, medeni ve sosyalist bir kırsal inşasından söz ediliyor.

Köylü vatandaşı apartmanlara tıkmaktan kesinlikle kaçınılması gerektiği vurgulanıyor. Medeniyetle, kırsal özellikleri koruyan modern yerleşim yerleri kurulması kastediliyor.

Geride kalanların; özellikle kadın ve çocukların manevi ve kültürel ihtiyaçlarının karşılanmasına, güvenliklerine, refah düzeylerinin artırılmasına vurgu yapılıyor.

Geçen dokuz yılda kırsal kesimde kaydedilen önemli ilerlemeler sayılırken; Parti ve Parti kadroları ile halk arasındaki ilişkilerin geliştirildiğine dikkat çekiliyor. Zira bütün bu atılım insanla yapılacak ve halkın topyekün harekete geçirilmesi çok önemli.

Özetlersek, Çin hükümeti kentleşmeyi artık daha fazla kontrol altına alacak; kentleşmeyi tarımsal kalkınmanın temelleri üzerine oturtacak, öncelikle kırsal alanları düzenleyecek.

23 Kasım 2012