Çin ve Afrika el ele modernizasyon yolculuğuna doğru
Yazar: Chen Tingyao
Çin-Afrika İşbirliği Forumu 2024 Zirvesi dün Beijing’de başladı. Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping zirvenin açılışında, modernizasyonu el ele ilerletme ve kader birliğini ortaklaşa oluşturma başlıklı bir konuşma yaptı.
Xi, Çin ile diplomatik ilişkiler kuran Afrika ülkeleriyle olan ikili ilişkilerin stratejik düzeye çıkarılması ve yeni dönemde Çin-Afrika ilişkilerinin her koşulda Çin-Afrika kader birliğine yükseltilmesi önerisinde bulundu.
Bunun yanı sıra Çin ile Afrika’nın el ele vererek “altı modernizasyonu” ilerletmesi gerektiğini dile getiren Xi, konuşmasında ayrıca on ortaklık eylemini ortaya koydu.
Xi’nin konuşmasıyla Çin ve Afrika’nın el ele modernizasyonu ilerletmesi için net bir yol haritası belirlenmiş oldu.
Beijing Zirvesi’nin yeni dönemde Çin-Afrika işbirliğinin bir başka kilometre taşı olarak nitelendirilebilir. Çin Modern Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Afrika Bölümü Başkanı Li Wentao, Cumhurbaşkanı Xi tarafından ileri sürülen yeni dönemde Çin-Afrika ilişkilerinin her koşulda kader birliğine yükseltilmesine ilişkin önerinin Çin-Afrika işbirliğinde yeni bir çağ açılacağı anlamına geldiği görüşünde.
Li, uluslararası durum ne kadar değişirse değişsin, Çin-Afrika dostluğunun sağlamlaşmaya ve Çin-Afrika işbirliğinin ilerlemeye devam edeceğine, Çin ile Afrika’nın birbirlerine en sıkı desteği vermeyi sürdüreceğine işaret etti.
Beijing Zirvesi Çin-Afrika İşbirliği Forumu Zirvesi’nin tesisinden bu yana düzenlenen dördüncü zirvedir. Geçen on yıldan fazla sürede Çin-Afrika işbirliği "hızlı şeride" girdi.
2015 Johannesburg Zirvesi’nde ileri sürülen “Çin ve Afrika’nın her zaman kader birliği olmasından ” , 2018 Beijing Zirvesi’ndeki “daha sıkı bir Çin-Afrika kader birliğinin ortaklaşa oluşturulması” çağrısına ve bu seferki zirvede “yeni dönemde Çin-Afrika ilişkilerinin her koşulda Çin-Afrika kader birliğine yükseltilmesi” önerisine kadar, Çin ve Afrika arasındaki işbirliği daha sıkı oldu. Kader birliği ile karşılıklı yarara ve kazan-kazan anlayışına dayalı işbirliğinin içeriği de daha zengin oldu.
Şu an, Çin’de Çin tarzı modernizasyona dayalı güçlü bir ülke inşası ve milletin yeniden şahlanması kapsamlı bir şekilde ilerletiliyor. Afrika da Afrika Birliği’nin Gündem 2063’ünde belirlenen hedeflere doğru ilerliyor. Modernizasyonun peşinden koşmak, Çin ve Afrika’nın ortak mücadele yönüdür, yeni dönemde her koşulda Çin-Afrika kader birliğinin oluşturulması da buna dayalı olmalıdır.
Birisi dünyanın en büyük gelişmekte olan ülkesi, birisi ise gelişmekte olan ülkelerin en yoğun olduğu kıtadır. Çin ve Afrika’nın peşinden koştuğu modernizasyon tam olarak nasıl bir vizyonu izliyor? Çin zirvede bu soruya çağın şu yanıtını verdi: adil ve meşru bir modernizasyon; açık ve kazan-kazan amaçlı bir modernizasyon; halka öncelikli bir modernizasyon; çok yönlü ve kapsayıcı bir modernizasyon; ekoloji dostu bir modernizasyon, barışçıl ve güvenli bir modernizasyon.
Tarihte sömürgeciliğin baskısından acı çekmiş olan Çin ve Afrika bu nedenle modernizasyonun Batılılaşma anlamına gelmediğini çok iyi anlıyor.
Analistler, Çin’in altı boyuttan çizdiği “modernizasyon” vizyonunun Batılı modernizasyon sürecindeki orman kanununu terk etmekle kalmadığı, aynı zamanda Çin tarzı modernizasyonun yararlı deneyimini de özümsediği, kapsamlı, eşit ve ilerici bir modernizasyon değerini yansıttığı, böyle bir vizyonun Çin ve Afrika’nın ortak kalkınma ihtiyaçlarını karşılarken Afrika’nın “ikinci uyanışına” ve Küresel Güney modernizasyonuna da yardımcı olduğu kanaatinde.
Zirvede Çin’in önümüzdeki 3 yıl boyunca Afrika ile modern medeniyetler arasında karşılıklı öğrenme için ortaklık eylemi, ticaret refahı için ortaklık eylemi, endüstri zinciri işbirliği için ortaklık eylemi, bağlanırlık için ortaklık eylemi, kalkınma işbirliği için ortaklık eylemi, sağlık için ortaklık eylemi, tarımın geliştirilmesi ve halka yarar getirilmesi için ortaklık eylemi, beşeri ve kültürel temaslar için ortaklık eylemi, yeşil kalkınma için ortaklık eylemi, güvenliğin oluşturulması için ortaklık eyleminden oluşan on ortaklık eylemini başlatmaya hazır olduğu bildirildi.
Bu Çin ve Afrika arasında daha önce ortaklaşa uygulanan “on işbirliği planı”, “sekiz eylem” ile “dokuz projenin” devamı ve geliştirilmesidir. Söz konusu on ortaklık eylemi Çin ve Afrika’nın el ele modernizasyona ilerlemesi için yol haritası çizdi. Onun öne çıkan özelliği şudur: Afrika ülkelerinin en doğrudan ve acil kalkınma taleplerinin tam olarak dikkate alınmasıyla kalmayıp, aynı zamanda zamanın genel eğiliminin doğru bir şekilde kavranarak Çin-Afrika işbirliğinin tamamlayıcı avantajlarından daha iyi yararlanmasıdır.
Örneğin Çin, 33 Afrika ülkesi de dahil olmak üzere Çin ile diplomatik ilişki kuran tüm en az gelişmiş ülkelere vergi muafiyeti uygulanacağı kararını duyurdu. Çin ayrıca Afrika için en az 1 milyon istihdam sağlayacak.
Tüm bu önlemler, Çin’in Afrika’nın kalkınmasını içtenlikle desteklediğini ve Afrika halkının Çin-Afrika işbirliğinden somut faydalar elde edebilmesi için Afrika’nın kendi imkanlarıyla kalkınma yeteneklerini geliştirmesine yardımcı olmayı çabaladığını açıkça gösteriyor.
