Çin’den ABD’nin küresel ticaret işbirliğine müdahalesine tepki
ABD Başkanı Joe Biden 280 milyar ABD Doları tutarında Çip ve Bilim Yasası’nı dün resmen imzaladı. ABD’nin çip alanındaki avantajını korumayı amaçlayan yasa nedeniyle, ABD’nin Çin dahil “ilgili herhangi bir ülke” ile çip alanında rekabeti yoğunlaştırması, dolayısıyla yarı iletken sektöründe küresel jeopolitik rekabetin daha da şiddetleşmesi, küresel ekonomik canlanma ve inovasyona dayalı büyümenin kısıtlanması öngörülüyor.
Çin Uluslararası Ticareti Geliştirme Derneği (CCPIT) ve Çin Uluslararası Ticaret Odası (CCOIC) yaptıkları açıklamalarda, tüm dünya ülkelerinin olumlu, adil ve rasyonel küresel rekabete öncülük etmeleri gerektiğine işaret ederek, ABD’nin ulusal güçlerini seferber etmekle, küresel sanayi ve ticaret çevrelerinin olağan değişim ve işbirliğini engellemesine, özellikle diğer ülkelerin haklarına saygı göstermeyen ve adil olmayan rekabet uygulamasına karşı çıktıklarını açıkladı.
Nitekim Biden’in imzaladığı Çip ve Bilim Yasası’nda yer alan “2022 Çip Yasası”na ilişkin bölümlere göre, ABD’de yerli çip sektörüne dev miktarda sübvansiyon sağlanacak, yarı iletken ve donanım imalatına yönelik yatırım konusunda vergi muafiyeti gibi bir dizi tedbir alınacak, dolayısıyla işletmelerin ABD’de fabrika açması teşvik edilecek. Ancak bu bölümlerin ABD’de faaliyet gösteren bazı yabancı şirketlere ayrımcılık yapmayı hedeflemesi, ABD yönetiminin hükümet güçlerini kullanarak, yarı iletken alanında küresel iş dağılımını bozmaya yönelik kötü niyetini açıkça yansıtmıştır. Bu aynı zamanda Çin ve ABD işletmeleri dahil tüm dünya ülkelerinin işletmelerinin çıkarlarını zedeleyecektir.
Bir yandan, Çip ve Bilim Yasası, tipik özel bir sektöre odaklı endüstriyel sübvansiyon niteliğinde olup, Dünya Ticaret Örgütü’nün ayrımcılık yapmama ilkesini ciddi şekilde ihlal ediyor. Diğer yandan, bu yasa, bazı ülkeleri özenle hedef alarak, bu ülkelerin küresel gelişim stratejisini yeniden düzenlemeye zorluyor. Özellikle Çip ve Bilim Yasası’nda yer alan “ilgili herhangi bir ülke” tanımlaması son derece kaba olup, ABD yönetiminin bu yönde kendi iradesine göre yargılama hakkı, sınırsız olarak genişletilmiştir.
Küresel çip sektörü bir belirsizliğin içine itiliyor
Bu uygulamayla, esas olarak sanayi ve bilim alanındaki bir sorun ciddi şekilde siyasileştirildi, ayrıca yabancı işletmelerin rasyonel ticari faaliyetleri büyük bir belirsizliğin içine itiliyor. Öte yandan, Çip ve Bilim Yasası’nın “Araştırma ve İnovasyon” bölümünde yer alan ilgili hükümlere göre, “ABD’de üretilmiştir” sertifikalı tüm teknolojilerin ürüne dönüştürülmesi, ABD’de gerçekleştirilmesi korunacak. Bu, bazı ülkelerin işletmelerinin küresel rekabete adil şekilde katılmasına kısıtlama, küresel ekonomik canlanma ve inovasyona dayalı büyümeye olumsuz etkiler getirecek.
Kısacası, Çip ve Bilim Yasası’nın hayata geçirilmesi ve uygulanması, çip alanında endüstriyel ve tedarik zincirlerinin dağılımının iyileştirilmesine ve bu zincirlerin güvenliğiyle istikrarının korunmasına engel oluşturacak. Tüm dünya ülkelerinin işletmelerinin temel piyasa kurallarına göre gerçekleştirdikleri rasyonel ticaret ve yatırım faaliyetlerine ağır darbe indirecek olan yasa, küresel sanayi ve ticaret çevresinin değişim ve işbirliği yönünde ortak beklentisine de aykırıdır.
ABD’nin Çip ve Bilim Yasası’na kararlılıkla karşı çıkacaklarını açıklayan Çin Uluslararası Ticareti Geliştirme Derneği ve Çin Uluslararası Ticaret Odası, küresel sanayi ve ticaret çevresinin el ele vererek, yasanın küresel sanayi ve ticaret çevresine getirdiği olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması, gerekli zamanlarda bu çevrenin yasal haklarıyla çıkarlarının korunması için ortak adım atmaları çağrısında bulundu.
