AUKUS adlı nükleer komplo başarısızlığa mahkum
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) 66. toplantısı, kısa süre önce sona erdi. Toplantıda ABD, İngiltere ve Avustralya’nın AUKUS başlıklı nükleer enerjili denizaltı işbirliğini “yasallaştırma” çabaları suya düştü.
Üç ülke, AUKUS projesine ilişkin değişiklik tasarısının UAEA’nın ilgili kararlarında yer almasını sağlayarak bu sayede girişimi meşru bir zemine oturtmak istedi.
Ancak evdeki hesap çarşıda tutmadı. UAEA’nın Eylül ayındaki konsey toplantısında bu çabalar sonuçsuz kaldı.
ABD Eylül 2021’de İngiltere ve Avustralya’yı sözde “üçlü güvenlik işbirliği” anlaşmasını imzalamaya ikna etti. Kısa adı AUKUS olan anlaşma, Avustralya’nın güçlü sualtı caydırıcılık kapasitesine sahip olmasını sağlamayı amaçlıyor.
Nükleer silah sahibi ve Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’na (NPT) taraftar ülke olan ABD, nükleer silah sahibi olmayan Avustralya’ya nükleer enerjili denizaltı teknolojisi ve ekipmanlarını transfer etmeye hazırlanıyor.
ABD’nin bu girişimi, dünya çapında nükleer silahların yayılma riskine yol açıyor. İşin daha da kötüsü, AUKUS projesi, Asya-Pasifik bölgesinde yer alan tüm ülkelerin güvenliğini büyük tehlike altına sokarken, NPT, UAEA Tüzüğü ve Güney Pasifik Nükleer Silahlardan Arındırılmış Bölge Antlaşması gibi uluslararası anlaşmaların ilkelerini ciddi şekilde ihlal ediyor.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) 66. toplantısında NPT’ye sadık kalıp kalmayacağı, UAEA Tüzüğü’nde ısrarcı olup olmayacağı, özellikle UAEA’nın nükleer silahlarının yayılmasını önleme sorumluluğunda ısrarcı olup olmayacağı ve hükümetlerarası değerlendirme sürecinde ısrarcı olup olmayacağı gibi önemli konularda ajansın çok sayıda üye ülkesi ile ABD, İngiltere ve Avustralya’dan oluşan “küçük çevre” arasında şiddetli tartışma yaşandı.
Başta Çin olmak üzere çok sayıda ülkenin ortak çabaları sayesinde, ABD, İngiltere ve Avustralya’nın AUKUS projesini yasallaştırmak için ortaya koyduğu değişiklik tasarısı reddedildi.
Dahası, UAEA’nın bütçe kararına “UAEA’nın bütçe kullanımı, UAEA Tüzüğü’nün ilgili tüm hükümlerine uymalı” ifadesi dahil edildi, özellikle UAEA Tüzüğü’nün ilgili tüm hükümlerinin geçerliliğini ve bütünlüğünü yineleyen karar tasarısı üye ülkeler arasında oy birliğiyle kabul edildi. Bu ilerleme, küresel adaletin zaferi olduğu gibi, küresel anlaşmaların otoritesine saygı duyulması gerektiğine işaret ederek ABD hegemonyasına ağır bir darbe oldu.
İnsanlık, birbirinden ayrılması güç bir ortak güvenlik topluluğudur. Nükleer silahlardan arındırılmış bir dünyayı teşkil etmek, barış ve istikrar, huzuru korumak, tüm dünya ülkelerinin ortak beklentisi. ABD, İngiltere ve Avustralya bunu hiçe sayarak, sürekli başarısızlığa uğradı.
UAEA, AUKUS projesini ele almak için hükümetlerarası değerlendirme sürecini başlattı. Bu, sorunu çözmek için en doğru yoldur. ABD, İngiltere ve Avustralya, mümkün olduğu kadar erken nükleer silahların yayılmasını önleme sistemine dönmelidir. Aksi takdirde en büyük zararı yine kendileri görecek.
