ABD'de trenler raydan çıkıyor? Kaza mı yoksa ihmal ve kâr hırsı mı?

2023-02-17 11:26:08

ABD’de sosyal medya platformlarında insanlar “birkaç tren aynı dönemde raydan çıktı. Bu imkansız bir şey. Mutlaka bir yerde sorun var” diyerek şüpelerini dile getirdiler. Ohio eyaletinde meydana gelen zehirli kimyasalları taşıyan trenin raydan çıkması olayı daha bitmeden Texas ve South Carolina eyaletlerinde ardı ardına iki benzer olay daha yaşandı.

ABD’nin Newsweek internet sitesinde yer alan haberde iki aydan kısa süre içinde ABD’de ondan fazla tren kazasının meydana geldiği ve insanları şok eden bu tip kazaların yılda ortalama bin 700’ü bulduğu belirtildi. 

ABD Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilen bilgilere göre yılda 4 milyon 500 bin tonluk zehirli kimyasal ürün demiryoluyla taşınıyor ve her gün tehlikeli ürünler taşıyan ortalama 12 bin raylı araç kent ve kasabalardan geçiyor.

Eski tren hatlarında çalışan konteynerler adeta “rayda kayan felaket” gibi hareket ediyor. Bu durum tesadüf mü?

Ohio eyaletinde ortaya çıkan kazayı inceleyelim. ABD Ulusal Taşımacılık Güvenlik Kurulu tarafından 14 Şubat’ta yayımlanan soruşturma raporunda trenin raydan çıkmasının, dingil tekerlerinin aşırı sıcaklıktan dolayı meydana gelen arızadan kaynaklanabildiği açıklandı. Ama birçok vatandaş, bu açıklamanın fazla teknik ve yüzeysel olduğu kanısında. 

Aslında derinlenmesine araştırma yapılırsa bu kazanın demiryolu firmasının yıllardır azami kâr peşinde koşmasından doğan güvenlik risklerin sonucu olduğunun farkına varılması kolaydır.

Bu, ABD’nin demiryolu sisteminin “her şey para için” amacının özünü gösterirken daha derin gelişme sorununu ortaya çıkardı.

ABD’de mal taşımacılığını yapan büyük demiryolu firmaları için demiryolunun en önemli fanksiyonu “para kazanmaktır”.

Dolayısıyla maliyetin azaltılması ve verimliliğin yükseltilmesiyle kârların yöneticilerin cebine gitmesi, firmanın en büyük işidir.

Ohio eyaletindeki treninin ait olduğu Norfolk Southern Railway firmasına bakalım. 

ABD’li basın kuruluşlarının yayımladığı habere göre firma maliyetini kontrol etmek için Kongre ve ulaşım normlarını düzenleyen idari kuruluşlara sürekli para harcıyor. “Extra hız kısıtlama önlemine ve ECP sisteminin kullanılmasına karşı çıkılması”, tren uzunluğunun sürekli artırılması, denetim süresinin azaltılması, tren seferlerinin artırılması ve personelin büyük ölçüde azaltılması... Bu tedbirlerin alınmasının sonucu olarak firmanın 2022 yılındaki cirosu, 2021 yılına göre yüzde 14 artarak 12 milyar 700 milyon ABD Doları’na ulaştı. Bu rakamla firma, tarihi rekoru kırdı.

Demiryolu sisteminde artık para kokusu hakim olduğunuda riskler yaklaşıyor.

İngiltere’nin Guardian gazetesinde yer alan makalede Ohio eyaletinde meydana gelen kazanın bir risk alarmı olduğu ve ABD’nin demiryolu sektörünün gelişme modelindeki yapıcı eksikliği yansıttığı kaydedildi. 

Makro açıdan bunun Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra başta ABD dahil Batılı ülkelerin yönlendirdiği “Yeni Özgürlük” konseptinden kaynaklandığına işaret edilen makalede bu konseptte ekonomik verimlilik vurgulandığı için yönetimin gevşetilmesi, girdinin azaltılmasının istendiği belirtildi.

Ohio’da medyana gelen hadise, sadece buzdağının görünen bir ucudur. ABD derin bir reforma gitmek zorunda, aksi takdirde sözde altyapı planı zenginleri daha zengin etmekten başka işe yaramayacak.