Çin’in 5. “büyük buluşu”: Kuşak ve Yol

Kamil ERDOĞDU

Türkiye’nin eski Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel 1995 yılında Çin’i ziyaret ettiğinde Beijing’deki Türk Büyükelçiliği’nde gezisini izleyen gazetecilerle sohbet etmiş ve Çinli liderlerle temaslarını değerlendirmişti. O yıllarda Çin reform ve dışa açılma politikasında yol almıştı, fakat ekonomik ve siyasi gücü bugünkü seviyesinin altındaydı. Demirel, Çin’in önemli bir medeniyet olduğunu vurgulamak için Çin’in yaptığı buluşlarla insanlık tarihine nasıl büyük katkı yaptığını anlatmıştı. Dört Büyük Buluş olarak adlandırılan barut, kâğıt, matbaa ve pusulanın icadının dünya ve Çin tarihinde özel bir önemi ve yeri vardır.

Çin Devlet Konseyi, 10 Ekim’de"Kuşak ve Yol İnisiyatifi: Küresel Ortak Gelecek Topluluğunun Temel Direği" başlıklı bir beyaz kitap yayınladı. Beyaz kitabın, uluslararası topluma Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin değerinin daha iyi anlaşılması, bu inisiyatif kapsamında yüksek kaliteli iş birliğini kolaylaştırılması ve sonuçta daha fazla ülke ve halka fayda sağlanmasının beklendiği belirtildi. 

Beyaz kitapta ifade edildiği gibi Çin’in en yüksek lideri Xi Jinping tarafından ortaya atılan bu fikir eyleme, ortaya konan vizyon gerçekliğe ve somut projelere dönüştü. Bunun örneklerini Çin’in komşusu Pakistan’da, Afrika’da, Avrupa’daki Sırbistan’da veya Çin’e coğrafi olarak en uzak ülkelerden biri olan Arjantin’de görmek mümkün. 

Çin-Avrupa Treni 25 Avrupa ülkesinde 211 şehre ulaştı ve Yeni Uluslararası Kara-Deniz Ticaret Koridoru, Çin'in orta ve batı bölgelerini 100'den fazla ülkede 300'den fazla limana bağladı.

Kuşak ve Yol katılımcı ülkelere somut yararlar sağladı, ekonomik küreselleşmenin sağlam bir şekilde gelişmesine katkıda bulundu ve küresel kalkınma zorluklarının çözülmesine ve küresel yönetişim sisteminin iyileştirilmesine yardımcı oldu.

Kuşak Ve Yol İnisiyatifi, gelişmekte olan ülkelerin çoğunda bağlantı ve ekonomik büyümeyi kısıtlayan önemli darboğazları ele aldı. Demiryolları, otoyollar, boru hatları, nakliye, enerji, iletişim ve diğer temel kamu hizmeti tesisleri gibi çok sayıda altyapı projesi inşa edildi.

Resmi veriler, 3 bin Kuşak ve Yol iş birliği projesi kapsamında yaklaşık 420 bin istihdam yaratıldığını ve yaklaşık 40 milyon insanı yoksulluktan kurtardığını gösteriyor. Dünya Bankası'na göre, 2030 yılına kadar Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin ulaştırma altyapısının tam olarak uygulamaya konulması durumunda, küresel reel geliri yüzde 0,7 ile 2,9 arasında artırarak 7,6 milyon insanı aşırı yoksulluktan ve 32 milyon insanı orta yoksulluktan kurtarması bekleniyor.

Beyaz kitaptaki önemli bir tespit Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin tüm insanlığın modernleşmeyi gerçekleştirmesi için yeni bir yol açtığı ve ortak bir geleceğe sahip küresel bir topluluk oluşturma çabalarının somut sonuçlar vermesini sağladığı değerlendirmesiydi.

“KUŞAK VE YOL TÜM DÜNYAYA AİT”

Zira Çin, Kuşak ve Yol önerisini değişen küresel duruma ve uluslararası toplumun beklentilerine yanıt olarak ve insanlığın geleceğini ve genel çıkarlarını göz önünde bulundurarak yaptı. Beyaz kitaptaki en önemli cümlenin "Bu  girişim Çin tarafından başlatıldı ama dünyaya ait ve tüm insanlığa fayda sağlıyor." ifadesi olduğunu söyleyebiliriz. Kuşak ve Yol, kavram olduğu günleri geride bıraktı ve ülkelerin ihtiyaçlarına dokunmaya başladı. “Tüm ulusların ortak kalkınma ve refaha ulaşması için pratik bir yol haritası sunuyor.”

Çin basını ülkelerini, “sorumluluklarını yerine getiren büyük ve gelişmekte olan bir ülke olarak” tanımlıyor ve Çin’in Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin kapsayıcının ve kazan-kazan ilkeleri temelinde  uluslararası iş birliğinin “üst düzey tasarımı” olarak sürdüreceğini vurguluyor. Beyaz kitaba göre, Çin küresel iş birliğinde kaynak girdisini artırmaya ve diğer gelişmekte olan ülkelerin daha hızlı ilerlemesini desteklemek ve yardımcı olmak için elinden geleni yapmaya hazır.

OYUNUN KURALLARI DEĞİŞTİ

Uzmanlar uluslararası ekonomik iş birliği için yeni bir platform olarak oluşturulan Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin, yoksulluğun azaltılmasını kolaylaştırmak, bölgeler arası bağlantıyı teşvik etmek ve yeni ekonominin ilerlemesini hızlandırmak için itici güç işlevi gördüğüne işaret ediyor.

Sırbistan'ın eski cumhurbaşkanı Boris Tabiç’in Çin basınına söylediği gibi  "Geçtiğimiz 10 yılda, Kuşak ve Yol İnisiyatifi küresel arenada oyunun kurallarını değiştiren bir rol oynadı, dünyaya eskisinden daha fazla çok taraflılık getirdi ve aynı zamanda bu girişimin yönünde olan ülkeler için daha iyi koşullar yarattı." Özetle, Kuşak ve Yol küresel arenada 'oyun değiştirici' oldu.

Başa dönersek, Kuşak ve Yol’un Çin’in dört büyük buluşundan sonra insanlığın kalkınmasını sağlayan yeni bir büyük buluşu olduğunu söyleyebiliriz.