Böceklerin uyandığı gün: Jing Zhe

Çinliler bugün Jing Zhe sezonunu kutluyor.

Jing Zhe, doğal varlıkların iklimin değişikliğinin etkisi altında büyümeye başladığı durumunu yansıtan bir sezondur, yılı oluşturan 24 sezon arasında 3. sırada yer alıyor.

Jing, korkutmak veya ürkütmek; Zhe ise böceklerin yemeden ve içmeden kış uykusuna yatması anlamına geliyor. İlkbaharın ilk gök gürültüsü duyulduğunda kış uykusunda bulunan böcekler aniden uyanır. O güne Jing Zhe günü denir. Jing Zhe sezonu, genellikle 5 Mart veya 6 Mart’ta başlar.

Jing Zhe sezonunda hava ısınır, Yang etkeni artar, sıkça gök gürültüsü duyulur, yağmur yağar, böcekler hareketlenir. Bu nedenle Jing Zhe gününü Türkçe’ye "böceklerin uyanış günü" olarak çevirebiliriz. Jing Zhe sezonu, Qi Zhe sezonu adıyla biliniyordu. Qi, başlamak anlamında. Han Hanedanlığı’nın(M.Ö.202-M.S.220) imparatorlarından birinin isminde Qi olduğu için bu kelimenin kullanımı yasaklanmış ve yerine Jing kelimesi koyulmuş. Bugün hala Çince karakterleri kullanan ülkeler arasında Japonya'da Qi Zhe sezonu ifadesi kullanılmaya devam ediyor.

Jing Zhe'yle ilgili ilginç efsane

Çin Ay Takvimi'ne göre yılın 3. sezonu olan Jing Zhe'yle ilgili güzel bir efsane var.

Çin mitolojisine göre yaşadığımız bu dünyayı yarattığına inanılan Pangu, 18 bin yıl yaşadıktan sonra ölmüş. Ölmeden önce sol gözü güneşe, sağ gözü aya dönüşürken, son nefesi rüzgar ve bulut, ağzından çıkan son ses de gök gürültüsü olmuş. Gök gürültüsü sonbahar ve kışın toprak altında saklanırmış, baharda köylüler ekim yaptığında toprak altından çıkarmış. Kış uykusunda bulunan yılan, akrep, kırkayak ve kaplumbağa gibi böcek ve sürüngenler, Zhe Böcekleri olarak da adlandırılırdı. Bütün kış mevsimi boyunca böcekler toprak altında yemeden, hareket etmeden kalır. Ama Jing Zhe sezonunun başladığı gün, böcekler gök gürültüsü tarafından uyandırılır.

Jing Zhe, önemli bir sezondur. Bir gök gürültüsü, sadece Zhe böceklerini uyandırmakla kalmayıp, aynı zamanda tüm yerküreyi de uyandırır, canlılık getirir.

"Jing Zhe sezonunda, bahar ekimi bırakılmaz"

Tarım ile doğanın kuralı arasında sıkı bağlantı bulunuyor, Jing Zhe sezonu tarımsal üretimde büyük önem taşıyor. Çin’in kırsal kesimlerinde ekim genellikle Jing Zhe sezonunda başlatılır. Ancak Çin’in geniş coğrafyasından ve iklim özelliklerinden dolayı, Jing Zhe’da gök gürültüsü genellikle Çin’in güney kesiminde duyulur.

Eski çağlarda Çin'de Jing Zhe'yla ilgili bazı örf ve adetler varmış: Çin'in bazı bölgelerinde insanlar, tütsü yakarak, özel olarak hazırlanan eşyalarla gök gürültüsü tanrısına tapar ve bereketli bir yıl ile yeterli yağmur suyu dilermiş. Shanxi eyaletinin bir bölgesinde Jing Zhe gününde armut yenirmiş. Yunnan eyaletinin Xuanwei bölgesinde köylüler, Jing Zhe sabahı serçe sesi duyunca hemen tarlaların kenarında üflemeli müzik aletlerini çalıp sihirli sözler söylermiş. Çünkü böylece kuşların sonbaharda olgunlaşmış tahılları yemeyeceğine inanılırmış; birçok bölgede ilk gök gürültüsü duyulduğunda bir anne, çocuğunun yattığı yastığı çevirirmiş. Bunun anlamı, yerküredeki varlıkların uyanmış olduğu ve bir daha uzun uyumayacağıymış.

Bir başka adet de Jing Zhe gününde beyaz kaplana tapmak. Beyaz Kaplan her yılın Jing Zhe gününde kendini gösterir, insanları ısırır, onu saldıran kişi bütün yıl belalı insanlarla karşılaşır, kendini geliştirme çabası zorluklardan dolayı engellenir. Pürüzsüz bir yıl için insanlar Jing Zhe gününde beyaz kaplana tapar.

Jing Zhe sezonunda hava hızla ısınır, güneşli günler çoğalır, aynı zamanda gök gürültüsü duyulmaya başlanır, yağmur yağışı artar. Örneğin Çin'in orta kesiminden geçen Huaihe ırmağı havzasında hava sıcaklığı, 6-7 derece olur, sıcaklık bir önceki sezon olan Yu Shui sezonuna göre 3 derece artar; havzanın kuzeyindeki bölgelerde yağmur yoğunluğu, 15 ile 20 mm olurken, güneydeki bölgelerdeki yağmur miktarı 20 ile 40 mm arasında değişir.

Kırmızı şeftali ve armut çiçekleri açarken ve kırlangıçlar dönerken, Çin'in birçok bölgesi bahar ekimine girer. Çin'in orta bölgelerinde yaygın olan bir atasözü vardır: "Jing Zhe sezonuna girilince, bahar ekimi bırakılmaz."

Ayrıca, kışın ekilen tahıllar yavaş yavaş olgunlaşma mevsimine girdiği için Jing Zhe sezonunda köylüler çok meşgul olur. Örneğin buğday için su miktarının fazla veya az olması tehlikelidir, çünkü her ikisi de zararlıdır. Bunun için köylülerin hava durumunu yakından takip ederek, don olayını, fazla ve az yağışı önlemeye çaba göstermeleri, ayrıca tarlalardaki böceklerin vereceği zararları önlemeleri gerekir.

Jing Zhe'da sağlık için dikkat edilmesi gerekenler

Jing Zhe, havanın ısındığı ve çiçeklerin açtığı bir mevsim olmasına rağmen, aynı zamanda hastalıkların da yaygın olduğu bir sezondur. Örneğin, Çin’in birçok bölgesinde bugünlerde influenza A hastalığı vatandaşları etkiliyor. Ayrıca, hava ısınmaya başlamasına rağmen sabah ve akşamları bazen soğuk ve kuru olur. Bu nedenle Jing Zhe’da yine kuruluğu gideren armut gibi meyveler tavsiye edilir.

Çin tıbbı, "olmuş hastalıkları değil, henüz olmamış hastalıkları tedavi etmeye" özen gösterir, yani hastalıkları önceden önlemeye önem verir. Jing Zhe sezonunun özelliklilerine göre, insanlar birçok hastalığa yakalanmamak için çeşitli önlemler almalı:

1- Grip ve nezlenin önlenmesi. Hava sıcaklığına göre giyilen elbiselerin sayısı azaltılabilir veya artırılabilir; zayıf insanların kamusal alanlarda az bulunması tavsiye edilir, öğleyin güneşlenmenin faydası vardır; gece eğlenceleri uygun miktarda tutulmalı; kolayca nezleye yakalananların sabah ve akşam iki defa tuzlu suyla gargara yapması önerilir...

2- Akıl hastalığının önlenmesi. Hava durumunun çok değişken olması durumunda insan vücudunun psikolojik işlevleri bozulur, sinir ve sindirim sistemleri etkilenir. Bu durumda akıl hastalıkları sıkça görülür. Bu nedenle Jing Zhe sezonunda insanlar boş zamanlarda dans etme ve şarkı söyleme, müzik dinleme, kent dışına çıkarak gezinti yapma ve sohbet etme etkinlikleri düzenleyip, mutsuzluktan kaçınmalıdırlar.

3-Polen alerjisi gibi cilt hastalıklarının önlenmesi. Alkalik yerine asidik sabun kullanılmalı. Kol ve bacak ciltleri balla korunabilir. Örneğin Song Hanedanı döneminden kalma bir kayda göre, Çin Ay Takvimi'ne göre 3. ayın 3. gününde şeftali çiçekleri toplatılıp, kurutulur, sonra toz haline getirildikten sonra balla karıştırılır. Gece yatmadan yüzünüze sürüp ertesi sabah yıkarsınız, sadece beş gün sonra yüzünüzün cildi ince ve pürüzsüz olur. Meyveler de her zaman olduğu gibi tavsiye edilir.

Genel olarak, Jing Zhe sezonunda insanlar hafif ve ılık yemekleri yemeli, taze sebzeler ve zengin protein içeren, ıspanak, bahar bambu filizi ve yumurta gibi bakterilere direnen yemekler tercih edilir.

Jing Zhe sezonunda özellikle karaciğer hareketli olur, bu nedenle insan ciddi şekilde kızgın olmamalı, iyimser olmalı, iç huzurunu korumalıdır.