Çalkantılı bir dünyada Çin'in üçlü kimliği daha da değerli

“Çin, artan uluslararası nüfuza, yeni çabaları yönlendirme konusunda daha güçlü kapasiteye ve daha fazla ahlaki değer yaratan sorumlu ve büyük bir ülke haline geldi.” 27-28 Aralık’ta Çin’in başkenti Beijing’de düzenlenen Çin Merkezi Dışişleri Çalışmaları Toplantısı’nda söz konusu değerlendirme yapıldı. ABD’de yayın yapan Journal of Chinese Political Science (JCPS) dergisinin genel yayın yönetmen yardımcısı Josef Gregory Mahoney’e göre “Çin’in dış politikası eskiye göre daha açık, aktif ve küresel vizyona sahiptir.”

Bu değerlendirmeleri daha iyi algılamak için 2023 yılında Çin’in dünyayla etkileşimine bir göz atmamız gerekiyor.

Dünya barışının yapıcı gücü

2023 yılında dünyanın durumuna bakıldığında "savaş" şüphesiz anahtar kelimelerden biri. Britanya Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nün açıkladığı verilere göre, 2023 yılında dünya genelinde en az 183 bölgesel çatışma meydana geldi, bu sayı son 30 yıl içinde en yüksek seviyeye ulaştı.

Kargaşa ve kriz karşısında Çin, ateşkes ve savaşın sona ermesi için aktif olarak arabuluculuk yapıyor. Çin, İsrail-Filistin çatışmasını çözmenin temel yolunun iki devletli çözüm planının hayata geçirilmesi olduğunu birçok kez vurguladı. Çinli yetkililer, arabuluculuk için Ortadoğu’da yer alan birçok ülkeyi ziyaret etti. BM Güvenlik Konseyi’nin dönem başkanlığını yürüten Çin Filistin-İsrail çatışmasına ilişkin 2712 sayılı kararın onaylanması için yoğun çaba harcadı. Çin ayrıca Filistin halkına insani yardım sağladı.

Savaş zamanlarında uzlaşma daha da değerlidir. Çin’in ev sahipliğinde mart ayında Suudi Arabistan ve İran'ın diplomatik ilişkileri yeniden tesis etme konusunda anlaştığı Beijing Anlaşması'na varıldı. Bunu Ortadoğu'da bir "uzlaşma dalgası" izledi: Bahreyn ve Katar diplomatik ilişkilere yeniden başladı, Suriye 12 yıl sonra Arap Birliği'ne döndü, Türkiye ile Mısır arasındaki ilişkiler düzeldi...

Küresel gelişmenin destekçisi

Bu yıl, küresel ekonomik toparlanma zayıf durumda. BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), 2023 yılında küresel ticaretin yüzde 5 oranında gerileyeceğini tahmin etti. Bu olumsuz dış ortamda, Çin ekonomisi sürekli toparlanarak iyi yönde seyrediyor. Yılın ilk üç çeyreğinde Çin’in gayri safi yurtiçi hasılası yüzde 5,2 oranında arttı ve küresel ekonomik büyümenin motoru olmaya devam etti.

Bu yıl ayrıca Çin’de reform ve dışa açılma politikasının uygulanmasının 45. yıldönümü. Endüstri sektöründe dış yatırımı teşvik eden bir dizi politika ve tedbir uygulandı, Çin Uluslararası İthalat Fuarı ve Çin Uluslararası Tedarik Fuarı gibi bir dizi küresel sergi ve fuar başarıyla düzenlendi. Çin’in en “genç” serbest ticaret bölgesi olarak kabul edilen Xinjiang Serbest Ticaret Pilot Bölgesi resmen kuruldu. Çin’in dışa açık kapısı daha da açılmaya devam ediyor. Birçok uluslararası kuruluş, Çin’in küresel büyümeye katkı oranının üçte bire ulaşacağını tahmin ediyor.

Bu yıl Kuşak ve Yol inisiyatifinin ortaya koyulmasının 10. yıldönümü. Geçen 10 yıl içinde Çin çeşitli taraflarla 3 binden fazla iş birliği projesi başlattı, 1 trilyon ABD Doları tutarında yatırım teşvik etti. Çin 3. Kuşak ve Yol Uluslararası İş Birliği Forumu’nda yaptığı duyuruda, bu inisiyatifin nitelikli inşasına ilişkin 8 eylem planını duyurdu. Kazakistan Sinoloji Araştırma Merkezi Genel Direktörü Gülnar basına verdiği demeçte, bunun küresel değişim ve iş birliğinin dev itici güç olacağını ve küresel büyümeye dinamizm katacağını savundu.

Küresel düzenin koruyucusu

BRICS bu yıl, Arjantin ve Mısır gibi 6 ülkenin örgütün yeni üyesi olacağını ilan etti. Örgütün tarihi genişlemesi gerçekleştirildi. Shanghai İş Birliği Örgütü’nün üye sayısı da arttı, Afrika Birliği G20 grubuna katıldı. Bu yıl, küresel güneyin etkisi giderek arttı ve dünyanın çok taraflılığa ulaşması hızlandı.

Bu yıl sonunda dünyanın en önemli ikili ilişkisi olan Çin-ABD ikili ilişkileri, gerilimi sonlandırarak istikrarlı bir raya dönmeye başladı. Çin ve ABD devlet başkanları San Francisco’da görüştü. İki ülkenin çeşitli alanlardaki teması ilerledi, direkt uçuş seferlerinin sayısı arttı, personel değişimi güçlendi. Bu, çalkantılı bir dünyaya istikrar ve netlik kazandırdı.

Öte yandan, BM İklim Değişikliği Çerçeve Antlaşması 28. Taraflar Toplantısı’nda (COP28) tarihi ilerlemeler kaydedildi. Çin tarafı, konferansta çeşitli konulara ilişkin istişareye derinlemesine katıldı, kritik sorunların aşılması için çözüm planları ortaya koydu, dolayısıyla konferansın verimli geçmesine önemli katkı sağladı.

2023 yılında Çin attığı somut adımlarla sorumlu, büyük bir devlet imajı gösterdi. 2024 yılında Çin’in dünya ile gerçekleştireceği olumlu etkileşim daha da yoğunlaşacak ve Çin tüm dünya ülkeleriyle birlikte insanlığın kader birliğinin oluşturulması için ortak çaba harcayacaktır.