Geçtiğimiz günlerde, China Daily gazetesinde Çin'de son yıllarda popülaritesi giderek artan mikrobloglarla ilgili bir yazı yayınlandı.
"İnsan fazla oldukça, güç de büyür" Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurucusu Mao Zedong, 1949 yılında ülkenin nüfusu henüz 540 milyonken, böyle söylemişti. Bu söz, yeniden hayat buluyor, fakat bu kez sanal alemde... Çin'in şu anki "çevrimiçi" nüfusu 500 milyonun üzerinde. Mikroblog kullanmak, 2011 yılında şaşırtıcı bir oranda arttı ve Çin halkı için görüşlerini duyurabileceği çok önemli bir araç haline gelmeye başladı.
2010 yılında açılan Weibo, kısa süre içinde önüne geçilemez bir büyüme gösterdi. 2010 yılının sonlarında 63 milyon olan mikro blog kullanıcı sayısı, 2011 yılında 300 milyonu aştı. Mikro blog kullanmak, günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Milyonlarca kullanıcı, günlük olayları takip etmek, hayatındaki gelişmeleri paylaşmak veya güncel gelişmelerden haberdar olmak için vaktinin büyük bölümünü bilgisayar başında geçirmeye başladı.
Nasıl, Twitter'a mesaj yazmayı ifade etmek için "ötmek" anlamına gelen "tweet" fiili kullanılmaya başlandıysa; Weibo'ya mesaj yazdığını belirtmek için de "atkı örmek" anlamına gelen "zhi weibo" denmeye başlandı. Bunun nedeni ise, mikroblog anlamına gelen Weibo'nun, "atkı" kelimesi ile olan ses benzerliği.
Geleneksel medya, birçok değişiklikle olduğu gibi, yeni fırsatlarla da karşı karşıya. Sivil toplum örgütleri, hayırseverliği teşvik etmek ve sosyal yardımları artırmak için mikro blog kullanmaya başladılar. Özel şirketler, ürünlerini tanıtmak, markaları hakkında bilgi vermek ve tüketicilere doğrudan ulaşmak için mikro blog kullanıyor. Ünlüler, hayranlarıyla iletişim kurmak için mikro blogdan faydalanıyor. Hükümet yetkilileri de beklenmedik gelişmeler hakkında, kamuyu bilgilendirmek ve geribildirim sağlamak için, çeşitli işlerde mikro blogdan faydalanıyor.
Halk aslında "muhabirlik" yapıyor
Mikro blogun etkisiyle ilgili şöyle bir benzetme yapılıyor: Mikro blog takipçileri 100 bini geçerse, bu büyük bir şehrin günlük gazetesine eşittir; eğer sayı 1 milyona ulaşırsa, bu ulusal bir gazeteyle kıyaslanabilir; eğer sayı 10 milyonu aşarsa, bu bir televizyon kanalına eşdeğerdir ve eğer takipçi sayısı 100 milyonun üzerine çıkarsa, CCTV'ye (China Central Television) yetişmiş demektir.
Bu durum, Çin'de sosyal medyanın geleneksel medyayı ve gazeteciliği nasıl değiştirdiğinin en açık ispatı. Çin Sosyal Bilimler Akademisi'nin istatistikleri gösteriyor ki, Weibo kullanıcılarının yüzde 70'i, Weibo'yu haber almak için en önemli platform olarak görüyor.
Ve daha da önemlisi, haber, artık sadece muhabirler tarafından özel olarak toplanmış bir metin değil; haber artık, fotoğraflar, kaynaklar, muhabirler ve izleyicilerin bilgi değiş tokuşu yaptığı bir sistemle oluşuyor.
Peking Üniversitesi Bilgi Yönetimi Bölümü Dekan Yardımcısı Zhou Qingshan, çoğu kişinin, bir olay hakkında mesaj gönderirken ya da mesajları yönlendirirken, aslında amatör muhabirlik yaptığının farkında olmadığını söylüyor.
Weibo, sürat konusunda da geleneksel medya organlarını epey geride bırakmış durumda. İnsanlar, pek çok olayla ilgili ilk bilgiyi, televizyondan veya internet sitelerinden değil, Weibo kullanıcılarının mesajlarından öğreniyor.
Deprem, toprak kayması ve trafik kazaları gibi neredeyse tüm haberler, öncelikle Weibo'da duyuruldu. Zhou, televizyon veya gazetelerin muhabirleri için, haberin kaynağına ulaşmanın veya olay sonrasında ilgili kişilerle konuşmanın her zaman kolay olmadığını, ancak sosyal medyada bu sürecin bambaşka olduğunu söylüyor. Zhou, Weibo kullanıcılarının aynen muhabirler gibi, gördükleri ve haber değeri taşıyan olayları, anında mesaj olarak yazdıklarını ve güncelleyebildiklerini sözlerine ekliyor.
Zhou, Weibo'nun tüm bu avantajlarına rağmen, insanların taleplerini tam olarak karşılayamadığını, çünkü 140 karakterlik limitinden dolayı, olaylarla ilgili derin analizlere yer verilemediğini belirtiyor.
Zhou, Weibo'nun artan popülaritesinin, insanların haberlere bakışını değiştirdiğini ve Weibo'nun medyaya bir rakip haline geldiğini ifade ediyor. Medyanın bu rakiple başa çıkabilmesi için değişmesi gerektiğini söyleyen Zhou, kısa bir mesaj, kitlesel bir olaya dönüşebilir, artık herkes muhabir, diyor.
Uzmanlar ayrıca, Weibo'dan dedikoduların yayılmasının çok kolay olduğunu, bu yüzden medyanın Weibo kaynaklı haberler verirken, daha dikkatli olmaları, bilginin doğruluğunu kontrol etmeleri gerektiğini söylüyorlar.
Hükümet birimleri de kullanıyor
2011 yılının başından beri, "resmi mikroblog" hesabı açmak dikkat çekici ve de giderek büyüyen bir akım haline geldi. Nisan ayında Halkın Günlüğü gazetesi tarafından yayınlanan rapora göre, Weibo, parti ve hükümet birimleri ve yetkilileri tarafından, hem merkezi hem yerel teşkilatlarda sıklıkla kullanılıyor.
Hükümet birimleri tarafından 2 binin üzerinde hesap kullanıldığı tahmin ediliyor. Bazı hesaplar, halkla daha kolay ve hızlı iletişim kurabilmek için kullanılırken, bazıları yalnızca bilgi vermek amacı taşıyor.
Güvenlik birimleri de bu yıl itibarıyla birkaç hesap açtı. Farklı birimler de aynı yolda ilerliyor. Örneğin geçtiğimiz ay Beijing Belediyesi de resmi bir Weibo hesabı açtı.
Renmin Üniversitesi Gazetecilik Bölümü'nden Profesör Yu Guoming hükümet birimlerinin, mevcut hesaplarını, dedikoduları yalanlamaktan ziyade, halkın sorunlarını çözmek için kullanmaları gerektiğini söylüyor. Yu, halkın Weibo'nun tarafında olduğunu; bunun, isteklerini dile getirmek ve karşılaştıkları sorunları anlatmak için kullandıkları bir kanal olduğunu belirtiyor.
Hayır işleri yakından izleniyor
Kamu vicdanını rahatsız eden bazı yolsuzluk iddiaları da Weibo üzerinden yayılmış, daha sonra ilgili kurumların el koymaları sonucunda iddialar açıklığa kavuşturulmuştu. Halkın hassasiyeti, özellikle hayır işlerinde daha da belirgin şekilde görülüyor.
Weibo, daha önce bazı kurumlarla ilgili şikayetleri ve sıkıntıları olsa da, bunları hangi kanallarla ve nasıl iletebileceklerini bilemeyen Çin halkının önüne yeni bir fırsat sunmuş oldu.
Weibo, halkın duyarlılığını harekete geçirerek, bazı hayır işlerine de öncülük yapma işlevi gördü.
Deng Fei isimli bir araştırmacının Weibo'da 760 bin takipçisi bulunuyor. Deng, kırsal kesimdeki fakir çocukları hedefleyen bir yardım projesine ön ayak oldu. Herkesten 3 yuan alarak, çocuklara her gün ücretsiz olarak öğle yemeği verilmesini sağlıyor.
Weibo sayfasına, Çin'in güneydoğusundaki Guizhou eyaletinde bir ilkokul için yemekhane yaptırmak istediklerini yazan Deng Fei'nin bu mesajı, kısa süre içinde tüm ülkeye yayıldı. Bu yardım programı, kısa sürede 40 okulun, 20 bin öğrencinin faydalandığı bir fon haline dönüştü.
Kasım ayında, Çin'in en büyük internet portalı olan Sina tarafından yapılan açıklamaya göre, Çin'de mikroblog kullanıcı sayısı 250 milyonun üzerine çıkarken, günde 75 milyon mesaj dolaşıyor.
Bu suretle, Weibo aynı zamanda, bir şöhret göstergesi de haline geldi. Örneğin "Mikroblog kraliçesi" olarak adlandırılan Yao Chen isimli bir aktrisin 15 milyonun üzerinde takipçisi bulunuyor. Öte yandan, ticari işlevi de giderek büyüyen Weibo, ürün satışı için de yoğun olarak kullanılan bir yol haline geldi.
