Kırgız kahramanlık anlatısı: Manas Destanı
Kırgızların kahramanlık anlatısı olan Manas Destanı, Moğolların Cangır Destanı ve Tibetlilerin Gesar Destanı ile birlikte Çin'deki üç büyük epik anlatı olarak adlandırılır.
△Büyük çaplı opera eseri: Manas
Manas Destanı, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nin Kızılsu Kırgız Özerk İli, Aksu, Kaşgar ve Hotan gibi Kırgızların yaşadıkları yörelerde yaygındır. Ayrıca Kırgızistan, Kazakistan, Afganistan ve Pakistan'ın kuzey kesimi de dâhil olmak üzere Kırgızların yaşadıkları başka yerlerde de Manas Destanı anlatılır.
Çin’in kuzeybatısında yer alan Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nde Tanrı Dağları ile Kunlun Dağları’nın sıralandığı karlı dağlar arasındaki vahalar ve vadiler, at ve kartalların yanı sıra, nesilden nesle şarkı söylemeyi iyi bilen Kırgız halkını besler. Bin yıl önce, Kırgızlar kendi tarihini şarkılarla anlatarak 8 bölümden oluşan ve 230 bin satırlı Manas Destanı’nı yarattı.
△Büyük çaplı opera eseri: Manas
Manas, Kırgız halkının efsanevi kahramanıdır. Destan, Manas'ın doğumundan başlayıp, kahramanın ve yedi kuşak torunlarının kendi budunlarının özgürlüğü ve mutluluğu uğruna saldırganlara ve zalimlere karşı verdikleri, ayrıca kardeş kabileleri için yürüttükleri cesurca savaşları anlatır. Sıradan bir insan olan Manas, Kırgızların yüreklerinde kutsal bir yer edinmiştir. O nedenle, Kırgızlar savaşırken veya yarışırken "Manas!" diye haykırır.
Destanın 8 bölümü, Manas’ın ve 7 kuşak torunlarının isimleriyle adlandırılıyor. İnsan severliği ve kahramanlığı yansıtan destan, sadece heyecan verici savaş sahnelerini değil, aynı zamanda Kırgızların geleneksel üretim ve yaşam tarzları ile gelenek ve göreneklerini de ayrıntılı olarak betimliyor.
Manas Destanı, Kırgız halk edebiyatının zengin birikimini bir araya getirerek Kırgızların folk kültürünü ayrıntılı ve incelikli olarak betimler. Manas Destanı efsane, öykü, şiir ve deyim gibi halk edebiyatının değişik dallarının yanı sıra, düğün ve cenaze törenleri gibi olayların da kaydını içerir. O nedenle Manas Destanı, Kırgızların tarihsel yaşamlarıyla ilgili bir ansiklopedidir.
Manas Destanı, MS 13. ile 16. yüzyıllar arasında oluştu. 1000 yıla yakın bir süre boyunca sözlü olarak aktarılması sonucunda, destanın bölüm sayısı sürekli olarak arttı ve insanlık tarihindeki en uzun destan haline geldi. Fakat aktarma yöntemi ve dil sınırlaması yüzünden Manas Destanı, Kırgızların dışındaki diğer etnik gruplarca az biliniyordu.
△Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nin Kızılsu Kırgız Özerk İli’nde sanatçılar Manas Destanı’nı seslendiriyor
Bu devasa destan ilk defa, 1961 yılında etnik edebiyat eserleriyle ilgili olarak ülke çapında yürütülen araştırma sırasında keşfedildi. Destan ülke, hatta dünya çapında büyük bir ilgi uyandırdı.
Ekim 2009’da Manas Destanı Birleşmiş Milletler İnsanlığın Maddi Olmayan Kültür Mirasları Projeleri listesine alındı. Kasım 2009’da, Manas Destanı’nın Çince çevirisinin ilk cildi yayınlandı.
Manas Destanı Kırgızların milli ruhu olarak kabul ediyor. Destan, Kırgızların tarihten bugüne kadar gelmesine, zayıfken güçlenmesine, yoksulken zenginleşmesine eşlik etti. Birbiri ardınca birçok Manasçı tarafından dilde dile aktarılması sayesinde destan sürekli olarak işlenerek geliştirildi.
Çoğunlukla ağızdan ağıza aktarılan halk destanları, edebiyat ile müziği bütünleştiren birer sanat eseriydi. Güzel dizeleri, hoş müziği ve duygulandırıcı kahramanlık öyküleri olan Manas Destanı’nın, yaylada göç eden Kırgızlar için kültürel ve manevi bir şölen olduğu kuşkusuzdur.
Kuşak ve Yol güzergâhında aktarılıp seslendirilen Manas Destanı günümüzde Almanca, İngilizce, Fransızca, Türkçe ve Japonca dâhil olmak üzere birçok dile çevrilerek dünya çapında daha yaygın olarak tanınıyor.
Kısa süre önce Çin Medya Grubu tarafından hazırlanan Bahar Bayramı Galası’nda Manas Destanı’nı konu alan bir opera eserinin sahnelenmesiyle tüm dünyadaki izleyiciler destanı yakından tanıma fırsatına kavuştu.
