Çeşitli medeniyetlerin iç içe yaşaması: Famen Tapınağı'nda keşfedilen Doğu Roma'ya ve İslamiyet'e ait sırlı cam parçalar

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, 2 Haziran’da başkent Beijing'de geleneksel kültürlerin aktarılması ve geliştirilmesi konulu bir seminere katıldı. Xi Jinping, seminerde yaptığı konuşmada, kültürel refahın gerçekleşmesinin, kültürel açıdan güçlü bir devlet inşa edilmesinin ve Çin milletinin modern medeniyetinin oluşturulmasının yeni dönemde Çin halkının kültür alanındaki misyonu olduğunu vurguladı.

Xi Jinping, sağlam bir kültürel özgüvene sahip olarak, yeni kültürel misyonların üstlenilmesi ve Çin ulusunun modern bir medeniyet inşa etme hedefi için çaba gösterilmesi gerektiğini belirtti.

Geçtiğimiz yıllarda Cumhurbaşkanı Xi, farklı vesilelerle kültürel eserler üzerinden medeniyetler arası temaslara dair öyküler paylaştı. Farklı medeniyetlerin karşılıklı saygı ve uyum içinde bir arada yaşaması çağrısında bulunan Xi Jinping, medeniyetler arası temasların dünya halkları arasındaki dostluğu artıran bir köprü, insanlığı ilerleten bir motivasyon kaynağı ve dünya barışını koruyan bir bağ haline getirilmesi gerektiğinin altını çizdi.

Şimdi,  “Xi Jinping’in Paylaştığı Kültürel Eserlerle Medeniyetler Arası Temasların Öyküsü”  dizisinin “Çeşitli medeniyetlerin hoşgörüyle iç içe yaşamasının yansıması: Famen Tapınağı’nda keşfedilen Doğu Roma’ya ve İslamiyet’e ait sırlı cam parçalar” adlı bölümünü paylaşacağız. 

 Famen Tapınağı Müzesi’nde sergilenen Doğu Roma tarzında ve İslami tarzdaki sırlı cam eşya

Sha’anxi eyaleti, kadim İpek Yolu’nun başlangıcında yer alıyor. 1980’lerde arkeologlar burada bin yıldan fazla süredir kapalı olan bir yeraltı sarayı keşfetti, burada Tang Hanedanı (618-907) dönemine ait 2 binden fazla kültürel eser ortaya çıkarıldı. 2014 yılının mart ayında Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) merkezinde yaptığı konuşmada, dünyayı şok eden söz konusu arkeolojik keşfe değindi.

“1987 yılında, Sha’anxi eyaletindeki Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayından 20 tane sırlı cam parça çıkarıldı. Bunlar, Tang Hanedanı döneminde Çin’e getirilen Doğu Roma ve İslamiyet’e ait parçalardır.”

Famen Tapınağı

İnşası 1700 yıl önce başlatılan Fameng Tapınağı, Tang döneminde imparatorluk ailesine ait dünyaca ünlü bir Budist mekândır. 1986 yılında, Famen Tapınağı’ndaki stupalarda restorasyon yapılırken, tapınağın yeraltı sarayının girişi keşfedildi. Ertesin yılın nisan ayında arkeologlar, yeraltı sarayın kapısını açtıktan sonra burada altın, gümüş eşya, mücevher ve ipek kumaş dahil 2 binden fazla kültürel eser keşfetti. Bu eserler arasında belirgin yabancı tarzlı sırlı cam eşya yer alıyordu.

Kadim İpek Yolu’nun canlanmasıyla, Tang Hanedanı, Çin tarihinde dışa açılma düzeyi en yüksek bir dönem haline geldi. Başkent Chang’an yurt dışından işadamları, elçiler ve öğrencilerle dolup taşıyordu, en kalabalık zamanlarda yurt dışından gelenlerin sayısı on binlerce kişiydi. İnsanlar arasındaki temasların beraberinde kültürler ve dinlerin entegrasyonu oldu. Famen Tapınağı Müzesi Başkanı Wei Xiaolong, Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayında keşfedilen sırlı cam eşyanın eski zamanlarda Çin ile yabancı ülkeler arasındaki ekonomik, ticari ve kültürel değişimlerin tanığı olduğunu belirtti.

“Bu eşyanın özelliklerinden biri, yüksek düzeyli, çok miktarlı ve zarif olmasıdır, desenleri de özgündür, tarihinin uzun olduğu bellidir. Bu özelliklere dünyada çok nadiren rastlanır. Bu eşyada esas olarak eski Roma ve Fars imparatorluklarına ait zanaatkârlık tekniği kullanılarak, İslam kültürünün ilk dönemine ait tarz benimsendi. İpek Yolu’nun Han Hanedanı (M.Ö.205-220) döneminde açılmasıyla ve Tang Hanedanı’ndan sonra Çin ile Orta Asya, Batı Asya ve bazı Avrupa ülkeleri arasındaki ticari temas ve değişimler daha da yoğunlaştı.”

Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayından çıkarılan Çin tarzı sırlı camdan bir çay bardağı ve altlığı

20 parça sırlı cam parçanın dış görünüşü belirgin yabancı özellikler taşıyor. Bazıları tamamen İslami tarzda, bazıları Doğu Roma ve Sasani tarzlarını birleştirmiş durumda. Ancak bir çay takımı ve 2 açık renkli tabaka ise Çin tarzında. Uzmanlar, Çin tarzı eşyayı, Doğu Roma’daki zanaatkârların Çnlilerin hobilerine göre özel olarak tasarlayıp imal ettiklerini savunuyor. Wei Xiaolong, bunun Çin ile Batı kültürlerinin iç içe gelişmesinin tanığı olduğunu belirtti.

“Burada bir çay takımı çıkarıldı. Çay bardakları ve altlıklarına baktığımızda üzerindeki tipik Çin kültür unsuru anlarız. Ancak camın ham maddesi ise Doğu Roma’ya ait tipik cam malzemesidir. Bunun yanı sıra, imalat tekniği ve amacı ise Çinlilere özgüdür. Özellikle çay altlığını, o zamanlarda sadece Çinliler kullanıyordu. Bu, Çin ile Batı kültürleri arasındaki temasları yansıtıyor.”

Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayından çıkarılan akçaağaç yapraklı, altın çizgili ve mavi renkli tabaka

Bu sırlı cam eşya Batı Asya bölgesinden İpek Yolu boyunca Çin’e geldi, o zamanın imparatorluk ailesi tarafından Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayına sunak olarak koyuldu ve bugüne kadar muhafız edildi. Bu, tarihi İpek Yolu üzerinde gerçekleştirilen kültürler arası temasların tanığı, aynı zamanda Tang Hanedanı döneminde çeşitli kültürlerin karşılıklı olarak hoşgörü göstermesi ve uyum içinde bir arada yaşamasının canlı bir simgesidir. UNESCO’daki konuşmasında Xi Jinping, Famen Tapınağı’ndaki sırlı cam eşyaya değinirken şunları söyledi: 

“Yurt dışından gelen bu tarihi kültürel eserlere baktığımda aklıma hep bu gelir: Farklı medeniyetlerin önünde, sadece onların yarattıkları zarif eşyalardan zevk almakla kalmayıp, aynı zamanda ihtiva ettikleri manevi ruhu anlamalıyız. Eski zamanlardaki insanların yaşamına dair sanatsal yorumları anlamakla kalmayıp, aynı zamanda içerdikleri manevi ruha yeniden hayat kazandırmalıyız.”

Tarihi kültür eserleri korumakla görevli biri olarak, Wei Xiaolong, kültürel eserlerin taşıdığı zengin içerikli ve parlak kültür ve sanatların aynı zamanda insanlığın hayatındaki manevi besin olduğuna işaret etti. 

“Kültürel eserler, içerdiği beşeri ruh, aktardığı hikâyelerle insanların kalplerini dokunur.”

Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayından çıkarılan ince boğazlı, açık sarı renkli kavanoz

 UNESCO’nun genel merkezinde yaptığı konuşmada, Cumhurbaşkanı Xi Jinping, “Medeniyetler mübadele sayesinde renkleniyor ve birbirlerinden öğrenerek zenginleşiyor” ifadelerini kullanarak, medeniyetler arası değişimlerin insanlığın medeniyetlerinin gelişimini teşvik eden, dünya barışı ve gelişimini ilerleten önemli bir güç olduğunu vurguladı. Yıllardır medeniyetler arasındaki temas ve değişimlerin ilerletilmesi için, Çin bir dizi önemli öneri ve uygulama ortaya koydu. Medeniyetler arası temas ve değişimler, Çin’in küresel yönetişimdeki reformun hızlandırılması ve çağın meselelerinin çözülmesine dair önemli teklifi oldu.

Ünlü İtalyalı Çin uzmanı Francesco Maringiò, Çin’in medeniyetler arası temas ve değişimi güçlendirme inisiyatifinin dünyanın kalkınmasına büyük katkıda bulunduğunu savunuyor. 

“Çin, kendi gelişimini gerçekleştirirken aynı zamanda dünya için bir dizi inisiyatif ortaya koydu. Bu inisiyatifler dünyaya katkıda bulundu. Kuşak ve Yol, Küresel Güvenlik, Küresel Kalkınma ve Küresel Medeniyet inisiyatifleri, tüm dünyaya açıktır. Tüm insanlığın ortaklaşa çaba harcayıp, dünyanın karşı karşıya bulunduğu çeşitli sorunları çözmesi hedefleniyor.”

Kenya Yayın Kurumu’ndan gazeteci Eric Biegon, tüm dünyanın Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in ortaya koyduğu, medeniyetler arası temas ve değişim inisiyatifini kucaklaması gerektiği görüşünde. 

“Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in ortaya koyduğu medeniyetler arası temas ve değişim inisiyatifi, dünyanın kucaklaması gereken bir inisiyatiftir. Bu, herkesin güzel bir yaşam yaşamasını, yani Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in dediği gibi, insanlığın kader birliğinin tesis edilmesini amaçlıyor. Bu, günümüz dünyasının bu aşamada ihtiyaç duyduğu bir şeydir.”