Önce Brezilya, şimdi Arjantin: Dolar’dan kaçış hızlanıyor

Arjantin hükümeti, ülkenin Çin'den ithal edilen mallar için ABD doları kullanmayı bırakacağını ve bunun yerine RMB (yuan) kullanacağını 26 Nisan’da duyurdu. 

Arjantin tarafı, bu adımın Çin-Arjantin ticaretini geliştirmeye yardımcı olacağına ve aynı zamanda Arjantin'in döviz rezervlerini artıracağına ve ülkenin sürekli azalan dolar rezervlerini tamponlayacağına inanıyor.

Bu karar, Güney Amerika ülkesi Arjantin’in, tarihi bir kuraklığın neden olduğu tarımsal ihracatta keskin düşüşün yanı sıra bu yıl ekim ayındaki başkanlık seçimleri öncesindeki siyasi belirsizlik sürerken, dolar rezervlerinde kritik seviyelerle mücadele ettiği bir dönemde geliyor.

Geçen yıl Kasım ayında Arjantin, uluslararası rezervlerini güçlendirmek amacıyla Çin ile olan döviz takasını 5 milyar dolar genişletmişti.

İthalat onay süresi kısalacak

Arjantin Ekonomi Bakanı Massa'ya göre, farklı şirketlerle anlaşmaya vardıktan sonra Arjantin, Nisan 2023'te yaklaşık 1,04 milyar ABD doları değerindeki Çin ithalatını ödemek için RMB'yi kullanacak. Arjantin'in ayrıca Mayıs ayından itibaren Çin'den 790 milyon ila 1 milyar dolar değerindeki ithalatını ödemek için yuan kullanması bekleniyor. Massa, bunun Arjantin'e her ay 700 milyon dolardan fazla döviz gideri kazandıracağını da vurguladı. Arjantin'in önümüzdeki aylarda döviz giderlerinde yaklaşık 4,4 milyar dolar tasarruf etmesi bekleniyor.

Aynı zamanda, Arjantin ile Çin arasındaki kur takası anlaşması da ithalat onayının etkinliğini artıracak. Çin'den Arjantin'e ithal edilen siparişler için onay süresi 180 günden 90 güne kadar kısaltılabiliyor.

2020 yılında Çin Halk Bankası ile Arjantin Merkez Bankası, Arjantin'de finansal istikrarın sağlanmasında önemli rol oynayan yerel para takası anlaşmasını yeniledi. İki ülkenin merkez bankaları da bilgi alışverişi mekanizması kurdu. Bu yılın Ocak ayında Arjantin Merkez Bankası, Arjantin ve Çin'in, Arjantin'in mevcut 130 milyar yuanlık döviz rezervlerini güçlendirecek ve 35 milyar yuanlık harcanabilir kotayı etkinleştirecek olan para takası anlaşmasını resmen genişlettiklerini açıkladı.

Arjantin dolar kaybını RMB ile aşmayı umuyor

Son günlerde Arjantin ABD doları kaybı yaşadı, bu nedenle Arjantin hükümeti de ABD doları rezervlerinin büyük bir baskıyla karşı karşıya olduğu zor dönemi, en büyük ikinci ticaret ortağı olan Çin'e RMB ile ödeme yaparak aşmayı umuyor. Massa, Çin'den yapılan ithalatı yuan cinsinden yapma kararının kendilerine “daha fazla özgürlük verdiğini”, aynı zamanda (Arjantin) merkez bankasına daha fazla işletme kapasitesi sağladığını söyledi.

Arjantin'deki ABD doları kıtlığı krizi, 24 Nisan'da gayri resmi piyasada dibe vurdu. ABD dolarının Arjantin yerel para birimine karşı kuru ABD doları karşısında 495 pezoya ulaşırken, resmi döviz kuru ABD doları için 228 peso oldu. Arjantin pezosunun devalüe edileceği söylentileri döviz kurunu vurdu ve piyasadaki birçok Arjantinli ihracatçı satışlarda önemli bir düşüş gördü. 25 Nisan'da Arjantin merkez bankası piyasaya müdahale etti. Arjantin'deki dolar talebi, Arjantin merkez bankasının zaten zayıf olan dolar rezervlerini daha da tüketti. Arjantin'in ABD doları rezervleri büyük bir baskı altında. Uzun vadeli yüksek enflasyon altında, Arjantin halkı ve şirketleri ABD doları almayı ve saklamayı güvenli bir korunma aracı olarak görüyor.

Arjantin Ulusal İstatistik ve Sayım Enstitüsü'nün 14 Nisan tarihli raporuna göre, Arjantin'de son 12 aylık kümülatif enflasyon oranı yüzde 104,3'e ulaştı. Bu yılın başından bu yana kümülatif enflasyon oranı yüzde 21,7'dir. Arjantin Merkez Bankası'nın önceki piyasa beklentileri anketi raporu, ülkenin 2023'teki enflasyon oranının yüzde 110'a kadar çıkacağını gösterdi.

Arjantin dünyanın önemli bir tarım ihracatçısıdır. Tarım ve hayvancılık ürünleri ihracatı, Arjantin'in ana döviz geliri kaynağıdır. Toplam ihracat hacmi, Arjantin ürünlerinin toplam ihracat değerinin yüzde 50 ila 60'ını oluşturmaktadır. Dünyanın en büyük sekizinci tarım ürünleri ihracatçısı olan Arjantim’in ihraç ettiği tarım ürünleri ağırlıklı olarak buğday, mısır, soya fasulyesi, sığır eti, koyun eti gibi ürünlerdir.

Dedolarizasyon süreci hızlandı

Malezya Başbakanı Enver İbrahim'in Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile yakın tarihli bir toplantıda “Asya para fonu” kurulması önerisini yeniden gündeme getirmesinin ardından, Asya piyasasında doların kaldırılmasına ilişkin tartışmalar son zamanlarda arttı. Brezilya ve Çin de kendi para birimlerinde ticaret yapmayı kabul etti. Yuan, avroyu geçerek Brezilya'nın ABD dolarından sonra ikinci en büyük uluslararası rezerv para birimi haline geldi. İki büyük Güney Amerika ülkesinin yuan kullanımını artırmasının, komşu ülkeler ve hatta diğer bölgelerdeki ülkeler için güçlü bir emsal teşkil edebileceği savunuluyor. ASEAN ve BRICS kapsamında da yerel para birimlerinin kullanımına dair araşyışlar hız kazanmış durumda.

Diğer yandan Tayland'da yayın yapan "Bangkok Post" gazetesi, ABD dolarında devam eden dalgalanmalar karşısında Tayland merkez bankasının döviz riskini azaltmak için yuan-Tayland bahtı uzlaşmasını kullanmak amacıyla Çin merkez bankası ile görüştüğünü yazdı. İki merkez bankasının temsilcilerinin ilgili konuları görüşmek üzere Mayıs ayında tekrar bir araya gelmeyi planladıkları bildirildi.

ABD, para birimini bir baskı aracı kullandıkça ve diğer ülkelerin dolar varlıklarını keyfi olarak dondurdukça, giderek daha fazla ülkenin ABD dolarına olan güveni zayıfladı. Artık birçok ülke daha çeşitlendirilmiş bir uluslararası para sisteminin önemini fark ediyor. ABD ve Avrupa, Rus bankalarını SWIFT sisteminden çıkardıktan sonra, doların kalıcı bir siyasi araç haline gelebileceği endişesi de büyüyor.

Doların bir gecede “tahtından edilmesi” mümkün değil ve Çin para birimi RMB’nin günlük sayısız uluslararası işlemde bir hesap birimi ve ödeme aracı olarak kullanılacak bir para birimine dönüşeceğinin de garantisi yok. RMB hala bir dereceye kadar dolarla bağlantılı. Çin para birimi, dolar karşısında Çin Halk Bankası tarafından günlük olarak sabitlenen yüzde 2 aralığında işlem görüyor. Banka genellikle dolar başına 7 yuan oranını korumayı amaçlıyor. Bazı piyasa analistleri, RMB’nin serbest dalgalı bir para birimi olmadıkça gerçek piyasa takas fiyatının ne olduğunun tam olarak bilinemeyeceğini de ekliyor.

Yine de mevcut eğilim, ABD dolarının genel olarak kabul edilenden daha hızlı bir şekilde rezerv statüsünü kaybettiğini gösteriyor. Dolar, 2016'dan bu yana pazar payının yaklaşık yüzde 11'ini kaybetti. Analistler, ABD para biriminin "tartışılmaz hegemonik rezerv" olduğu 2001 yılındaki yüzde 73'ten, şimdi toplam küresel resmi rezervlerin yaklaşık yüzde 58'ini temsil etme seviyesine gerilediğine dikkat çekiyor.

Bloomberg News'e göre, bu yılın mart ayında Çin'de sınır ötesi işlemlerde RMB kullanımı ilk kez ABD dolarını geçti.

RMB kullanımında sıfırdan yüzde 48’e rekor yükseliş!

Bloomberg Industry Research tarafından Çin Devlet Döviz İdaresi'nden alınan verilere dayalı olarak yürütülen araştırmaya göre, Çin'in sınır ötesi ödemelerinde RMB'nin payı 2010'da sıfıra yakınken bu yılın mart ayı sonunda yüzde 48 gibi rekor bir seviyeye yükseldi. Aynı dönemde doların payı yüzde 83'ten yüzde 47'ye geriledi.

Devlet Döviz İdaresi Müdür Yardımcısı ve sözcüsü Wang Chunying, 21 Nisan'da yaptığı açıklamada, sınır ötesi kullanımda RMB oranının artmaya devam ettiğini ve 2022'de bu oranın yüzde 50'ye yaklaşacağını belirtti. Bu oran, yılın ilk çeyreğinde daha da arttı ve bu da sınır ötesi işlemlerde para birimi uyumsuzluğu riskini azaltmaya yardımcı oluyor.

RMB dünyanın en büyük beşinci ödeme para birimi, üçüncü en büyük ticaret finansmanı para birimi ve beşinci en büyük uluslararası rezerv para birimi haline geldi. RMB’nin küresel döviz piyasasındaki payı 2022'de yüzde 7'ye çıkarak son üç yılın en hızlı büyüyen para birimi oldu.