Geleneksel Çin kültürünün aynası: Bahar Bayramı

Çin ulusu en büyük geleneksel bayramına hazırlanıyor. Ülkenin dört bir yanı kırmızı bayram süsleriyle bezenmiş durumda.

Çin’de 20 Ocak’ta “Da Han” sezonu (Büyük Soğuk) başladı. Bu yıl 3 Şubat’ta sona erecek “Da Han” sezonu, Çin’in 24 sezona bölünen geleneksel ay takviminde yılın son sezonudur ve havanın son derece soğuk olduğuna işaret eder. “Da Han” sezonu genellikle Çinlilerin geleneksel bayramlarının en önemlisi olan Bahar Bayramı’na denk gelir.

Bu sezonla birlikte artık bayram havası iyiden iyiye kendini hissettirir. Yıl boyunca çalışan insanlar sabırsızlıkla bayramı ve aileleriyle bir araya gelmeyi bekler.

Çin’in geleneksel Bahar Bayramı, zengin örf ve adetleriyle rengârenk bir cümbüş gibidir. Bahar Bayramı adetlerine bakarak, Çin kültürünün birçok yönünü keşfetmek mümkündür. Bayram sırasında müzik, sanat, kaligrafi, şiir, gösteri sanatları gibi birçok unsur iç içe geçer.

 Bayram temizliği ve Ocak Tanrısı’na şükran

Çin’in kuzeyinde “Küçük Yıl” (Xiao Nian) olarak kutlanan gün, Bahar Bayramı’nın başlangıcına işaret eder. İnsanlar o gün ev temizliği yapar. O gün tanrıların cennette toplandığına inanılır, insanlar da yaşadıkları çevreleri temizleyerek yeni yıla taze bir başlangıç yapmaya hazırlanır.

Bu dönemde Ocak Tanrısı’na şükran geleneği vardır. Çin efsanelerinde geçen tanrılardan biri olan Ocak Tanrısı, Gök Tanrısı tarafından dünyadaki her aileye gönderilen bir güç olarak tasvir edilir. Ocak Tanrısı’nın her yıl dünyadaki işlere dair Gök Tanrısı’na bilgi verdiğine inanılır. Dolayısıyla insanlar Ocak Tanrısı’nın kendileriyle ilgili Gök Tanrısı’na iyi şeyler söylemesi için dua eder.

Hamur işleri hazırlama

Tüm ailenin Ay Takvimi’ne göre yeni yılın ilk haftasında yemek yemesi için tüm temel gıdaları önceden hazırlamak bir gelenektir. Genellikle temel gıda maddesi undan yapılır çünkü saklanması kolaydır. Kuzeydeki insanlar mayalı hamurla buharda pişirilmiş çörekler yaparken, güneyliler yapışkan pirinçten yapılan “Nian Gao” adlı pastayı tercih ederler. Buharda pişirilmiş çörekler, sevimli hayvanlar ve çiçekler gibi çeşitli şekillerde olabilir.

Kabir ziyareti

“La” ayı olarak bilinen ayın 29. gününde kabir ziyaretleri için erken kalkılır. Daha önce hazırlanan hamur işleri, ölmüş yakınlara ve atalara sunulmak üzere mezar yerine götürülür. “Atalar kültü” Çin’in geleneksel dünyasındaki en önemli erdemlerden biridir. Dolayısıyla Bahar Bayramı Çinliler için sadece aileleriyle bir araya gelme dönemi değildir; aynı zamanda ölmüş aile yakınlarını yâd ederek onlarla olan hatıraların tazelendiği bir dönemdir. Bu yönüyle bayramın Çin’in kültürel dünyasında çok önemli bir işlevi vardır.

 Yeni yıl beyitleri

 Yeni yıl beyitlerini kapılara yapıştırmak Çin’de çok eski bir gelenektir. İnsanlar bunu yaşamın yenilenmesi ve baharın dönüşü özlemiyle yaparlar. Beyit yazan kişi hem edebiyatta hem de kaligrafide usta olmalıdır. Modern zamanlarda bu beyitler dışarıdan hazır olarak satın alınıyor. Bu beyitlerde bereket ve talih anlamına gelen karakterler sıkça kullanılır.

 Bayram alışverişi 

Bahar Bayramı'ndan 10 gün önce her aile et, çay, içki, yağ, kuruyemiş, şeker ve meyve gibi bayram ürünlerini satın alır. Bayram hediyeleri hazırlanır. Eskiden çocuklar için yeni elbiseler ve şapkalar dikilirdi. Şimdilerde çocuklara kırmızı renkli bayramlık kıyafetler alınıyor. Yine Türk kültüründe olduğu gibi çocuklara bayram harçlıkları vererek onları sevindirmek önemlidir. Çinliler bayram harçlıklarını “Hong Bao” denilen kırmızı zarfların içine koyarlar. Kimisi kâğıttan kimisi kumaştan yapılan bu harçlık zarfları ve keseleri de Çin kültürünün inceliğini yansıtacak şekilde tasarlanır.

 Aile birliği

Bayramın esası aile buluşmalarıdır. Aile üyeleri işleri ve eğitimleri gereği birbirlerinden ne kadar uzaklaşmış olursa olsun, bayram sırasında mutlaka bir araya gelip aynı sofraya otururlar. Bahar Bayramı aile bağlarının daha sıkı geldiği bir dönemdir. Dolayısıyla bayram öncesinde kara, tren, hava ve nehir yollarında büyük bir trafik yoğunluğu olur. Bazıları bu bayram trafiğini “dünyanın en büyük insan hareketi” olarak değerlendiriyor.

Çin'in kuzey kesiminde Bahar Bayramı arifesindeki akşam yemeğinde Çin mantısı “Jiaozi” yenirken, güneyde yapışkan pirinç unundan yapılan erişte yenilir. Tıpkı Türkiye’deki geleneksel bayramlarda olduğu gibi kuruyemiş, tatlı, meyve gibi yiyecekler hazırlanarak evde neşeli bir bayram atmosferi yaratılır. Pek çok kişi arife gecesi ve bayramın ilk gününde kırmızı renkli kıyafetler giymenin yeni yılda şans getireceğine inanır.

Arife gecesi tüm ailenin sabaha kadar uyanık kalarak bayram sabahını karşılaması çok eski bir gelenektir. Arife gecesinin olmazsa olmaz eğlencelerinden biri CCTV televizyonunun hazırladığı bayram galasını izlemektir. Birbirinden renkli sanat ve müzik performanslarıyla bayram galası milyonlarca insanı ekran karşısına kilitler ve dünyanın en çok izlenen televizyon yayınlarından biridir. CCTV’nin bağlı olduğu Çin Medya Grubu (CMG) galanın hazırlıklarına haftalar öncesinden başlar ve provalar büyük bir titizlikle yürütülür.