Beijing metrosunun büyüklüğünü anlatmak için, size bazı sayıları sunabiliriz: 2010 yılı itibariyle Beijing metro sistemi 198 duraktan oluşmaktaydı, 14 hatta çalışan metro ağının toplam uzunluğu 336 kilometreydi. Metro ağını genişletme çalışmaları tüm hızıyla sürüyor. 2012 yılında 703 kilometreye ve 2020 yılında 1000 kilometreye ulaşma hedefi var. Beijing metrosunda, tek bir günde 6 buçuk milyonun üzerinde yolcu taşınıyor. Günlük yolu taşıma rekoru 9 Eylül 2011 tarihinde kırılmış: O gün tam 7 milyon 573 bin 300 kişi Beijing metrosunu kullanmış… Beijing Metrosu, kapasite olarak Çin'in anakarasında Shanghai metrosundan sonra ikinci sırada yer alırken, dünya sıralamasında Shanghai, Londra ve New York metrolarının ardından dördüncü sırada.
Bu muazzam metro sisteminin bugününe geleceğiz; önce biraz tarih… Kore Savaşı'nın ardından Çinli liderler dikkatlerini yeniden yapılanma çalışmalarına yönelttiler. Başkentin toplu taşıma kapasitesi artırılmalıydı. Moskova Metrosu'nun planları üzerinde çalışılarak işe başlandı ve Beijing metrosunun tohumları 1953 yılının Eylül ayında atıldı. Metro hem sivil hem de askeri kullanıma açık olacaktı.
Çin'in metro inşası için uzmanlık ve teknik yardıma ihtiyacı vardı. Bu nedenle Sovyet ve Doğu Alman uzmanlardan teknik destek alındı. 1954 yılında Moskova Metrosu'nu inşa eden mühendislerden oluşan bir heyet, incelemelerde bulunmak üzere Beijing'e davet edildi. 1953-1960 yılları arasında binlerce öğrenci metro sistemini yerinde incelemek için Sovyetler Birliği'ne gönderildi. 1957 yılına gelindiğinde plan şekillenmeye başlamıştı. 114 istasyon ve 172 kilometreden oluşan ilk inşa süreci başlayacaktı.
İlk hat 1 Ekim 1969'da açıldı. O gün Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 20. yıldönümüydü. Bu ilk hat, bugünkü 1 ve 2. hatların ilk parçalarını oluşturur. Bu iki hatta o tarihi havayı halen hissedebilirsiniz. Bu hat Çin'deki ilk metro çalışması olmasının yanında, Hong Kong, Seul, San Francisco ve Washington D.C'deki metro çalışmalarından önce başlamıştır.
Beijing metrosu, bir devlet kurumu olan Beijing Demiryolu Toplu Taşıma Ortaklığı ve bir yarı kamusal şirket olan Beijing MTR tarafından ortaklaşa işletiliyor. 14 hattan 12'sinin işletmesi Beijing Demiryolu Toplu Taşıma Ortaklığı'na ve 2 hat ise Beijing MTR şirketine ait.
Beijing metrosunun süratle büyümesinde, 2008 yılında düzenlenen olimpiyat oyunlarının etkisi var. Beijing'in olimpiyatlara ev sahipliği yapacağı 2001 yılında belli olur olmaz, metro sisteminin genişletilmesi çalışmaları hız kazanır. Kent adeta bir şantiye halini alır. 2002 yılından 2008 yılına kadar metro çalışmaları için 64 milyar yuen bütçe harcanır. 2008 yılının yaz mevsiminde, Yaz Olimpiyat Oyunları beklentisiyle üç yeni hat daha hizmete girer: Hat 10, Olimpiyat Hattı ve Havaalanı Ekspresi.
Beijing metrosu, birbirini paralel ve dik olarak kesen hatlardan oluşuyor. Bu hatların bir kısmı kent merkezinde hizmet verirken, bir kısmı da kenar banliyölere yolcu taşıyor. Metronun temeli 1. hat. Bu hat bütün kenti ortadan ikiye ayırmakta. Hattın tam ortasında Tiananmen Meydanı var. Doğu-Batı güzergâhında Chang'an Caddesi'ni izleyen hat, Xidan, Wangfujing, Dongdan gibi büyük ticaret merkezlerini birbirine bağlıyor.
Metronun tarihi hatlarından biri de 2. hat. Dikdörtgen biçimindeki bu hat, Tiananmen Meydanı'nın çevresini dolaşıyor. Bu dikdörtgenin, özellikle içinde kalan kesimde Hutong'lar var. Burası Beijing'in kalbi. Hatta bulunan duraklardan 11'inin adı, kapı anlamına gelen "men" (门) kelimesiyle bitiyor; Fuxingmen, Chongwenmen, Qianmen, Andingmen gibi… Bunlar kentin tarihi kapıları. Qianmen, ön kapı anlamına geliyor. Burası, Yasak Kent'in ön kapısı. Tarihte kentin önemli ticaret merkezlerin biri olmuş Qianmen, bugün de üzerinde mağazalar ve kafelerin yer aldığı çok güzel bir caddeye sahip.
Metroda bilet kontrolü 38 yıl boyunca görevli bir memur tarafından yapılıyordu. Daha sonra bu sistem kaldırıldı ve taranır elektronik biletler kullanılmaya başlandı. Bilet ücreti, havayolu hattı hariç 2 yuen. 2 yuenlik bir biletle tüm hatlarda istediğiniz kadar transfer yapabilirsiniz. Havaalanına gitmek için 25 yuen ödemeniz gerekir. Havaalanına giden tren, metro hattına dahil olmakla birlikte, diğer trenlerden farklı olarak, hızlı trendir. Beijing'in öbür ucunda da otursanız, havalanına gitmek gözünüzde büyüyecek bir iş değil. 
Metroya binmek için kullanabileceğiniz iki kart var. Birisi tek kullanımlık binişler için geliştirilmiş kartlar. Her durakta bir makineden bunları temin edebilirsiniz. Çıkış yapacağınız durakta kartınızı makineye bırakıyorsunuz. Bizdeki görüntülerin aksine, metro duraklarının civarında yere atılmış kartlar görmezsiniz. Kartlar geri dönüşüm halindedir. Metroya biniş için bir diğer alternatif de, Yikatong (北京市政交通一卡通) adı verilen kartlar. İlk aldığınızda 30 yuen ödediğiniz bu karta istediğiniz kadar kredi yükleyebiliyorsunuz. Sürekli bir metro yolcusuysanız kartınızı kredi kartınız veya kartvizitleriniz gibi yanınızda taşımalısınız. Beijing'e gezmeye gelecekler için de Yikatong kullanmalarını öneririz. Özellikle Xidan, Guomao gibi kalabalık transfer noktalarında tek binişlik kartları temin etmek sizi uğraştırabilir.
Metroda, ağın genişletilmesi kadar, sistem güçlendirme çalışmaları da yoğun. Minimum bekleme süresi 2 dakikaya kadar düşürüldü. Trenler, koltuklar, havalandırma sistemi sık sık kontrol ediliyor ve teknik kapasitesi yükseltiliyor. 1 ve 2. hatlardaki tüneller haricinde tüm metro ağında cep telefonları kullanılabiliyor. İstasyonların tamamı bedensel engellilerin kullanabileceği sandalye, asansör gibi ekipmanlarla donatılmış. Trenlerdeki tüm anonslar, istisnasız bütün hatlarda Çince ve İngilizce olarak yapılmakta. Her istasyonda bilet satış makineleri bulunmakta. Bu makinelerin sayısı istasyonun yoğunluğuna göre değişiyor. Özel durumlar haricinde Beijing metrosu sabah 5 ile gece 11 arasında hizmet veriyor. Beijing gibi büyük bir şehirde 24 saat metro hizmetinin olmaması, Beijing metrosuyla ilgili tek eleştiri olabilir.
Metroda güvenlik önlemleri de hat safhada. Özellikle 2008 Olimpiyat Oyunları'yla başlayan güvenlik uygulamaları halen geçerli. Bütün duraklarda X-Ray cihazları var. Silah, mühimmat, bıçak, patlayıcı, yanıcı ve radyoaktif maddeler ve zehirli kimyasal maddelerle metroya girmek yasak. Birçok durakta, görevlilerin kontrolünde narkotik detektör köpekler bulunuyor. 2003 yılında Güney Kore'de meydana gelen ve 198 kişinin ölümüyle sonuçlanan metro yangınından sonra, acil durum tedbirleri de bir hayli geliştirilmiş. Metro içinde tüm dükkânlar ve satıcılar kaldırıldı. Xidan istasyonunda bulunan popüler bir yeraltı alışveriş merkezi de, bu önlemler kapsamında kapatılmış. Metro içinde pek çok yere, acil nakilleri kolaylaştırmak için, kendi kendini aydınlatan "çıkış" işaretleri yerleştirilmiş. Metroda meydana gelen kazaların çoğu intihar olayları. Yetkililer bu vakaları önlemek için yeni açılan hatlarda yolcular ile rayların bulunduğu hat arasında cam bir panel kullandılar. Tren gelene kadar bu panel açılmıyor. Ölümlü kazaların çoğu inşaatlar sırasında yaşandı.
Beijing Banliyö Demiryolu, metro sistemine dahil bir raylı taşımacılık sistemi. Beijnig Kuzey Demiryolu İstasyonu'yla Yanqing bölgesi arasında çalışan bu hat, aynı zamanda Çin Seddi'nin Badaling Kapısı'na da doğrudan ulaşım sağlıyor. Xizhimen'den binilebiliyor. Bu treni kullanarak sadece 6 yuen karşılığında Çin Seddi'ne gidebiliyorsunuz.
Bu programda Beijing metrosuyla ilgili teknik bilgileri ve istatistikleri aktardık. İlerleyen programlarda bu muazzam sisteme, biraz hayat, biraz öykü, biraz "yaşanmışlık" katacağız…
