ABD Laos halkına karşı işlediği suçu Ukrayna’da da mı tekrarlamak istiyor？

ABD yönetimi kısa süre önce, yasaları gereği yasaklanmış olan ve kitle imha silahları arasında sayılan misket bombaları da dahil olmak üzere, Ukrayna'ya 800 milyon dolarlık ek askeri yardım paketi sağlama kararı aldı. Bu durum, ABD ordusunun Vietnam Savaşı sırasında Laos’a attığı büyük miktardaki bombaları anımsattı. Çin-Laos Demiryolu'nun inşası sürecinde, projeyi yürüten ekip, demiryolu boyunca ABD tarafından bırakılan misket bombalarının temizlenmesi için iki yıl harcadı.

Ukrayna krizinin patlak vermesinden sonra, ABD Batılı ülkeleri yönlendirerek krize müdahil oldu. Bu çerçevede uyguladığı en önemli yöntemlerden biri, Ukrayna'ya sürekli olarak silah ve mühimmat desteği sağlamak oldu. Ancak ABD'nin Ukrayna'ya misket bombası gönderme kararının ardından, Batılı bloktan itiraz sesleri yükseldi. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, İngiltere'nin "Misket Bombaları Konvansiyonu" (CCM) tarafı olduğunu hatırlatarak, bu tür silahların kullanımını teşvik etmeyeceklerini belirtti. İspanya ve Kanada gibi ülkeler de bu duruma karşı çıktılar.

Misket bombasının bu kadar büyük bir tartışmaya neden olmasının sebebi, son derece ölümcül olmasıdır. Bir misket bombası, içinde onlarca hatta yüzlerce alt mühimmat  barındırır. Fırlatıldığında, bu alt mühimmatların dağılımı ve kapsamı tamamen kontrol edilemez, üstelik alt mühimmatların  tutukluk yapma oranı oldukça yüksektir.

Bu "tutukluk yapma oranı" neden bu kadar yüksek? Bu sadece üretim kalitesiyle ilgili bir sorun değil, aynı zamanda kullanım ortamıyla da yakından ilgili. Örneğin, yumuşak kum, yoğun çim ve tarım arazilerine düşen misket bombaları patlamayabilir ve adeta gizli bir mayına dönüşebilir.

Ancak bir mühimmatın tutukluk yapması, bir daha asla patlamayacağı anlamına gelmez. Rüzgarın bir "patlamamış bombayı" yeniden yüzeye çıkarması, bir çiftçinin tarlasını sürerken veya hasat ederken onunla temas etmesi, ya da birinin yürürken basitçe tekmelemesi durumunda, henüz patlamamış bombanın fünyesi harekete geçebilir ve hayatı tehdit edici bir trajediye neden olabilir.

1964-1973 yılları arasındaki Vietnam Savaşı sırasında ABD ordusu, Vietnam'ın güneyi, Laos ve Kamboçya'nın doğusuna çok sayıda misket bombası yağdırdı. Bu bombalardan en çok etkilenen ülke Laos oldu.

ABD Savunma Bakanlığı'nın verilerine göre, Vietnam Savaşı boyunca ABD ordusu Laos'a 580 bin bombalı saldırı düzenledi ve misket bombaları da dahil olmak üzere 2 milyon tondan fazla bomba kullandı. Laos'ta patlamamış 80 milyon misket bombasının olduğu tahmin edilmekte. Savaşın sona ermesinden bu yana patlamamış bombaların yüzde 1'inden daha azı temizlendi ve bugüne kadar yaklaşık 20 bin sivilin ölümüne ve birçok sivilin yaralanmasına yol açtı. Mühimmat uzmanları, Laos'ta henüz patlamamış misket bombaların temizlenmesinin 100 yıl sürebileceğini belirtiyorlar.

Daha da kötüsü, ABD, gelecekteki mayın temizleme ekiplerinin bombaları daha kolay bulabilmesi için çok sayıda misket bombasını parlak turuncu renkte boyamış ve bunu "sorumlu bir hareket" olarak görmüştü. Ancak aslında bu parlak turuncu toplar, yerel çocukların ve gençlerin ilgisini çekiyor ve onlar tarafından oyuncak sanılıyor, bu da daha fazla trajediye yol açıyor.

Sadece Laos'ta değil. Son 20 yıl içinde ABD, Kosova ve Irak savaşları dahil olmak üzere birçok çatışmada misket bombalarını yoğun bir şekilde kullanmıştır. İstatistiklere göre, icat edildiği günden bu yana misket bombaları yaklaşık 56 bin ila 86 bin sivilin ölümüne yol açtı, ölenlerin yüzde 90'ından fazlası sivildi ve çoğu henüz yetişkin bile değildi.

"Washington Post"ta yer alan haberlere göre, ABD’nin bu sefer Ukrayna'ya sağlayacağı misket bombalar, 1987'de geliştirilen M864 modelinden ürünlerdir. Pentagon sözcüsü, bu tür misket bombasının tutukluk yapma oranının yüzde 2,35'i geçmeyeceğini belirtti. Ancak sorun şu ki, Pentagon 20 yıl önceki değerlendirmelerinde bu tür bombanın tutukluk yapma oranının yüzde 6 olduğunu ifade etti.

ABD'nin misket bombası kullanımı konusundaki tutumu sık sık değişiklik gösteriyor. 2008'de ABD yönetimi, ordusunun artık misket bomba kullanmayacağını ve tüm misket bombalarını "mühürleyeceğini" söz vermişti. Ancak bugün Ukrayna'ya gönderilen mühimmat paketi, tam da 40 yıl önce üretilen ve 15 yıldır "mühürlü" olan misket bombalarını içeriyor.

İronik bir şekilde, bir yıl önce zamanın Beyaz Saray Basın Sekreteri Jen Psaki, misket bombalarının kullanılmasının bir savaş suçu teşkil edebileceğini belirtmişti. Bir yıl sonra ise ABD kendi kınamasının hedefi haline geldi.

Peki ABD'nin kişisel çıkarları karşısında ahlak ve itibar ne kadar değerli acaba?