Bronz hayvan figürleri kadim Çin'in bilgeliğini yansıtıyor

Üç yıl önce Çin’in güneyindeki Yunnan eyaletindeki vahşi Asya filleri sürüsünün epik yolculuğu dünyanın dikkatini çekmişti. Bu kez 3000 yıl önceki filleri görmek için sizi Shaanxi eyaletindeki Baoji Bronz Müzesi’ne götürüyoruz.

Shanxi eyaletindeki Baoji Bronz Müzesi’nde sergilenen fil şeklindeki “Zun”

Çincede “fil” (象, Xiang) ile uğur anlamına gelen “xiang”(祥) karakteri aynı şekilde telaffuz edilir. İşte bu nedenle, fil Çin kültüründe hep uğur getiren bir hayvan olarak görülmektedir. Bronz eşyalar konusunda zengin bir dönem 3 bin yıl önceki Zhou Hanedanı’ndan ustalar “Zun” adlı bronz içki kabını fil şeklinde yaptılar.

Baoji Bronz Eserler Müzesi’nde sergilenen bu parça, iki yuvarlak kulağı, hortumu ve hafif açık ağzıyla, şişman ve dolgun bir fil şeklinde tasarlanmış.

Filin gövdesi, bulut ve gök gürültüsü zeminindeki anka kuşu ve kuş desenleriyle süslenmiştir. Desen düzeni son derece zarif ve benzersizdir. Kullanışlılığın ve güzelliğin bir araya getirildiği bu eser, tören eşyası olduğu için ciddi bir hava taşıyan bronz kabına canlılık katıyor.

Fil şeklindeki Zun, bilimsel prensibe göre yapıldı

3 bin yıl öncesine tarihlenen bu fil şeklindeki “Zun”, aslında günümüzde fizik bilimindeki bağlayıcı prensibe uygun tasarlandı.

Genel yapısına bakıldığında, fil hortumunun yüksekliği filin sırtıyla aynı hizadadır. Bu sayede Zun sıvıyla dolu olsa bile sıvı hortumdan taşmayacaktır.

Hortumun benzersiz tasarımına ek olarak, filin diğer kısımları da ustalığa sahiptir. Meselâ içi boş olan “filin karnında” büyük miktarda içki tutulabilir, içki akış kanalı haline getirilen fil hortumu, içkinin kolay dökülmesi için karın boşluğuna bağlanmıştır.

Kısa “fil kuyruğu” ise sap olarak tasarlandı.

Batı Zhou dönemindeki (M.Ö.1046-771) zanaatkârların, filin özelliklerini eşyanın kullanışlılığı ile mükemmel bir şekilde birleştirerek bu kadar zarif bir eseri tasarlaması, o zamanlarda bilimsel ve teknolojik açıdan ne kadar gelişmiş bir seviyeye ulaşıldığını göstermektedir.

İklim değişiminin sırrı bu kapta gizli

 Fillerin genellikle sıcak, nemli ve yoğun ormanlık yerlerde yaşadığı bilinen bir gerçek. Şu anda Çin'de sadece Yunnan eyaletindeki Xishuangbanna Dai Özerk İli’nde vahşi Asya fili sürüleri yaşıyor.

Yunnan eyaletinde bir Asya fil sürüsü

Ancak arkeolojik keşiflere göre, 3000 yıl önce Sarı Nehir ovalarının orta ve aşağı kesimlerinde devasa yabani fil sürüleri dağılmış durumdaydı. Henan eyaletinin Anyang şehrinde yer alan Yinxu harabeleri ve Sichuan eyaletinin Guanghan şehrinde yer alan Sanxingdui harabelerinden daha önce çok sayıda fildişi gün ışığına çıkarıldı.

Shaanxi eyaletindeki Baoji şehri dışındaki bir köyde bulunan Batı Zhou Hanedanı’na ait bir mezardan çıkarılan bu fil şeklindeki “Zun”, 3 bin yıl önce burada nemli ve ılımlı iklimin ve fillerin izlerinin olduğunu bir kez daha kanıtladı. Bu da iklimdeki tarihsel değişimlerin incelenmesine katkı sağladı.

Baoji Bronz Müzesi 

Baoji şehrindeki bronz müzesinde sadece fil şeklinde “Zun” değil, “hayvan kralı” olarak bilinen kaplan ve diğer bir uğurlu hayvan olan balık olmak üzere birçok hayvan şeklindeki bronz eşya yer alıyor.

△  Batı Zhou Hanedanı döneminden kalma kaplan şeklinde bronz eşya

△  

Uğuru simgeleyen balık şeklindeki bronz “Zun”

 Tüm bu zarif eserlerin arkasında, Zhou Hanedanı döneminde Çin’in zanaatkârlık ruhu ve yaşama zevki yatmaktadır.