Çok değil, kısa zaman önce, Latin Amerika ABD'nin "arka bahçesi" olarak kabul edilirdi. Ama artık bu durum değişiyor. Geçen on yılda Çin'in bölgeyle olan ticaretinin, yatırımlarının ve ekonomik işbirliğinin boyutları hızla büyüdü. Çin, Latin Amerika'da ABD'nin pozisyonunu ciddi biçimde sarsmaya başladı.

ABD Latin Amerika malları için çok çok önemli bir pazar olduğundan, bir zamanlar şöyle denirdi: "ABD ekonomisi hapşırdığında, Latin Amerika ülkeleri nezle olur!"

Perulu iktisat Profesörü Carlos Aquino'ya göre, artık bu deyimdeki ABD'nin yerine Çin'i koymak gerekiyor. Çünkü Çin, şimdi bazı Latin Amerika ülkeleri için büyük bir ihracat pazarı haline gelmiştir.

Prof. Carlos Aquino, 25 Haziran'da China Daily gazetesinde yayımlanan makalesinde kendi ülkesini örnek gösterdi. Aynı zamanda Lima Ulusal Üniversitesi öğretim üyesi olan Prof. Aquino, "Çin'in Peru ekonomisi üzerindeki etkisi muazzam" diyor.

Peru Maliye Bakanı Luis Miguel Castilla da Prof. Aquino gibi düşünüyor ve durumu şu sözlerle anlatıyor: "İşin gerçeğini söylemek gerekirse, her gün küçük bir mum yakıyorum ve Çin'in büyümesinin yavaşlamaması için tanrıya dua ediyorum!"

Ticaret ABD'yle iki kat, Çin'le 17 kat arttı!

"Çin'in ekonomik gücü büyüdükçe" diyor Prof. Aquino, "doğal kaynak ve yiyecek ihtiyaçları da arttı. Latin Amerika ülkelerinde Çin'in ihtiyacı olan şeylerden bolca var!"

Eh, sonuç da ortada: Çin şimdi Arjantin, Brezilya, Şili ve Peru'nun en büyük ticaret ortağı konumunda. Ayrıca, Şili, Kosta Rika ve Peru ile yaptığı serbest ticaret anlaşmaları, Çin'in Latin Amerika ülkeleriyle kurduğu ekonomik ilişkileri artıracağının bir işareti olarak değerlendiriliyor.

ABD ve Latin Amerika ülkeleri arasındaki ticaret son on yıl içinde iki kat arttı. Ama Çin ve Latin Amerika ülkeleri arasındaki ticaret, aynı dönemde 17 kat büyüdü. Ayrıca Çin'in Latin Amerika ülkelerine yaptığı doğrudan yatırımlar da hızla büyüyor. Bir bütün olarak, ABD hâlâ bölgenin en büyük ticaret ortağı konumunda. Prof. Carlos Aquino, "Ancak" diyor, "Çin'in ABD'nin konumunu elinden alması, sadece bir zaman meselesidir."

"Çin ile iş yapmak daha kolay!"

Latin Amerika ülkeleri Çin ile iş yapmak istiyor. Bunun tek nedeni, Çin'in daha yüksek fiyatlarla hammadde satın alması değil. Prof. Carlos Aquino'ya göre iki neden daha var: Latin Amerikalı sanayiciler büyüyen ve zenginleşen Çinli orta sınıfa mal satmak istiyor. Üçüncü neden şu; Çin ile iş yapmak ABD ile iş yapmaktan daha kolay!

Örneğin, Dünya Bankası gibi kurumlarla karşılaştırıldığında, Çin'den daha kolay para ve kredi alabiliyorlar. Venezüella ve Arjantin gibi ülkeler, uluslararası bankalardan kredi alamıyorlar ama Çin'den birkaç küçük koşulla kredi alabiliyorlar. Çin İhracat-İthalat Bankası ve Çin Kalkınma Bankası gibi kuruluşlar aracılığıyla, Çin'in 2010 yılında Latin Amerika ülkelerine verdiği kredi; Dünya Bankası, Amerikan Kalkınma Bankası ve ABD hükümetinin açtığı kredilerin toplamından daha fazla!

"ABD'nin itibarı sarsıldı"

Prof. Carlos Aquino, "ABD'nin Latin Amerika'da nüfuzunu kaybetmesinin bir diğer nedeni, kendi ekonomisinin içinde bulunduğu durumdur" diyor. Latin Amerika ülkeleri Çin'den gelen büyük taleple büyürken, ABD şimdi Latin Amerika ülkelerinin 20 yıl önceki konumuna düşmüştür; yani büyük bir bütçe açığıyla ve borç sorunuyla karşı karşıyadır. ABD'nin 20 yıl önce Latin Amerika ülkelerinden istediği ekonomik reformları, hükümet harcamalarını kısmasını, şimdi Latin Amerika ülkeleri ABD'den isteyecek konuma gelmişlerdir!

Bu durum, kuşkusuz ABD'nin itibarını sarstı.

Prof. Carlos Aquino, ABD'nin Küba'ya karşı tutumunu, bölgede uyuşturucu ticaretiyle mücadele tarzını ve bölgeden ABD'ye göç sorununun çözümünde izlediği politikaları eleştiriyor. Bütün bu nedenlerle Latin Amerika ülkeleri ABD'yle mutsuz ve huzursuzdur!

"Çin, kültürel-ideolojik gücünü inşa etmeli"

Herşeye rağmen ABD'nin bölgedeki etkisi devam etmektedir. Sadece dünyanın en büyük ekonomisi olması dolayısıyla değil. Prof. Aquino, ABD üniversitelerinin hâlâ bölgenin en yeteneklilerini kendine çektiğini vurguluyor. Çünkü ABD aynı zamanda müziğiyle, filmleriyle, kısacası kültürüyle bölgeyi etkisi altında tutmaktadır.

Prof. Carlos Aquino, dünyanın en eski uygarlıklarından biri olarak Çin'in, kültürel-ideolojik gücünü inşa etmesi gerektiğini söylüyor.

Çin-Afrika ilişkileriyle ilgili olarak da aynı konu gündeme gelmişti. Afrika'daki ekonomik başarıya rağmen Batı kültürünün etkilerinin kırılamamasının nedenleri, Çinli akademisyenler arasında tartışılıyor. Çinli uzmanlar da Çin'in kültürel-ideolojik güce önem vermesi gerektiğini söylüyor.

"ABD süper güç, Çin dost ülke"

Prof. Carlos Aquino, Latin Amerika'daki kamuoyu yoklamalarından edinilen birkaç izlenimi aktarıyor ki, durum gerçekten dikkat çekici. Örneğin, halk ABD'yi bir süper güç olarak görürken, Çin'i "dost ülke" olarak tanımlıyor. Birçok Latin Amerikalı, Çin'i görmek, Çince öğrenmek istiyor. Çinlilerin çalışkanlığından ve ekonomik başarılarından çok etkileniyorlar.

Prof. Aquino "Çin kendi gelişmiş kültürünü, sanatsal başarılarını, Çin Seddi gibi görkemli ve eşsiz anıtlarını, harika mutfağını dünyaya tanıtmalıdır" diyor.

Bölgede Çin'in ekonomik olarak etkisini artıracağına kesin gözüyle bakılıyor. Ama Çin, bölgedeki ekonomik varlığı arttıkça, eğer siyasi etkisini de artırmazsa sorunlarla karşı karşıya kalacaktır, deniyor. Çin, ABD deneyiminden öğrenebilir ve kendini Latin Amerika halkına iyi anlatmalıdır…

Prof. Aquino'ya göre Latin Amerika ülkelerinin 1 ve 2 numaralı ekonomik güçler olarak her iki ülkeye de ihtiyacı var. Ama Çin, gelişmekte olan bir ekonomi olarak Latin Amerika'ya daha yakın!