Ediz Tiyanşan, TRT Türk'ün Çin temsilcisi. Kendisi yaklaşık yedi aydır Çin'de bulunuyor. Çin'deki Türkler söyleşilerimize onunla başlıyoruz. Ediz'le Beijing'in ünlü turistik mekanlarından Sanlitun'daki Bookworm Cafe'de buluştuk. TRT Türk'teki canlı yayına bağlanmadan önce CRI'nin sorularını yanıtlayan Ediz, yurtdışında yaşama tecrübesine uzun yıllardır sahip olduğunu söylüyor…

    "Uzun süredir yurtdışında yaşıyordum ben zaten. Liseyi okumak için, Birleşik Dünya Kolejleri olarak bilinen bir proje sayesinde, Güney Afrika'da uluslararası bir okulda okudum. Ardından üniversite eğitimi için dört sene Amerika'daydım. Bu süreçte de tabii pek çok dil öğreniyordum. Önce Batı dilleriyle, dil bilimi öğrenerek başladım. Sonra Bir Türk olarak, Ortadoğu bölgesinden biri olarak, kendimi biraz 'taraf' hissettim ve üniversite eğitimimin ortalarında, hem Arapçaya hem de Çinceye ilgi duymaya başladım. Daha sonra üniversitede Asya ve Ortadoğu Bilimleri okumaya başladım. Bir müddet Fas'ta kaldım. Bunun ardından, iki senelik Çince eğitimi gördüm. 2008 Olimpiyatları sırasında da buradaydım, üç aylık bir dil programına gelmiştim. Burada gönüllü tercüman olarak da çalıştım. Şimdi Çincem o zamanki kadar iyi değil tabii, Çin'le az çok o zamanlar tanışmıştım."

    Ediz Tiyanşan, Çincesi konusunda tevazu gösterse de, günlük haber koşuşturmasında Çinceyi aktif olarak kullanıyor. Uzun yıllar yurtdışında yaşayan Ediz, bunu bir avantaja dönüştürmeyi de ihmal etmemiş, Çincenin ve birkaç Batı dilinin yanı sıra Arapça da öğrenmiş…

    "Üniversite eğitimi sonrasında direkt Ortadoğu'ya gittim. Bir süre, Birleşmiş Milletler (BM) deneyimim oldu, Türk Büyükelçiliği kapsamında. Onların BM'deki çalışmalarını takip ediyordum. Özellikle de Ortadoğu'ya yoğunlaşmıştım o zamanlar. Sahada çalışmaya gittiğimde, yabancı kalkınma kuruluşlarıyla çalışmaya başladım."

    Ediz Tiyanşan, TRT ekibiyle de Ortadoğu'da yaptığı çalışmalar sırasında tanışmış…

    "Sahadayken TRT Türk ekibiyle tanışmıştım. Bu zamana kadar Türk basınının dışarıda devamlı çalışan temsilcilikleri olduğunu bilmiyordum. TRT Türk de yeni bir kanal zaten. Üç seneyi tamamlayacağız önümüzdeki senenin başlarında. O zamanlar tanıştım ve çok ilgimi çekmişti. Yaşım da genç olduğu için belli bir kariyere başlamamıştım. Onlar da hem dil bilen hem de bölgede bir süre kalmış, bağlantıları olan birini arıyorlardı. Dolayısıyla İsrail-Filistin bölgesinde prodüktör olarak başladım ben gazeteciliğe. Ama halen gazeteci olmak için önümüzde uzun bir yol var. Burada TRT Türk ofisinde bir senenin üzerinde deneyimim oldu."

    Gazeteciliğe ve TRT kariyerine Ortadoğu'da başlayan Ediz Tiyanşan, Çince çalışmasının avantajıyla TRT Türk'ün Beijing'deki ofisine atanmış.

    "Belli bir süre sonra Çin'de bir fırsat oluştu. Merkezden de biliyorlardı benim az çok Çince bildiğimi ve Çin'le en azından akademik olarak ilgilendiğimi. Bende bir temsilcilik potansiyeli gördüler ve bu deneyime başlamamı uygun gördüler. Bu vesileyle, Haziran ayında Beijing'e geldim ve altı aydır TRT Türk Beijing bürosunun temsilciğini yapıyorum."

    Ediz Tiyanşan'ın TRT Türk temsilcisi olarak Çin'e gelişi, onun için Beijing'e ikinci ziyareti olmuş. Ediz, daha önce de 2008 Olimpiyatları sırasında Beijing'de bulunduğunu ve kısa sürede kentin nasıl süratle değiştiğini anlatıyor.

    "2008 Olimpiyatlarında burada olmak için can atıyordum, çünkü bana pek çok kişi şunu söylüyordu: Ne yap ne et, Çin'e olimpiyatlardan önce git, çünkü olimpiyatlardan sonra Çin'de, özellikle de Beijing'de çok şey değişecek diyorlardı. Öncesini pek görme şansım olmadı, çünkü iki ay öncesinden gelmiştik. Hazırlık sürecini görmüş olduk, daha öncesini pek görmedim. Seneler sonra tekrar gelip burada yaşayan biri olarak söyleyebilirim ki, bu iki üç sene içinde Beijing çok hızlı bir değişim sürecinden geçti."

    Kentteki hızlı değişim sürecinin çeşitli olumsuzluklara da neden olduğunu belirten Tiyanşan, Beijing'de en çok hava şartlarından rahatsız…

    "Aslında Çin'in sosyo-ekonomik yapısının az çok Türkiye'ye benzediğini tahmin ediyordum. Ancak geldiğimde Beijing'le kırsal kesim arasında bu kadar büyük bir fark olacağını beklemiyordum. Bir de Pekin'in havası beni şaşırttı. İlk geldiğimizde 'ne kadar sisli bir havada geldik' diye üzülmüştük, sonra bu hava birkaç gün geçmeyince bize hatırlatmak zorunda kaldılar, 'bu gördüğünüz sis değil, Beijing'in toz bulutu' diye. Beijing'in beklediğimden çok daha gelişmiş bir şehir olması da beni şaşırttı. Özellikle ekonomik anlamda ve aynı zamanda kültürel anlamda da. Ekonomik anlamda söylersek, çok fazla alışveriş merkezi olduğunu gördüm, sayılarla ifade edilecek gibi değil. Burada bir sene bile yaşasanız, o bir senenin sonunda, alışveriş merkezlerinin birçoğunu hâlâ görmemiş olabilirsiniz. Biz de kültür programları nedeniyle buradaki kültürel gelişmeleri takip ediyoruz ve gördüğümüz kadarıyla Beijing artık çok kozmopolit bir şehir. Çünkü dışarıdan bazı fikirleri kolaylıkla alıp kendi içinde benimsiyor."

    Türkiye ile Çin arasındaki ilişkilerin yoğunluğu arttıkça, Çin'de görev yapan Türk gazetecilerin "iş yükü" de artıyor. Özellikle diplomatik ilişkilerin 40. yılı ve Türkiye'de Çin Kültür Yılı'nın başlangıcının bir arada olduğu şu günlerde, Ediz Tiyanşan da haber peşinde koşturuyor.

    "Her şeyden önce çok yoğun bir çalışma tempomuz var. Gerçekten bizi zorluyor. Burada üç kişilik bir ekibiz. Ben muhabir olarak çalışırken, yanımda bir kameraman ve bir prodüktör var. Türkçe, Çince ve İngilizce bilen bir ekibiz, sahada rahat çalışabilmek için. Sıradan bir gün yok bizim için, her gün canlı yayınlar oluyor TRT kanallarına. Çekimlere veya röportajlara gidiyoruz. Neredeyse her gün Çin Dışişleri Bakanlığı'ndaki basın toplantılarını takip ediyoruz. Bir yandan da sahada çalışan her gazetecinin yaptığı gibi, burada bağlantılar kurmaya, uzmanlarla görüşmeye, fikir alışverişinde bulunmaya çalışıyorum. Dolayısıyla sabah başlayıp geceye kadar süren bir iş temposuna girdiğimiz oluyor."

    Ediz Tiyanşan, yoğun haber koşuşturmasının içinde, elbette kendisine ayıracak vakit de buluyor ve bu vakitlerini genellikle Sanlitun bölgesindeki kafeteryalarda kitap okuyarak geçiriyor.

    "Kendime ayırabildiğim vakitlerde de Beijing'in tadını çıkarmaya çalışıyorum. Buraya gelip, burayı çok seven turistler var. Şu anda bu röportajı yaptığımız mekân Bookworm, 'kitap kurdu' adıyla şehrin en iyi bilinen kafeteryalarından biri. Bir yazı yazmam gerektiğinde veya oturup rahat çalışmam gerektiğinde buraya geliyorum. Aynı şekilde, hemen yanımızda bulunan Sanlitun bölgesi, özellikle yabancıları çeken bir yer. Bizim ofise de çok yakın bir yer. Burada özellikle yabancılara hitap eden restoranlar ve kafeteryalar bulmak mümkün. Beijing'in bu modernleşme sürecinde korumaya çalıştığı bazı geleneksel mekânları da var. Özellikle bazı tapınaklar, şehrin içindeki parklar… Her ne kadar hava kirliliğinden söz edilse de, Beijing'in böyle bir avantajı var, şehirde iki üç tane geniş çaplı park var."

    Ediz Tiyanşan'la sohbetimiz, kaldığı yerden devam edecek. Söyleşinin ikinci bölümünde Türkiye ile Çin arasındaki enformasyon akışını bir gazeteci gözüyle değerlendirecek olan Ediz Tiyanşan, Çin izlenimlerini de detaylı bir şekilde paylaşacak.