"Dünyanın en sevimli hayvanı nedir?" diye sorulsa, ne cevap verirdiniz? Herhâlde aklınıza tek bir hayvan gelmeyecektir; fakat ilk geleceklerden birinin panda olduğundan eminim.

    Çin'in Sichuan eyaletindeki Ya'an şehrine 8 km, Chengdu'ya 150 km uzaklıkta bulunan Çin Pandaları Koruma ve Araştırma Merkezi'ni ziyaret etmek, daha önce hiç tatmadığım bir deneyimdi.

    Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan bu merkez, 1987 yılında altı adet pandanın vahşi doğadan kurtarılması sonrasında kurulmuş. Panda neslinin tükenmesinin önüne geçmek için çalışan kuruluş, diğer yandan vahşi doğa ortamının zarar görmemesini de amaçlıyor.

    Pandalarla ilgili çalışmalar yapan diğer kuruluşlara destekte bulunan merkez, bu konuda çalışanların bilgi paylaşımlarının arttırılması amacıyla, kapılarını dışarıdan gelen ziyaretçilere de açıyor. Merkez, aynı zamanda diğer kurumlara teknik destek ve uzman desteği sağlıyor.

    Birçok ülkeden gelen ziyaretçilerin ağırlandığı bu merkezde, her şey sistemli olarak, bir plan dâhilinde işliyor. İngilizce ve Çince olarak hazırlanmış tabelalar, yol gösterici çalışanlar ve parkın farklı yerlerine kolaylıkla ulaşmanızı sağlayacak servis araçları, ziyaretçilerin işini kolaylaştırıyor.

    Çin Pandaları Koruma ve Araştırma Merkezi'nin kurulması projesi, bu fikrin ortaya atıldığı ilk günden beri birçok kuruluştan destek görmüş. Merkezin araştırma kapasitesi, her geçen gün büyüyor ve güçleniyor. Modern laboratuvarlarda, pandaların sağlığıyla ilgili çalışmalar yapılıyor. Merkezin farklı ülkelerden ve Çin'in dört bir yanından gelen yüksek eğitim almış, konusunda uzman çalışanları ve araştırmacıları bulunuyor.

    Verdiği hizmetlerden dolayı birçok kez ödül alan bu merkez, aynı zamanda alanındaki en önemli ödül olan Çin Yeşil Bilimler ve Teknoloji Ödülü'nü almaya da hak kazanmış.

    Bu tesis, pandaların doğal ortamlarına benzer bir ortamın kurulduğu, taklit edilmiş bir vahşi doğa. Tesiste; parklar ve bambu ağaçlarının yanı sıra küçük ya da büyük birçok göl ve nehir bulunuyor.

    Merkez, üç bölümden oluşuyor: Panda alanı, üreme alanı ve dışarıda doğan pandaların alanı. 600 hektarlık bir alan üzerinde kurulu merkezde, şu an 90 adet panda bulunuyor.

    Yabancı ülkelerde doğan pandaların ne demek olduğunu bilmiyor olabilirsiniz. Çin, kendi korumasında olan pandaları bazı ülkelere hediye ediyor ve o pandaların, hediye edildiği ülkede doğan yavrularını da bir müddet sonra geri alıyor. Şu an, merkezde bu şekilde yetiştirilmiş pandalardan altı adet bulunuyor. Bir dönem, Çin'in Türkiye'ye de geri almak üzere, panda vermesi söz konusuydu. Türkiye'nin de Van Kedisi ve Sivas Kangal Köpeği gibi Türkiye'ye özgü hayvanları Çin'e hediye etmesinin, bu zenginliğin paylaşılması açısından çok önem taşıdığını düşünüyorum.

    Merkez, sadece panda araştırmalarına teknik destek sağlamakla kalmıyor; burada araştırmalar, üreme, beslenme, veterinerlik hizmetleri ve eğitimler de yer alıyor. Bu sayede, pandaların üremesinin ve yetiştirilmesinin bir standarda kavuşturulması sağlanmış oluyor. Merkezde çalışan uzmanlar, akademik faaliyetlerini de sürdürerek, yayınladıkları makaleler ve çalışmalarla literatüre katkı sağlıyorlar. Basının da yoğun ilgisini çeken bu merkez hakkında, Çinli ve uluslararası gazetelerde 200'ün üzerinde makale yayınlanmış.

    Merkezde üreme alanında da büyük başarılara imza atılmış. Dişi pandalara yapay dölleme teknolojisinin bulunduğu bu merkezde, panda sperm bankası ve dünyadaki tek panda hücre bankası yer alıyor.

    Pandalar hakkında da biraz bilgi vermeliyim. Ortalama yaşam süresi 25 yıl olan pandaların, yeni doğduklarında bakımlarının çok dikkatli şekilde yapılması gerekiyor.

    Merkezde yaklaşık 10 yıldır eşiyle birlikte çalışan veteriner Hong Ling, pandaların özellikle böceklerin neden olduğu hastalıklardan muzdarip olduklarını söylüyor. Pandaların bakımları, gerçekten çok büyük hassasiyet gösterilmesi gereken bir konu. Bu merkezde, koruma altındaki panda türünün bakımına çok büyük önem verildiğini apaçık görebiliyorsunuz.

    Dört yaşındaki bir pandanın, vücut fonksiyonları açısından 16 yaşındaki bir insan gibi düşünülmesi gerektiğini söyleyen Hong, bir pandaya günde 30 kilogram besin verildiğini belirtiyor.

    Pandaların neden bu kadar sevildiğine gelince, öncelikle bunun tabii ki sevimli görüntülerinden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Bu soruyu sorduğumuz Çinliler, farklı cevaplar veriyor. Bazıları, sadece görünüşlerinden söz ederken; bazıları ise sakinliklerini hatırlatıyor. İnsanların onlardan öğrenecekleri çok şey olduğunu söyleyen Çinlilere de, bunun Çin'in milli bir hazinesi olduğunu, bu yüzden pandaları sevdiklerini söyleyenlere de rastladım.

    İşin bir de felsefi boyutu var. Pandalar, bir anlayışa göre Çin felsefesi açısından çok önemli olan Yin ve Yang'ı temsil ediyor. Bu felsefeyi, kısaca ikinin birliği, her şeyin iki kutuplu olduğu ve birbirlerinin karşıtı oldukları düşüncesi olarak aktarabilirim. Bu felsefeye göre hiçbir oluşum, karşıtı olmadan açıklanamayacağı gibi; karşıtlardan biri, diğerinden bağımsız da olamaz. Siyah beyaz renkte olan pandaların da, bunu destekleyen diğer özellikleriyle beraber, Yin Yang felsefesini simgeledikleri düşünülüyor.

    Bir yoruma göre de, sonradan otobur bir hayvan türü oldukları söylenen pandalar, et yemedikleri için avlanmıyorlar ve bu da onların barışçı hayvanlar olarak değerlendirilmesine yol açıyor.

    Eğer pandaları izleme şansını bulursanız ve onların yüzlerindeki size sakin olduklarını düşündüren ifadeyi görürseniz, bahsettiklerimi daha iyi anlayacaksınız. O büyük cüssesiyle ağaçlara tırmanırken izleyebileceğiniz, incecik bir ağacın tepesinde hiç kımıldamadan dururken bulabileceğiniz pandaları seyretmesi büyük keyif.

    Bu sevimli hayvanlar da tüm hayvanlar gibi tehlikeli olabiliyor elbette. Bize pandalar hakkında bilgi veren veteriner Hong Ling, pandaların hasta olduklarında ya da korktuklarında tehlikeli olabileceklerinden söz ediyor. Hong, pandaların oyun oynamaya çok istekli olduklarını, fakat insanlar için çok güçlü olduklarından onlara zarar verebileceklerini aktarıyor.

    Çin Pandaları Koruma ve Araştırma Merkezi'nin önemli bir özelliği de, her yıl yüzlerce gönüllünün burada çalışıyor olması. Bu gönüllülerin birçoğu, yabancı ülkelerden buraya geliyor. Bu tesisi gördükten sonra söyleyebilirim ki, pandaların durumları ve gelecekleri konusunda endişe etmeye gerek yok, hepsi emin ellerde.

    Konuştuğumuz gönüllüler, pandalarla ilgilenmenin kendileri için çok rahatlatıcı olduğunu söylüyor. Gönüllüler, ilk başta panda neslinin sürdürülmesine katkıda bulunmak isteyen hayvan severlerden oluşuyor. Gönüllülerden biri, her pandanın farklı karakteri bulunduğundan; kiminin çok neşeli, kiminin ise daha sakin olduğundan söz ediyor.

    "Dünyanın en sevimli hayvanı nedir?" sorusunun yanıtı göreceli olabilir elbette. Burada önemli olan pandaların sevimliliği değil belki de; bu, sadece dikkatimizi bu konuya yönelten bir ayrıntı…

    Çin Pandaları Koruma ve Araştırma Merkezi, insanlık açısından değer taşıyan büyük bir proje. Doğanın sunduğu güzelliklerden biri olan pandaların geleceğini garanti altına almayı ve bunu ziyaretçilerle paylaşmayı amaçlayan bir organizasyon...