Üç nehrin kaynağında insan-doğa uyumu

△Sanjiangyuan Ulusal Parkı

Çin’in kuzeybatı kesimindeki Qinghai eyaleti, Qinghai-Tibet Yaylası’nın derinliğinde yer alıyor. Burası, Yangtze Nehri, Sarı Nehir, Lancang Nehri olmak üzere 3 büyük nehrin kaynağıdır. Bu jeolojik arazi, “Çin milletinin su kulesi” olarak adlandırılan Sanjiangyuan’dır. San, üç; Jiang, nehir ve Yuan ise kaynak demektir. Burada kurulan Sanjiangyuan Ulusal Parkı 20 yılı geride bıraktı.

20 yıllık koruma çabaları

Sanjiangyuan, Çin’in tatlı su kaynaklarının önemli bir ikmal kaynağı ve yayla biyoçeşitliliğinin en yoğun şekilde sergilendiği bölgedir.

Ancak küresel ısınma ve insanın faaliyetlerinin artmasıyla, Sanjiangyuan’daki ekolojik ortam bir dönem kötüleşti, nehirlerde sıkça kesinti yaşandı, birçok göl ortadan kayboldu, yabani hayvan türleri hızla azaldı, su kaynağı muhafaza gücü geriledi. Bunun sonucunda adı geçen 3 nehrin aşağı kesimlerinde kuraklık veya sel felaketleri çoğaldı.

△Sanjiangyuan Ulusal Parkı’nın Maduo sulak alanı

Sanjiangyuan bölgesinde ekolojik ortamın iyileştirilmesi için çeşitli çalışmalar yürütülmüştü. Bu çalışmaların daha sistemik şekilde düzenlenmesi için 2000 yılının ağustos ayında Sanjiangyuan Doğa Koruma Bölgesi kuruldu, 2003 yılının ocak ayında park ulusal doğa koruma bölgesi haline getirildi, 2021 yılının ekim ayında daha yüksek bir seviyeye yükseltilip Sanjiangyuan Ulusal Parkı ilan edildi. 3 büyük nehrin kaynak bölgesi ve Kekexili Ulusal Doğa Koruma Bölgesi ulusal park kapsamına, yani sistemik koruma altına alınmıştır.

Başlangıçta sadece doğa koruma çalışması yürütülürken, bugün ekolojik ortamı koruma ile ekonomik ve sosyal gelişme arasında eşgüdüm sağlama çalışması gerçekleştiriliyor, amacı insanın doğayla uyum içinde bir arada yaşamasıdır.

Ekoloji, üretim ve yaşam arasındaki ortak kazanç yolu

Ulusal parkın kuruluşu, Sanjiangyuan bölgesinin ekolojik ortamına en ciddi korumanın uygulanması demektir.

Geçen 20 yılda devlet bütçesinden büyük miktarda fon ayırılarak, altyapı tesisleri inşası ve ekolojik ortamı onarma projeleri hayata geçirildi, otları, yeşil alanı ve su kaynağı artırmaya özen gösterildi, ulusal park içinde 48 madencilik işletmesinin hepsi bölgeden çekildi.

△Sanjiangyuan Ulusal Parkı’ndaki Tibet Antilobu

Sanjiangyuan Ulusal Parkı’nın tesisi, 4 ilçenin 17 bin 211 çoban ailesini etkiledi. Bu 4 ilçe eskiden aşırı yoksul ilçeydi. 2018 yılından itibaren Qinghai eyaleti her gıl 370 milyon yuanla her aileden bir kişiyi ekolojik ortamı koruma görevlisi olarak çalıştırıyor, aylık maaşı 1800 yuan. Sadece bu politika sayesinde ulusal park içindeki aileler yılda 21 bin 600 yuan gelir elde edebiliyor.

△Devriye görevi yapan bir ekolojik ortam koruma görevlisi aynı zamanda çöp topluyor

△Ekolojik ortamı koruma görevlileri devriye sırasında dinleniyor, yemek pişirmek için su kaynatıyor.

Nesilden nesile Sanjiangyuan bölgesinde yaşayan insanlar bugün ekolojik ortamı koruma görevlileri olarak çalışıyor. Bu kimliğin değişmesiyle, bölgede ekolojik ortam, üretim ve yaşam arasında eş güdüm sağlandı.

 İnsanın doğayla iç içe yaşadığı bir yeşil yurda dönen ulusal park

 Sanjiangyuan Ulusal Parkı’nda özel lisansla işletme projeleri başlatıldı. 2019 yılında Angsai adlı kasaba, doğayi yaşama programını işletme hakkını kazandı. Yerli çoban başvuru yaptıktan sonra rehbet olur, ziyaretçileri doğal manzaraları ve yabani hayvanları izlemeye ve çoban hayatını yaşamaya götürür. Rehber olduktan sonra eski çobanların hayatında büyük değişiklik meydana geldi, ekolojik ortam ise eskiye göre daha iyi oldu. Ekolojik ortam iyileşince hayat daha da güzelleşir, yerel halkın ortak anlayışı artık bu.

△Angsai kasabasında bir sakin, turistlerle çektiği fotoğrafları gösteriyor.

△Turistler, Çin’in birinci sınıf koruma kategorisinde bulunan yabani Tibet eşeği sürüsüyle karşılaşıyor.

 Son yıllarda Qinghai’dan 3 nehrin aşağı kesimlerine aktarılan su miktarında artış ve suyun yüksek kalitesi de korunuyor. Qinghai iyi su kalitesi oranının yüzde 100’e ulaştığı tek eyalettir, hava kalitesi çok iyi olan günlerin oranı yüzde 96’yı buldu, orman kaplama oranı yüzde 7,5 ve bitki kaplama oranı yüzde 57,9 oldu.

△Sanjiangyuan Ulusal Parkı’ndaki bir leopar

△Sanjiangyuan Ulusal Parkı’ndaki beyaz dudaklı geyik sürüsü

Eskiden nadir görülen leopar, beyaz dudaklı geyik, yabani yak, yabani Tibet eşeği... Tüm bu yabani hayvanlar Sanjiangyuan Ulusal Parkı’nda koşuyor. İnsanın doğayla uyum içinde bir arada yaşaması gerçekleşiyor.