Çin Ulusal Müzesi'nin 100. doğumgününün kutlandığı bugünlerde, müzenin geçmişine doğru bir yolculuğa çıkacağız.

Çin Ulusal Müzesi, pazartesi (9 Temmuz) günü 100. kuruluş yıldönümünü kutladı. Çin'in ilk halk müzesinden, dünyanın en büyük müzelerinden biri olmaya giden bu süreçte, Çin Ulusal Müzesi, geçtiğimiz yüzyılda ülkenin iniş ve çıkışlarına şahit oldu. Çin Ulusal Müzesi Müdürü Lu Zhangshen "Müzeyi, dünyanın en iyi müzeleri arasına sokmak içine elimizden geleni yapıyoruz" diyor. Kapladığı 200.000 metrekarelik alanda, müzede 1 milyon 200 bin kültür ve sanat eseri bulunuyor.

2007 ile 2010 yılları arasında, müze büyük çaplı bir yenilik ve genişleme yaşadı. Bu yeniliğin maliyeti ise 2,5 milyar yuan (394 milyon ABD Doları) oldu.

Müzede 48 adet büyük sergi salonu, bir tiyatro, bir konferans salonu ve bir yayın stüdyosunun yanı sıra, hediyelik eşya dükkanları, kitapçılar, sinema salonları, eğitim merkezleri, çayevi ve restoranlar bulunuyor.

Geçtiğimiz yıl, müzede 50 geniş kapsamlı sergi yer aldı. Sanat ve kültür mirası üzerine akademik seminer ve sempozyumlar düzenlendi. Müzeyi, 4 milyon 100 bin kişi ziyaret etti.

Mütevazı başlangıçtan parlak bir geleceğe

Müze araştırmacısı Song Yawen, "Bir ulusal müze için arayışlar 1912'de mütevazı bir başlangıca sahip" diyor.

19. yüzyılın sonlarında, Batı toplumunun yükselişi hakkındaki bilgiler, Çin entelektüel çevresine de, kütüphaneler, hayvanat bahçeleri ve müzeler gibi, halk eğitimi için açılacak kurumların önemini gösterdi.

Akademisyen Xu Jiyu, Çin'de müze kurulması fikrini ilk kez 1848'de ortaya attı.

Seyahatlerinden edindiği deneyimleri aktardığı kitabında Xu, İspanya, Portekiz ve Almanya'daki müzeler hakkındaki izlenimlerini anlattı.

Takip eden yıllarda, Avrupa'ya ziyaretler yapan birçok Çinli akademisyen ve devlet yetkilisi de, heyecan verici tecrübelerini, yazdıkları çalışmalara ve kitaplara taşıdı.

1898 yılında, Qing hanedanı döneminin reformcu akademisyenlerinden Kang Youwei, "ideal bir toplum" olarak adlandırdığı yapının parçalarından biri olarak, müzeler, galeriler, hayvanat bahçeleri ve konser salonları inşa edilmesini önerdi.

1905 yılında, Çin'in yükselen müteşebbislerinden Zhang Jian da üst yönetimlere "okul ve üniversitelerdeki eğitimin tamamlayıcı tesisleri" olarak, halk müzeleri kurulmasını önerdi.

İlk müzeleri misyonerler açtı

1868 ile 1911 yılları arasında Fransa, Birleşik Krallık, ABD ve Almanya'dan gelen Katolik misyonerler, Çin'in ilk müzelerini Shanghai, Tianjin ve Jinan'da inşa etti.

İlk özel müze ise, 1905 yılında yerel yatırımlarla Jiangsu eyaletinde yer alan Nantong'da kuruldu.

Bu müzenin kuruluş öyküsünün arkasında ise Zhang Jian vardı. Zhang, köylüleri evlerinden ayrılmaya ikna etti ve 36 ev ile 29 mezarın yıkılmasıyla müze için gerekli alan açıldı.

Bu müze için, "Halkın, Çin kültürü ve tarihiyle ilgili bilgi edinebilmesi için yapılan, ülkenin kâr gözetmeden üstlenilen ilk girişimlerinden biri" diyor Araştırmacı Li Shouyi.

İzleyen yıllarda, Çinli işadamları, akademisyenler ve devlet yetkilileri, Beijing, Tianjin ve Tai'an gibi kentlerde, "korsan müzeler" kurmaya başladı. 1906'dan sonra, Qing hanedanının eğitim bakanlığı, ülkedeki müze ve kütüphanelerin faaliyetlerini yakından izlemeye başladı.

9 Temmuz 1912'de Çin Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı, ülkenin ilk tarih müzesini kurmak için bir hazırlık ofisi oluşturdu. Bu müze, ayrıca doğrudan devlet desteği alan ilk müze de olacaktı.

Proje, 1914-1916 yılları arası dönemde, toplumsal çalkantılar nedeniyle durma noktasına geldi. Ulusal Tarih Müzesi, 1918 yılının temmuz ayında ise İmparatorluk Okulu'ndan (Guo Zi Jian) Yasak Şehir'in ön kapısının yakınına taşındı.

Müze, Beijing'de 1920 yılının kasım ayında açıldı ve arkeolojistleri, saha araştırmaları yapmak üzere kültürel eserlerin bulunduğu Hebei, Henan ve Shaanxi gibi bölgelere gönderdi.

1924'e gelindiğinde Ulusal Tarih Müzesi, 26 kategoride, 208 bin 173 kültürel eserlik koleksiyonuyla ağustos ayında halkın ziyaretine açıldı.

1936 yılının temmuz ayında, Çin hükümeti müzedeki eserlerin Japon işgali sırasında zarar görmelerini önlemek amacıyla, onları ülkenin güneyindeki eyaletlere taşıttı.

1945 yılının ağustosunda ise Çin'in, Japonlar karşısında galip gelmesinden sonra, Ulusal Tarih Müzesi, Beijing'deki faaliyetlerine yeniden başladı.

Müze, çalışmalarına yeni Çin'in kuruluşundan sonra 10 yıl daha devam etti.

Yeni bina cumhuriyetin 10. yılında açıldı

Çin Tarih Müzesi ve Çin Devrimi Müzesi olarak iki parçadan oluşan yeni kompleks ise, Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 10. yılı nedeniyle 1959'da açıldı.

Bu kompleks, Tiananmen Meydanı'nın doğu tarafında bulunuyor.

Mao döneminin sosyalist tasarımının bir simgesi ve Sovyetler Birliği'nin Çin sanatı ve mimarisindeki etkisinin bir sembolü olarak düşünülerek yapıldı.

Bu iki müze, 2003 yılında Çin Ulusal Müzesi adı altında birleştirildi.

Müzenin açılış töreninde, Kültür Bakanı Cai Wu, "Müze; etkileyici yapısı, iyi donanımı ve muhteşem koleksiyonu; iyi eğitilmiş personeli ve zengin hizmetleriyle 5 bin yıllık medeniyetin bir kartviziti haline gelmiştir" diye konuştu.

Bakan, bu müzeyi "Çin'in kültürel zenginliğinin bir anıtı ve milli gururunun bir sembolü" olarak niteledi.

Son günlerde tartışmalara konu oldu

Mart ayındaki yenilik çalışmalarının ardından ise müze, farklı anlaşmazlıkların odağı oldu.

2011 yılının 21 Nisan günü, Konfüçyüs'ün henüz aylar önce açılışı yapılan 9,5 metrelik bir heykelinin, müze içindeki küçük meydandan kapı arkalarında kalan bir yere taşınması, akademisyen camiasından tepki çekti. Böylece, Konfüçyüs'ün ve felsefesinin, modern Çin'in değer ve ideallerinin temsilcisi olup olmadığı tartışılmaya başlandı.

Aynı yılın haziran ve eylül aylarında ise, Çin Ulusal Müzesi, lüks markaların ürünlerinin teşhir edildiği iki büyük sergiye mekan olduğu için, yetkililer ağır eleştirilere maruz kaldı.

Müzenin müdür yardımcısı Chen Lusheng ise, eleştiriler karşısında, bu uluslararası sergilerin, müzenin Çin'in tarihini, sanatını ve kültürünü tanıtmak olan görevini aslında desteklediğini söyledi.