Çin'in büyük kentlerinde gençler "çöplerde hazine arıyor"

Çin’in büyük kentlerinde çok sayıda genç “çöplere” merak salmaya başladı. Şaşırdınız mı? Bu gençler, “çöplerin” içinden tekrar kullanılabilecek eşya bulmaktan zevk alıyor ve buldukları eşyaları fotoğraflayıp internet üzerinden ihtiyacı olan kişilerle paylaşıyor.

Luo Ergou, eski eşyanın biçimini değiştiriyor

Sansan’ın bulduğu eşya arasında “devler” bulunuyor

 Luo Ergou, elektrikli bisikletle hazine aramaya gidiyor

 Güneş ışınları sarı yapraklar arasından Hutong sokağının girişindeki gri duvara vuruyor. Beijing kentinin merkezindeki bir semtte yer alan Konfüçyus Tapınağı yakınlarında Hutong adlı sokaklarda sıkça Beijing’in en güzel mevsimini fotoğraflayan insanlara rastlamak mümkün. Memleketinden Beijing’e gelen Luo Ergou lakaplı bir genç ise, ikinci el bir eletrikli bisikletle Hutong sokaklarını dolaşıyor. Onun gözleri, yere düşen altın renkli yapraklarda değil, gri duvarın köşesindeki bir yığınakta.

 Yaşlı Beijingliler, çöp ve insanlar tarafından terk edilen eşyaları alıp kendi evinde kullanmaya devam eden insana “çöp toplayan kişi” derdi. Ancak bugünkü gençlerin kültüründe bunun yerini yabancı bir kelime aldı: “Stooping.”

Shanghai’da başlayan bu moda, Beijing, Guangzhou, Shenzhen ve Wuhan gibi kentlerde hızla yayılarak, on binlerce gönüllünün etkileşim faaliyeti haline gelmiştir.

Eski eşyanın dönüştürülmesiyle kullanım değeri sürüyor

1990’larda doğan Luo Ergou memleketinden ayrılıp Beijing’e geleli 7 yıl geçti. Beijing’in kültür atomesferine hayran olan ve pop müzik seven Luo, favorilerine yakın olmak için şehir merkezine yakın yerlerde ev kiralamayı tercih ediyor. Şimdi oturduğu ev, ikinci çevre yolunun içindeki bir Hutong’da. Burası, güzel süslenen dükkanlarla dolu ve Konfüçyüs Tapınağı’na çok yakın. Biraz daha güneyinde ise Davul Kulesi ve Güney Çan ve Davul Sokağı adlı turistik mekanlar bulunuyor.

Ergou, Beijing’deki “hayalet pazarı” adıyla bilinen, güneş doğumundan önce açılan ve antik eşya satan bir pazarı duyar duymaz hemen gezdi. Oradaki çeşitli eşya Luo’nun ilgisini çekti. Bunlar arasında 1970’li yıllara ait yiyecek yağ ve gıda kuponları, 1980’li yıllara ait araba kuponları yer alıyor. Luo, bu eski eşyanın mağazalardaki ürünlerden daha anlamlı olduğunu hissediyor. Bugün Luo, zevkine uyan bu eşyanın kullanım değerini devam ettirmekle uğraşıyor.

Bu yılın temmuz ayında Ergou bir sosyal paylaşım sitesinde Shanghai kentinden bir blog sahibinin başlattığı “stooping” etkinliğini öğrendi ve aklına hemen Hutonglarda terk edilen eski eşyalar geldi. Luo’ya göre, bu eşyalar terk edilmesine rağmen hala kullanım değeri var. Bu nedenle Luo hemen “Stooping Beijing” hesabını açtı ve Beijing’deki “stooping” etkinliğini başlatan kişi oldu.

Shanghai’da “stooping” etkinliğini başlatan Boniu, İngiltere’de eğitim almış genç bir bayan ve İngiltere’deyken ikinci el eşya satan pazarları gezmeyi severdi. Tanıştığı “stooping” kültürü, sokaklardaki tekrar kullanılabilen çöpleri ihtiyacı olan insanlarla paylaşmayı amaçlıyor. Boniu’nun internet hesabı 2019 yılından beri 400 bin takipçi kazandı. Boniu ise Çin’deki ilk “stooper” oldu.

Boniu Çin’e döndükten sonra sokak kenarında yemek tabakası, elbise askısı ve portatif taşıyıcı gibi eşyalar buldu. Bunların çoğu kapatılan dükkan veya memleketine dönecek insanlara aitti. Boniu eski eşyaların fotoğraflarını internette paylaşmaya başladı, amacı ihtiyacı olan insanların bu eşyaları eve götürmesi. Kısa sürede Boniu’nun hayran sayısı 20 binin üstüne çıktı.

Wuhanlı genç kız Sansan, ekim ayında “Stooping Wuhan” hesabını açtı ve Boniu gibi bir stooper olmaya karar veri. Sansan da eski eşya toplamayı çok seviyor.

Sansan 6 yıl önce Wuhan’da bir kafe açtı. Kafenin açılmasına kısa bir süre kala sermaye sıkıntısı çekti ve daha önceki kafe sahibinin bıraktığı bazı eşyayı kullanmaya devam etmek zorunda kaldı. Bir gün rastgele Sansan yıkılacak bir sitede terk edilen çok sayıda eski mobilya gördü ve sahiplerinden izin aldıktan sonra 2 masa ve 4 sandalyeyi kendi kafesine taşıdı, yepyeni bezlerle örttükten sonra güzel bir dükkanı oldu.

Bundan sonra Sansan resmen eski araç gereçlerle temas kurmaya başladı ve bu süreçte aynı fikri olan bir grup arkadaşla tanıştı. Bundan böyle Sansan’ın paylaşım hesabı, bu arkadaşların eski eşya duyurusu yaptığı bir terminal oldu. Eski eşyaların sahipleri, eşyaların tekrar sahibini bulmasına çok sevindiler.

Şüphelere yanıtlar

 Luo Ergou, Boniu ve Sansan eski eşyalarla uğraşırken, bazı kişiler onlara şüpheyle bakıyor: Aksiyon sanatı diyen de var, aslında şov yapıyorlar diyen de... Hatta bazı kişiler Boniu’nun zengin bir ailenin çocuğu olarak boş zamanının fazla olduğu ve insanların dikkatini çekmek için çöp topladığını iddia ediyor.

 Boniu ise şu cevabı verdi: “Aslında gençlerin boş zamanları var, ancak bazı kişiler bu zamanları cep telefonu taramakta ve online alışveriş yapmakta harcıyor. Ben ise sokaklara çıkıp ‘stooper’lık yapıyorum.”

 Luo Ergou de şüphelere pek önem vermedi ve kız arkadaşına her şeyi anlattı, kız arkadaşı onu destekliyor, boş zamanlarında onun paylaşım hesabını yönetiyor, sokaklarda gördüğü eski eşyanın fotoğraflarını Ergou’ya gönderiyor.

 Ancak Ergou yaptığı işi diğer arkadaşlara söylemedi. Ergou’nun “Stooping Beijing” hesabını bazı kişiler eleştirdi. Sonra Ergou, yeni bir Çince hesap kullandı ve aslında etrafındaki çok sayıda yaşlı amca ve teyzenin eski eşyayı toplayıp tekrar kullanma alışkanlığı olduğunu hatırlatarak, böyle sade ve iflasa karşı çıkan bir yaşam alışkanlığının Çinli gençlerde de korunduğuna dikkat çekti.

İnternet üzerinden tanıtılmasıyla “stooping” Shanghai’dan sonra Beijing ve Guangzhou kentlerine, ardından ülke genelinde yayılıyor. Shenzhen, Wuhan ve Chengdu gibi kentlerde “stooping” siteleri kuruldu.

“Stooping”, rastgele keşiflere bağlı

Ergou’nun “stooping” işine eşlik eden araç da 2. el bir eşya: Bir elektrikli bisiklet. Haftada iki üç gün bu motorlar başkentin tarihi sokaklarında tur atıp keşif yapıyor.

Bir evin önünde bir ahşap kutu, birkaç metre uzunluğundaki keten ip, 3 veya 4 metre uzunluğundaki bir bez çuval ve birkaç resim gördü. Kutuyu beğenen Ergou hemen kutuyu bisikletin üzerine bıraktı, sonra bez çuvalı kutu içine sığdırdı. Bu konudaki becerisini şöyle aktardı Ergou: “Bu evin kapısı açık, bir minivan eşyaları yüklüyor. Bu aile kesinlikle mobilyaları değiştiriyor ve istemediği şeyleri kapı önüne bırakıyor”.

Hutong’da tanınması zor olan bir eşya sandalyedir. Bazı yaşlılar eski sandalyeleri Hutong’un girişinde bırakır, hava iyi olduğunda oturup güneşlenirler. Bu, Hutong’a ait bir manzara. Zamanla Ergou bunu anladı: yaşlıların sandalyeleri yan yana olur, üzerine eski minderler koyulur. Ancak sokaklar dar olduğu için çöpler kısa sürede temizlik çalışanları tarafından götürülür. Bugün ticari unsurları taşıyan geleneksel sokaklarda hala çok sayıda yaşlı sakin oturuyor ve onlar da henüz kullanılabilen eşyayı eve götürüyor. Onlarla yarışmak istemeyen Ergou, kimin elinde olursa olsun rol oynamaya devam etmesi önemlidir diye düşünüyor, bu nedenle gece 8 veya 9’da sokaklara çıkıyor. O zaman yaşlılar evde, temizlik çalışanları da işten dönmüş olur.

Ancak kullanışlı bir eşya bulmak daha çok şansa bağlı. “Stooping” kasten çöpü bulmaya özen göstermiyor, daha çok katılımcıların fotoğraf paylaşımıyla zaman ve mekanının açıklanması ve isteyen kişinin gidip almasına kolaylık sağlanmasını ümit ediyor. Bu nedenle işe giderken, köpek gezdirirken, sabah koşuş yaparken.. her zaman paylaşım yapılabilir. Tabii profesyonel olan bazı kişiler yanında çizgi bulundururyor ve her an ölçüp daha ayrıntılı bilgileri paylaşıyor.

Zamanla bu iş için bazı kurallar belirlendi. Örneğin terk edilen eşya ertesi gün temizlenebileceğinden aynı gece götürülmeli, götürülecek eşyanın bilgisinin güncelenmesi gerekir. Gerekli olduğunda taşıma ücreti eşya isteyen kişi tarafından ödenmelidir...

Ergou ve diğer “stooper” eski eşya topladıktan sonra kendine uygun bir fonksiyon kazandırıyor, bu amaçla çeşitli aletler alıp kullanıyorlar. El becerisi olanlar diğer insanlara yardım ediyor ve uygun miktarda ücret alıyor.

Sansan, Boniu ve Ergou, kirada oturan insanlar ve birden fazla taşınma tecrübesine sahipler. Bu nedenle onlar, mobilyaların kullanışlı olmasının çok önemli olduğunun farkında. Artık sokaklarda eşya toplarken önceden plan yapıyorlar: Bu eşya benim istediğim birşey mi? Bunu eve götürdükten sonra ne yapacağım ona?

Ergou, “stooping” yapmakla eski eşyayı değiştirip işe yarar hale getirmenin müthiş bir duygu olduğunu belirtiyor. Bunu yaparken hayatın devamlılığını, eskinin  yeniden doğuşunu hissediyor ve hayata dair beklentilerini tazeliyor.