Çin'in Sichuan eyaletindeki Chengdu Ovası'nın güneybatısında akan Qingyi Nehri'nin kıyısında "Jiajiang" adlı güzel manzaralı antik bir kasaba vardır. Bu kasabada yaşayanlar eskiden beri hep kağıt yapımıyla geçiniyor. Geleneksel kağıt yapımı, Jiajiang'lıların yaşamının bir parçası haline geldi. Jiajiang Kasabası "Çin'deki kitap ve resim kağıdının memleketi" olarak bilinir. Jiajiang'da bambudan üretilen "Jiajiang Kağıdı", önceki programımızda sizlere tanıttığımız "Xuan Kağıdı"yle beraber, Çin hat sanatçıları ve ressamları tarafından tercih ediliyor. Çin resminin önde gelen sanatçılarından olan ressam Zhang Daqian, daha önce "Xuan Kağıdı" ile "Jiajiang Kağıdı"nın çok kıymetli iki kağıt türü olduğunu söylemişti. Bugünkü programımızda sizlerle beraber Jiajiang Kasabası'na gidip Jiangjiang Kağıdı'nın özelliklerini öğrenelim.

    Jiajiang, Chengdu Ovası'nın güneybatısında yer alan güzel bir antik kasabadır. Qingyi Nehrinin yolu bin yıldır kasabadan geçiyor. Nehrin iki kıyısındaki dağlar da bambu ağaçlarıyla dolu. Tang Hanedanı döneminden itibaren kasabada yaşayanlar bambudan kağıt yapımıyla geçimlerini sağlamaya başlamıştı. Jiajiang Kasabası, daha sonra kağıt yapımıyla bilinmeye başlandı. Kasabada üretilen kağıt, "Jiajiang Kağıdı" veya "bambu kağıdı" olarak adlandırıldı.

    Jiajiang Kağıdı, parlak ve bembeyaz rengi, yumuşak ve ince kalitesiyle ünlüdür. Xuan Kağıdında olduğu gibi Jiajiang Kağıdı da köklü bir geçmişe dayanıyor. 1300 yıl önce yaratılan bu bambu kağıt yapım tekniği, Qing Hanedanı döneminde zirveye çıktı ve bambu kağıt, imparator ailesi tarafından kullanılan kağıt olarak seçildi. O dönemde Jiajiang Kağıdının üretimi, bütün ülkede üretilen kağıdın üçte birini oluşturdu. '40'lı yıllarda Çin resminin büyük ustalarından ressam Zhang Daqian, Jiajiang Kağıdının yapım tekniğini geliştirdi. Diğer iki ünlü Çinli ressam Xu Beihong ve Fubaoshi, geliştirilmiş Jiajiang Kağıdı'nı kullandıktan sonra bu kağıdı övgüyle değerlendirdi. Ondan sonra Jiajiang Kağıdı daha fazla tanınmaya başladı. Jiajiang Kağıdına da ressam Zhang Daqian'ın adı verilerek "Daqian Kağıdı" dendi.

    Günümüzde Jiajiang Kasabası, Çin resmi ve Çin hat sanatı için önemli kağıt üretim merkezlerinden biri haline geldi. Jiajiang Kağıdı, kalite, çeşit, üretim miktarı, ileri teknik gibi konularda ülke çapında hep ilk sıralarda yer aldı. Jiajiang Kasabası'nın Macui Beldesi'ne bağlı Jinhua Köyü'nde yaşayan Yang Zhanyao, geleneksel Jiajiang Kağıdı'nın yapım tekniğini iyi bilenlerdendir. Bu kağıt yapımını nesilden nesile aktarılan bir aile mesleği olarak gören Yang Zhanyao, ailesinin mesleki tarihini şöyle anlattı.

    "Ailemin kağıt yapımı tekniği, bana kadar toplam 12 nesil boyunca aktarılmış. 1961 yılında orta okuldan mezun olduktan sonra kağıt yapımcılığı işini başladım."

    70 yaşını doldurmak üzere olan Yang Zhanyao, kağıt yapımı atölyesinde 50 yıl çalıştı. Bambu ağacını baltalamaktan tutun da ağaç kabukları yumuşak bir hamur haline gelinceye kadar dövmeye, hamuru suyla karıştırmaktan hamuru pişirip kalıp dökmeye kadar bütün işlemleri her gün kendi elleriyle tekrarlayan Yang Zhanyao'nun bu işte canı hiç sıkılmadı. Yang, maddi olmayan kültür mirası olan Jiajiang Kağıdı'nın yapım tekniğini koruyarak gelecek nesillere aktarmakta yaptığı katkıdan dolayı, 2006 yılında Ulusal Maddi Olmayan Kültür Mirasları Listesi'ne dahil edilen "Bambu Kağıdının Yapım Tekniğini Sürdüren Kişi" seçildi. Yang aynı zamanda "Kağıt Yapımının Kethüdası" olarak adlandırıldı.

    Yang Zhanyao'nun ailesinin diğer üyeleri de atalarının yaptığı işi sürdürerek kağıt yapımıyla uğraşıyor. Yang Zhanyao, muhabirimize bambu kağıt yapılırken 72 işlemden geçtiğini söyledi. Bütün işlemler birbirleriyle zincir oluşturduğu için herhangi bir işlemde sorun çıkması durumunda bir yıl süren çalışma boşa gidebiliyor. Ekonomik riski yüksek bir iş olduğu için daha önce kağıt yapımıyla uğraşan birçok köylünün artık bu işten vazgeçtiğini anlatan Yang sözlerine şöyle devam etti.

    "Köylüler kağıt yapımcılığı yerine büyük şehirlere gidip iş bulmayı tercih eder. Çünkü kağıt yapımı onlara can sıkıcı gelir ve büyük şehirlerde daha fazla para kazanabilirler. Bu yüzden işçiyi zor bulabiliyoruz. Özellikle gençlerin çoğu büyük şehirlere gitti. Kağıt yapımıyla uğraşanların sayısı çok azaldı."

    Buna rağmen köyde yaşayan gençlerden bazıları, bambu kağıdının yapım tekniğini öğrenmek için Yang Zhanyao'ya geldi. Yang Zhaoyao'nun atölyesinde çalışan ondan fazla çırak, her gün hiç değişiklik olmayan bu işten keyif duymaya çalışıyor. Ma Wencheng adlı çırak bu konuda muhabirimize şunları söyledi:

    "Bu işten zevk alıyorum. Örneğin, bu kağıdı başkalar kaliteli yapamıyor ama ben iyi yapabiliyorum. Bu benim için bir zevktir."

    Ma Chengwen'in dile getirdiği keyfi, belki çok az kişi anlayabilir. Ama bu keyif, Jiajiang'lıların bambu kağıdına karşı besledikleri özel duyguyu gösteriyor. Geleneksel bir kültür olan bambu kağıdının yapım tekniğini korumak için Jiajiang Belediyesi 500 bin yuan harcayarak Çin'de tek elle kağıt yapımı müzesini kurdu. 12 bin kilometre karelik bir alanda inşa edilen müzede 2 bin 300 antik eserin yanı sıra yüzlerce kağıt çeşidi örneği ve ünlü ressasmların Jiajiang Kağıdı'yla yaptığı resimler sergileniyor. Müzede, bir el sanatı olarak Jiajiang Kağıdı'nın yapım sanatının uzun tarihini ve bu sanatı koruma ve sürdürme çalışmasını tanıtılıyor. Jiajiang'da aynı zamanda bir kağıt ticaret merkezi kuruldu. Kağıt yapımı piyasasını düzenli hale getiren kağıt ticaret merkezi, bambu kağıdın korunması ve geliştirilmesinde aktif rol oynuyor. Kağıt Ticaret Odası Başkanı Song Xiulian bu konuda şunları söyledi:

    "Kültür açısından bambu kağıt, Jiajiang'ımızı temsil eden bir kağıttır. Çok sayıda kişi, Jiajiang'dan der demez Jiajiang'ı Çin'in kitap ve resim kağıtlarının memleketi olduğunu hatırlar."

    Günümüzde, Jiajiang Kağıdı sadece basit bir halk sanatı değildir. Yerlilerin hayatlarının bir parçası haline gelen Jiajiang Kağıdı, yerli halk tarafından diğer sanat şekilleriyle kaynaştı. Jiajiang Kağıdı'yla ilgili yeni yıl resimleri, halk şarkıları ve dansları yaratıldı. Örneğin, kağıt üreticisinin kağıt yapım hareketlerinden esinlenerek yaratılan kağıt dansı, halk arasında çok benimsendi. Bu dansı yapanlar her yerdeki parklarda ve meydanlarda görülebilir.

    "Bambu Kağıdı Yapım Tekniğini Sürdüren Kişi" seçilen Yang Zhanyao, Jiajiang Kağıdı için güzel bir gelecek diledi.

    Yang bu konuda şunları söyledi.

    "Ölünceye kadar elle kağıt yapma tekniğini ve süreçteki 72 işlemi daha da geliştirmek istiyorum. İkinci olarak geleneksel kağıt yapım tekniğini geliştirmek için seçkinler yetiştirerek ileri teknoloji kullanmamız gerekiyor."