“Tüm Süreçte Halk Demokrasisi” Çin kültürü ve Çin zekasını yansıtıyor

Çin Komünist Partisi (ÇKP) 20. Ulusal Kongresi kısa süre önce Beijing’de düzenlendi. ÇKP’in en üst düzey lideri Xi Jinping, Kongre’ye sunduğu raporda daha önceki kongrelerde hiç söz edilmeyen bir konsept ortaya koydu. Bu konseptin adı, “Tüm Süreçte Halk Demokrasisi”dir.

Tüm Süreçte Halk Demokrasisi nedir? ÇKP Merkez Komitesi Parti Okulu’nun eski dekan yardımcısı Li Junru’nun yorumunu sizlerle paylaşıyoruz:

Xi Jinping, “Tüm Süreçte Halk Demokrasisi”nden ilk olarak 2 Kasım 2019 tarihinde Shanghai kentine bağlı Changning bölgesindeki bir yerleşim merkezinde incelemelerde bulunduğu sırada bahsetti. Bu kavram, 2021 yılının mart ayında Çin Ulusal Halk Meclisi’nde onaylanan “Çin Halk Cumhuriyeti Ulusal Halk Meclisi Organizasyon Yasası”na dahil edildi.

“Tüm Süreçte Halk Demokrasisi” nedir?

Basit bir şekilde anlatılırsa Çin’in siyaset yaşamının her parçasında halkın yasaya göre demokratik seçim yapma, demokratik istişareye katılma, demokratik karar verme, demokratik yönetim ve demokratik denetime katılma haklarına sahip olmasıdır. Bu konsept, demokratik hakların halk tarafından sadece seçimlerde kullanıldığı, seçimden sonra ise “uyuşukluğa” girildiği bir anlayışı reddeder.

Xi Jinping, 13 Ekim 2021’de ÇKP Merkez Komitesi tarafından halk meclisi çalışmaları hakkında düzenlenen toplantıda yaptığı konuşmada bu konuya değindi. Xi, “Ülkemizdeki ‘Tüm Süreçte Halk Demokrasisi’ için gerek süreçte gerekse sonuçta, gerek prosedürde gerekse özünde, gerek direkt gerekse dolaylı olarak daima demokrasi gerçekleştirilmiştir. Halk demokrasisi ile devletin vasiyetinin birleşmesine dayalı ‘Tüm Süreçte Halk Demokrasisi’, tüm süreci, her yönü ve alanı kapsayan bir demokrasidir. Bu demokrasi, en geniş, gerçek ve etkili sosyalist demokrasidir.” diye konuştu.

Çin’de seçmenler yasayla halk temsilcilerini seçebilir. Halk, bu seçime katılma hakkının yanı sıra mahallelerde kurulan “Halk Temsilcileri Evi” ve “Halk Temsilcileriyle İrtibat Ofisi”ne gidip kendi taleplerini sunabilir ve yasama önerilerini ileri sürebilir. “Halk Temsilcileri Evi” ve “Halk Temsilcileriyle İrtibat Ofisi” aynı zamanda “demokrasi evi” olarak adlandırılır.

Vatandaşlarla halk meclisi temsilcileri, Shanghai’daki “Halk  Temsilcileri Evi”nde görüşüyor.

Sadece Shanghai’da değil, Çin’in birçok yerinde yöresel geleneklere uygun olarak “demokrasi evleri” kuruldu. Bu yerler, vatandaşların demokratik haklarını kullanmalarına kolaylık sağlıyor. Örneğin, Çin’in doğusundaki Anhui eyaletine bağlı bazı kasabalarda insanlar çayhanelerde sohbet etmeyi tercih ederler. Bu çayhanelerde “halk meclisi temsilcileriyle sohbet odaları” kuruldu. Her ay halk meclisi temsilcilerinin halkla buluşma gününde ilçe ve kasaba düzeyindeki halk meclisi temsilcileri, çayhanelere gelip seçmenleri dinler. Çayhanelerde aynı zamanda uzlaşı odaları da oluşturuldu. Yaşamlarında sıkıntılar veya uzlaşılmayan meselelerle karşılaşan vatandaşlar, karşılıklı uzlaşma talebi olursa uzlaşı odasında görüşebilir. Uzlaşı odalarında yüzde 95‘e varan uzlaşma oranı mevcuttur. Bu Çin demokrasisinin yanı sıra Çin zekâsını gösterir.

Anhui eyaletindeki bir çayhanede kurulan “halk meclisi temsilcileriyle sohbet odası”

Buna benzer demokratik modeller, genel olarak geniş, farklı düzeyli ve sistematik müzakere demokrasisiyle gerçekleştiriliyor. Çinliler, partiler arasındaki şiddetli çekişmelerin toplumun kutuplaşmasına yol açtığı demokrasi modelini desteklemiyor. Onun yerine görüşme yoluyla fikir birliğine varılabilen müzakere demokrasisi modelini daha tercih ediyor. Çinliler eskiden beri devletin yönetimi konusunda “Dünya halk içindir” düşüncesinden yana, “Devletin temeli halktır” ve “Kişisel ilişkilere bakılmadan ahlaklı ve yetenekli insanların yetkilendirilmesi gerekir” fikirlerine olumlu bakar. Çinliler her zaman farklılıkları korurken ortak bir zemin arar. Bu geleneklerin aktarılması ve ÇKP’nin liderliğindeki devrim, inşa ve reform çalışmalarıyla Çin’e özgü olan müzakere demokrasisi oluşturulmuştur.

Günümüz Çin’inde siyasi partiler müzakeresi, halk meclisi müzakeresi, hükümet müzakeresi, halk siyasi danışma konferansı müzakeresi, halk toplulukları müzakeresi, taban kuruluşları müzakeresi ve toplumsal örgütler müzakeresi dahil olmak üzere 7 genel demokratik müzakere kanalı tesis edilmiştir. ÇKP Merkez Komitesi, her yılki genel kurul toplantısında önemli kararlar almadan önce kararlar konusunda sekiz demokratik parti ile Sanayi ve Ticaret Federasyonu’yla müzakere yapmalıdır.

Çin tarzı demokrasi, dünyadaki farklı demokrasi modellerinden katılım tarzlı demokrasidir. Ancak Çin’de siyasete katılan ana kesim, herhangi bir parti veya sözcüsü yerine vatandaşlardır. Çinlilere göre demokrasi, sadece seçimde değil halkın devletin ve toplumun yönetiminde yansıtılması gerekiyor. Günümüzde gençlerin çoğu internet kullanıcısı. Bu yüzden Çin’de vatandaşların siyasete internet üzerinden katıldığı yeni model yaratıldı. Örneğin, 14. Beş Yıllık Plan düzenlenmeden önce ÇKP, internet kullanıcılarından 1 milyon 18 bin öneri ve fikir topladı.

“Tüm Süreçte Halk Demokrasisi”, insanlığın ortak değeri ve aynı zamanda ÇKP’nin yönlendirdiği sosyalizmin öz değeridir. “Çin’de demokrasi yok” diyen varsa, bunu ya gerçeklere karşı gözlerini kapatarak söylüyordur ya da Çin’in gerçeklerini bilmiyordur. Çin tarzı demokrasi ile Batı tarzı  demokrasi bir araya getirilip kıyaslanılırsa Çinliler şunu söyleyebilir: “Ayakkabının ayağa uygunluğunu sadece giyen bilir.” Her ülkenin hangi demokrasi modelini seçeceğine yine kendi halkı karar vermelidir. Başka bir devletin kendisiyle aynı demokrasi modelini bir ülkeye dayatması, aslında demokratik bir yaklaşım değildir.