Fan Jinshi: Yaşam boyu Mogao Mağaraları'nı koruma mücadelesi
△Dunhuang Araştırma Akademisi fahri direktörü Fan Jinshi
“Ben, hayatım boyunca sadece bir işle meşgul oldum. Dünya kültürel miraslarından biri olan Dunhuang Mogao Mağaraları’nı korumak, bu konuda araştırmalar yapmak ve bu kültürel mirası sonraki nesillere aktarmak, benim en büyük mutluluk kaynağım oldu.” diyor Fan Jinshi.
Beijing doğumlu Fan Jinshi, 1958 yılında Peking (Beijing) Üniversitesi’nin tarih ve arkeoloji bölümüne girdi. O zamanlar, Gobi Çölü’nde bulunan Dunhuang’daki Mogao Mağaraları’nda çalışacağını, üstelik mezuniyetinin ardından 60 yıl boyunca orada görev yapacağını hiç tahmin etmiyordu.
Çin’in kuzeybatısında bulunan Dunhuang, bir zamanlar antik İpek Yolu üzerinde önemli bir durak ve dört büyük medeniyetin kesişim noktasıydı. UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ünlü Mogao Mağaraları da burada bulunuyor. M.S. 4. yüzyıldan itibaren sanatçılar binlerce yıl boyunca buraya gelip gittiler, Buda heykellerini oyarak ve duvarları boyayarak çalışmalarını sürdürdüler. Sonuç olarak, Mogao Mağaraları Budist mağara sanatının bir hazinesi haline geldi.
△Dunhuang Mogao Mağaraları
Fan Jinshi, her zaman Mogao Mağaraları’nın kurtarılması ve korunmasına kendini adamıştır. Çalışmalarını sürdürürken kafasında bir soru belirdi: Bu kültürel kalıntıları kurtarırken, orijinal hallerini olabildiğince nasıl koruyabiliriz?
1980’lerin sonlarında Fan Jinshi, “dijitalleştirme” kavramıyla tesadüfen karşılaştı. Bu kavram, Fan’ın aklına cesur bir fikir getirdi. Her mağara, her duvar resmi ve her boyalı heykel için bir dijital dosya oluşturulmalı ve Mogao Mağaraları’nın orijinal görünümünü dijital teknoloji aracılığıyla “kalıcı” olarak korumalıydı. O günden itibaren Fan, ekibiyle birlikte çalışmalarını sürdürdü ve sistemli bir “Dijital Dunhuang” veri tabanı oluşturdu.
2016 yılında “Dijital Dunhuang” adlı veri platformu resmi olarak kuruldu ve Dunhuang’daki mağaraların yüksek çözünürlüklü dijital görüntüleri tüm dünya ile paylaşıldı. Dunhuang’a gelemeyen dünyanın farklı noktalarındaki insanlar rahatlıkla bilgisayarlarının başında oturup, sanki mağaraları ziyaret ediyormuşçasına Mogao Mağaraları’nın net panoramasını görebilirler. Dunhuang’a gelen turistler ziyarete açık mağaralara girmeden önce Dijital Dunhuang aracılığıyla Dunhuang hakkında bilgi edinebilir.
Bu büyük proje tamamlandığında, Fan Jinshi artık 78 yaşına ulaşmıştı.
△“Digital Dunhuang”ın internet sitesi
Mogao Mağaraları’nda 60 yıl boyunca çalışan Fan, kendini Dunhuang’daki kültürel kalıntıları korumaya adayarak bunu bir yaşam boyu misyon olarak benimsedi.
△2011 yılında Dunhuang Araştırma Akademisi Direktörü olan Fan Jinshi, Mogao Mağaraları’yla ilgili koruma çalışmalarını inceliyor
10 Temmuz 2023’te Fan Jinshi’nin bilime yaptığı büyük katkılardan dolayı, Uluslararası Astronomi Birliği’nin Asteroit İsimlendirme Komitesi’nin onayıyla 381323 numaralı asteroide “Fan Jinshi Yıldızı” adı verildi. Aynı gün, Çin’deki Dunhuang Mağaraları Koruma Araştırma Vakfı’nda “Fan Jinshi Fonu” oluşturuldu. Fan Jinshi, Dunhuang Mogao Mağaraları’nın korunması, araştırılması ve yetenekli akademisyenlerin yetiştirilmesi için 10 milyon yuan bağışladı.
△Çin Bilimler Akademisi’ne bağlı Mor Dağ Gözlemevi, 9 Ekim 2007’de keşfedilen 381323 numaralı asteroide “Fan Jinshi Yıldızı” adının verilmesi için Uluslararası Astronomi Birliği’ne başvurdu.
Fan Jinshi şunları söyledi: “Dunhuang çalışmaları, benim için bir yaşam boyu görev oldu ve bu yer benim ikinci vatanımdır. Öğrendiğim bilgileri, sevdiğim bir alanda kullanabilmek benim için büyük bir ayrıcalık. Dunhuang’da hâlâ üstesinden gelmemiz gereken birçok görev var ve bunları en iyi şekilde tamamlamaya çalışacağız.”
