4 Mayıs 1919. Mustafa Kemal'in Samsun'a ayak basmasına daha 15 gün vardır.

    O gün, Asya'nın en doğu ucunda, Çin'in başkenti Pekin'de, gençler Tiananmen meydanında toplanıp hükümetin Versay Antlaşması'nı imzalamamasını talep eder. Gençlerin başlattığı bu hareket Çin halkının emperyalizme karşı ayağa kalkıp mücadeleye girişmesi için bir kıvılcım olacaktır.

    ASYA'NIN DOĞUSUNDAN BATISINA

    Aynı gün, Asya'nın en batı ucunda yer alan Fethiye ve Bodrum işgale uğrar. İşgalciler Sevr Antlaşması'nın kendilerine verdiği hakkı kullanmaktadır.

    15 Mayıs'ta İzmir işgal edilir. İşgal'e karşı ilk kurşunu atan gazeteci Hasan Tahsin vahşice öldürülerek şehit edilir. İstanbul'da Padişah ve emperyalist güçlerin kuklası hükümet, her türlü direnişin önlenmesiyle meşguldür. İşgalin "memleket menfaatine muvafık olduğunu ve mukavemet edilmemesini" telkin eden fetvalar bile çıkarılır.

   Aynı gün Mustafa Kemal Bandırma vapuruna binmiş, Samsun'a doğru hareket etmektedir. O karanlık günlerde kimse farketmese de, Karadeniz'in dalgalı sularında çırpınan bu küçük gemi, kurtuluş umudunu da taşımaktadır.

    SEVR VE VERSAY

    Mustafa Kemal'in 19 Mayıs 1919 günü Samsun'da karaya çıkmasıyla Kurtuluş Savaşı'mız da başlamış olur.

    O gün başlayan hareketle Türkiye halkı kendisine dayatılan Sevr Antlaşması'nı yırtıp atar.

    Savaş zaferle sonuçlanıp Cumhuriyetimiz kurulunca 19 Mayıs Gençlik Bayramı olarak kabul edilir.

    Çin halkı da Versay Antlaşması'nı elinin tersiyle itmiştir.

    Aradan yıllar geçer, Çinli gençlerin 4 Mayıs 1919 günü çaktığı kıvılcımla tutuşan mücadele ateşi devrimle taçlanır. Bir süre sonra 4 Mayıs Çin'de Gençlik Günü olarak kutlanmaya başlanır.

    Asya'nın en doğu ve en batı uçlarında emperyalizme karşı mücadele bayrağını yükseltip 20. Yüzyıla damgasını vuran üç büyük devrimden ikisini yapan iki kardeş halk, geleceklerinin güvencesi olarak gördükleri gençlerine, 15 gün arayla kutladıkları birer özel gün armağan etmiştir.

    O SIRADA MUSTAFA KEMAL NE YAPIYORDU?

    Pekin'de gençlerin emperalist güçlerle ve ülkenin egemenlik hakkını yabancılara satan gerici hükümetle mücadeleyi başlattığı gün acaba Mustafa Kemal ne yapıyordu?

    Kuşkusuz, Fethiye ve Bodrum'un işgal edildiğini duymuş ve çok üzülmüştü. İşgalci devletlerin Boğaz'a demirlemiş heyûla gibi zırhlılarını gördüğü zaman söylediği ünlü sözünü, belki o zaman da tekrar etmiştir: "Geldikleri gibi giderler!"

    O günlerde zihni Kurtuluş Savaşı'nın hazırlıklarıyla meşgul olan Mustafa Kemal, 4 Mayıs 1919 günü Pekin'de meydana gelen olaydan haberdar olmuş muydu?

    O zamanki iletişim olanaklarını düşündüğümüzde bu soruyu sormak kaçınılmaz oluyor. Bugünkü gibi dünyanın bir ucunda olan herhangi bir olayı dünyanın öteki ucuna uydu bağlantısıyla anında aktarma imkanı o zaman yoktu. Gazetelerin merkez dışındaki muhabirleri haberlerini telgrafla yazdırıyordu. Haberler gazetelerde birkaç gün gecikmeli olarak okunabiliyordu.

    Mustafa Kemal gibi dünya ahvaliyle yakından ilgili bir insanın, günlük gazeteleri takip etmemesi düşünülemez. Çinli gençlerin hareketiyle ilgili haberin 4 Mayıs'ı izleyen birkaç gün içinde zamanın İstanbul gazetelerinde yayınlanıp yayınlanmadığını bilmiyorum. Eğer yayınlandıysa, Mustafa Kemal'in dikkatinden kaçmış olması mümkün değil. İstanbul gazeteleri vermediyse bile, yabancı gazeteleri de izlediğini bildiğimiz Mustafa Kemal'in olaydan yine de haberdar olduğunu varsaymak akla yakın görünüyor. Yani, Mustafa Kemal Samsun'a doğru yola çıktığında çok büyük bir ihtimalle Çinli gençlerin 4 Mayıs'ta başlattıkları hareketi biliyordu.

    GÜNEŞ KIZIL DOĞUDAN DOĞAR

    Zaten, daha sonra şunları söyleyen bir önderin doğudaki olayları yakından izlememesı düşünülemez: "Şark'tan şimdi doğacak olan güneşe bakınız. Bugün, günün ağardığını nasıl görüyorsam, uzaktan, bütün Şark milletlerinin uyanışını da öyle görüyorum. İstiklal ve hürriyetine kavuşacak olan çok kardeş millet vardır. Onların yeniden doğuşu, şüphesiz ki terakkiye ve refaha müteveccih vuku bulacaktır. Bu milletler bütün güçlüklere ve manilere rağmen muzaffer olacaklar ve kendilerini bekleyen istikbale ulaşacaklardır. Müstemlekecilik ve emperyalizm yeryüzünden yok olacak ve yerlerine milletler arasında hiç bir renk, din ve ırk farkı gözetmeyen yeni bir ahenk ve işbirliği çağı hakim olacaktır. Bu sözleri söyleyen Cumhurreisi değil, sadece Türk Milleti'nin bir ferdi olarak Mustafa Kemal'dir"

    Bu sözler, Çin Devrimi'nin önderi Mao Zedung'un "Doğu Kızıldır" sloganını akla getirmiyor mu?

    BÜYÜK DEVRİMCİLERİN SAYGISI

    Mustafa Kemal'in Çin'le yakından ilgilendiği gibi, Çin devriminin önderleri de Mustafa Kemal'i yakından izlemişti. Çin devriminin önderi Mao Zedung'un Mustafa Kemal'e çok derin bir saygı beslediği bilinir.

    Hatta onun oluşturduğu örneğe bakıp "Çin'in Kemal'i nerede?" diye sormuştur.

    Mao, Japonya'ya karşı direniş savaşında çeşitli milliyetlerden Müslüman Çinlileri mücadeleye davet için yayınladığı bildiride de "Anadolu'da Mustafa Kemal önderliğinde Müslüman Türk halkı emperyalizme karşı büyük bir mücadele vermiştir. Şimdi yurdun yabancı işgalinden kurtarılması için görev sırası sizde!" demişti.

    Çinli Müslümanlar bu çağrıya uyarak, ülkedeki diğer milliyetlerden ve inançlardan yurttaşlarıyla birlikte yurtlarının bağımsızlığını kazanıp yeni bir gelecek kurmak için verdikleri mücadeleye canla başla katıldı.

    GENÇLİĞİN DİNAMİZMİNİ BİLEN İKİ LİDER

    Mustafa Kemal'in Türkiye Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcını simgeleyen 19 Mayıs'ı gençlere armağan etmesi, 4 Mayıs'ın Çin liderlerince Çin gençlerine armağan edilmesinde etkili oldu mu?

    İnternette 4 Mayıs'la ilgili olarak Türkçe kaynak ararken sadece Barış Adıbelli'nin 19 Mayıs 2008 tarihinde Cumhuriyet Strateji dergisinde yayınlanan "Mayıs 1919'un Önemi" başlıklı yazısına rasatladım. O yazıda Adıbelli bu soruya şöyle yanıt veriyor: "Bu konuda tam manasıyla bir kanıt olmasa da Mao'nun 1950'lerde 4 Mayıs'ı Gençlik Günü olarak ilan etmesinde Atatürk'ün 19 Mayıs'ı gençlere armağan etmesinin büyük rolü vardır."

    Gerçekten öyle olup olmadığını bilmiyorum. Yazarın da söylediği gibi kanıt yok, ama öyle olması muhtemel.

    Mao'nun kendisi de 1930'larda 4 Mayıs gösterilerine aktif olarak katılmıştı. Atatürk gibi o da, gençliğin devrimci dinamizmini en iyi bilen liderlerden biriydi.

    1911 DEVRİMİ'NDEN BİR ADIM İLERİ

    Mao 1939'da, 4 Mayıs hareketi'nin 20.yıldönümü dolayısıyla yazdığı yazıda, bu hareketin önemini şöyle ifade ediyor:

    "O dönemde, yeni toplumsal güçlerin büyümesi ve gelişmesiyle, burjuva demokratik devrimde işçi sınıfı, öğrenci kitleleri ve yeni milli burjuvaziden oluşan güçlü bir kamp ortaya çıktı... Bu bakımdan 4 Mayıs hareketi, 1911 devriminden bir adım ileri gitti."

    Gerçekten de 4 Mayıs birçok şeyin başlangıcı olmuştu. Olaylar sadece o günle sınırlı kalmamış, polisin müdahalesine ve pekçok kişiyi tutuklamasına rağmen gösteriler durmamıştı. Bütün Mayıs ayı boyunca devam eden gösteriler ülkenin geri kalan kesimlerine de yayıldı. Hareketin yayılmasıyla sayısı 150'yi geçen gruplar bir araya gelerek Ulusal Kurtuluş Birliği adlı örgütü kurdu. Bunan ardından Çin Öğrenci Birliği kuruldu. Çin Komünist Partisi'nin kurucu önderlerinden çoğu bu hareketin içinden çıkacaktır.

    HALA EN ÖNEMLİ DİNAMİKLERDEN BİRİ

    Her yıl Gençlik Günü olarak kutanan 4 Mayıs, hâlâ Çin yurtseverliğinin en önemli dinamiklerinden birini oluşturuyor.

    Çin halkı uzun yıllar süren ulusal ve toplumsal kurtuluş mücadelesini 1949 yılında zaferle sonuçlandırıp Çin Halk Cumhuriyeti'ni kurdu. O zaman dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olan Çin, zor koşullarda yeni bir yaşam kurma mücadelesine başladı. O mücadeleyle kurulan sağlam temeller üzerinde 30 yıl önce yapılan yeni atılımla, bugün dünyanın en hızlı gelişen ülkesi oldu. Bütün dünyayı umutsuzluğa sürükleyen küresel sıkıntı koşullarında bile Çin gelişmesini yine sürdürüyor.

    Ülkelerinin çağdaş uygarlık düzeyinin üzerine çıkmasında yurtseverlik bilincinin önemini fark eden Çin liderleri, 4 Mayıs kutlamalarına aktif olarak katılıyor. Bu yıl 4 Mayıs Hareketi'nin 90. yıldönümüydü. Yıldönümü dolayısıyla Beijing'de özel bir toplantı yapıldı. Başta Çin Cumhurbaşkanı Hu Jintao olmak üzere bütün önemli parti ve devlet liderleri toplantıda bulundu. Çin liderleri bu toplantıdan önce de çeşitli yerlerde gençlerle bir araya gelerek sohbet etti.

    GELECEĞE GÜVEN

    Çinli gençler kendi geleceklerine ve ülkelerinin geleceklerine nasıl bakıyor?

    Birkaç gün önce yayınlanan bir kamuoyu araştırmasının sonuçları bu soruya yanıt veriyor. Kendilerine soru yöneltilen gençlerin yüzde 70'inden fazlası ülkelerinin geleceğine güven duyduklarını belirtiyor. Ülkelerinin geleceğine güvenen gençler, kendi geleceklerini de ülkelerinde görüyor.

    Aynı günlerde Hürriyet gazetesinde rastladığım ve benzer bir araştırmanın sonuçlarını bildiren bir haber ise ülkemiz ve gençlerimiz için üzüntü duymamıza yol açacak nitelikteydi. Gençlerimizin büyük çoğunluğu geleceklerini yurtdışında görüyormuş.

    Çin, 1919'da giriştiği mücadeleyle yaptığı devrimini yeni atılımlarla ileriye taşıyor ve büyük bir hızla gelişirken yurttaşlarının geleceğe umutla bakmasını sağlıyor.

    Darısı, yarım kalmış devrimimizin başına.

    4 ve 19 Mayıslar Çin ve Türk gençlerine kutlu olsun!

    "Beijing'de Zaman" burada sona eriyor. Gelecek hafta yeni bir "Beijing'de Zaman" programında buluşmak üzere, esen kalın!