Qingming Günü: Ölümün hüznü, baharın tazeliği

5 Nisan Çin’in geleneksel bayramlarından biri olan Qingming Günü. Qingming, Çin’in 24 sezonundan biri olarak ayrı bir festival haline de gelmiştir.

Önce “Qingming Günü” başlıklı eski bir şiiri okuyalım:

İnce bir yağmur,

Qingming’de gözyaşları gibi çiseliyor,

Matemli bir yolcu, kalbi kırık,

Bu hüzünlü vakti geçirecek meyhane nerede?

Bir çoban,

İşaret ediyor, az ötede kayısı ağaçlarıyla dolu bir köyü

Bu şiir, Qingming Günü’nün arkasındaki hüznü ifade ediyor. Çinliler Qingming Günü’nde kaybettikleri atalarını ve yakınlarını anmak için mezarlık ziyareti yaparlar. Bu açıdan, Qingming Günü, yas ve özlem havasıyla doludur.

Çinliler neden bu dünyadan göçüp gitmiş büyüklerini yas etmek için bir bayrama ihtiyaç duymuştur? Bu ne anlama geliyor?

Qingming Günü’nde yaşamın anlamı

Qingming Günü, Bahar Bayramı’ndan sonra kutlanan ilk geleneksel bayram olarak Çinlilerin yaşam ve ölüm hakkında derin olarak düşünmesini yansıtıyor. Özellikle modern yaşamda teknolojinin getirdiği olanca hızın içerisinde, ölüm hakikatini akılda tutmak ve yaşamla her an taze bir ilişkinin yollarını aramak, büyük önem taşıyor.

Bu özel günde insanlar, mezarlık ziyareti yapıp ölen yakınlarını anarlar. Ataların anılmasının diğer bir biçimi ise aynı ataerkil aileden gelen insanların ata tapınağında toplanıp anma töreni düzenlenmesiyle gerçekleştirilir. Atları anma töreninden sonra, insanlar birlikte yemek yerler. Bu ritüel, aile fertlerinin yeniden bir araya gelmesini sağlar.

Dışarda çalışan ve memleketine dönemeyenler ise bir dağda veya yüksek bir mevkide memleketlerinin istikametine dönerek atalarına hürmetlerini sunarlar.

Eski hanedanlarda, krallar ve bakanlardan sıradan halka kadar tüm insanlar Qingming Günü’ndeki ataları anma etkinliklerine katılmışlardır. Tang (618-907) hanedanından bu yana, yetkililer memleketlerine dönüp atalarını anmak için saraydan izin alabilmiş.   

Her yıl sabit günlerde gerçekleştirilen mezarlık ziyareti geleneği insanlara hep şunu hatırlatır: Atalarımız yaşamın kaynağıdır, atalarımızın yaptıkları takdire şayan işler, devamlı ilerlememizin dayanağıdır. Tarihin sürdürülmesi, ülke ve ulusun hayatta kalması, sürekli ölüm ve kesintisiz doğuş içindedir.

Günümüzdeki Qingming Günü’nde insanlar sadece atalarının yasını tutmakla kalmıyor, aynı zamanda ülkenin devrimci şehitlerini anmak için de bir araya geliyor.  Ataların ciddiyetle anılması, atalara, tarihe ve yaşama gösterilen minnet ve saygıdır.

Qingming Günü aynı zamanda insanların kötü ruh halini dışa atma fırsatına kavuşmalarına ve ruh sağlığını düzenlemelerine katkı sağlar.

Qingming aynı zamanda Çin’in 24 sezonundan biridir. Bu günden itibaren hava sıcaklığı yükselir ve ekime uygundur. İşte bu nedenle halk arasında “Qingming Günü’ne doğru kavun ve fasulye ekilir” diye bir deyiş var. Ataların anılmasından iki gün önce, insanlar atalarına saygı göstererek soğuk yemek yiyorlardı. Tüm bunlar tipik tarımsal toplum özelliği taşır.

Uygar bir topluma girildiği günümüzde, Qingming Günü’nde Çinlilerin tarımda bereketli hasat beklentisi artık azalmış, ancak atalara hasretleri değişmemiştir.

Qingming Günü, insan ile doğa arasında diyalog zamanı

Diğer geleneksel bayramlarla kıyasla Qingming Günü sadece hüzünlü mezarlık ziyaretleri ve ataların anılması anlamına gelmiyor. Ailece kır gezisi gibi mutlu eğlenceler de bu bayramın bir parçadır.

Qingming sezonunda hava güzel ve temiz, doğanın her köşesi hareketli olur. Havanın ısınmasıyla Çinliler ailece kır gezisi yaparlar. Bu insan ile doğa arasındaki diyalogdur. 

Tang hanedanı döneminde başlayan bahar gezisi adetinin günümüze aktarılmasıyla bu insanların alışkanlığı haline geldi. Doğanın güzel manzarasının keyfini çıkarmanın dışında, insanlar salıncakta sallanma, uçurtma uçurma, çevgen (polo) oynama ve söğüt dallarıyla yapılan şapkaları başlarına takma gibi eğlenceler yaparak yaşama renk katırlar. Yükseğe gönderilen salıncak, yaşamın günden güne daha iyi hale girmesini simgeler.

Ağaç dikmek de Qingming Günü’ndeki önemli bir etkinliktir. Söğüt dalları takma, insanların kötülüğün uzak durması, şans ve kalıcı gençlik arzusunu ifade eder. Eski çağlarda Qingming’deki söğüt dallarının böcekleri uzaklaştırıp kötülükten koruma etkisine sahip olduğuna inanılırmış. Qingming Günü’nde söğüt dalları takmanın bir yıl boyunca tarım işlerinin elverişli gitmesini sağlayacağına da inanılırmış.

Bahar uykusu insanların yorgunluk hissetmelerine yol açar. Bu nedenle çeşitli bahar eğlenceleri, yaşam gücü uyandırarak insanlara daha olumlu bir motivasyon kazandırabilir.

Qingming, enerjiyi artıran bir sezondur

Qingming Günü’nde insanlar sağlığa da dikkat ederler.

Vücuttaki enerjiyi artıran bu sezonda, insanların açık havada hareket etmeleri teşvik edilir. 

Ayrıca enerjiyi harcayan ve engelleyen davranışlardan kaçınılmalıdır. Meselâ nemli yerlerde egzersiz yapılmamalı, vücut sıcak tutulmalıdır.

Yemek açısından bahar bambu filizleri, ıspanak, hünnap ve pırasa gibi ılımlı ve dalağa yararlı yemeklerin yenmesi tavsiye edilir.

Ilımlı bir şifalı ot olan peri otu ve yapışkan pirinçten yapılan Qingtuan, eskiden sadece Çin’in güneyindeki Zhejiang ve Jiangsu eyaletlerinde yenirdi, ama günümüzde Çin genelinde yaygın olan yeşil bir hamur tatlısıdır. Qingming Günü’nün geleneksel Çin yemeği olan Qingtuan bahar gezisinde de olmazsa olmaz bir yemektir.

Öte yandan, Qingming Günü öncesinde toplanan “Mingqian” çayı en değerli çay kabul ediliyor. Çinliler arasında “Mingqian” çayı denince “çay altın kadar pahalıdır” diye bir söz akla geliyor.  

Bu tür çay, böcekler tarafından daha az istila edilir, narin tomurcukları ve yaprakları, yeşil rengi ve güzel tadı vardır.

Qingming Günü öncesi sıcaklık genellikle düşük olduğundan, filizlenen çay yaprakların sayısı azdır, büyüme hızı da yavaştır, bu yüzden toplama standardını karşılayabilecek çay üretimi çok küçüktür.

“Mingqian” çayı nispeten incedir, çay demlenirken genellikle 80 dereceye kadar kaynamış su koyulması en uygundur. Böylece demlenmiş çay suyu yeşil ve parlak, tadı da taze olur.

“Qingtuan” tatlısı ve “Mingqian” çayının Qingming sezonuna ait en iyi eşleşen iki çeşit yemek olduğu söylenebilir. Bir yudum Qingtuan, Bir yudum Mingqian çayı, işte bu baharın tadıdır.