Sonbahar kapıda: Chu Shu sezonu

23 Ağustos günü sonbaharın habercisi olan Chu Shu günü kutlandı, 15 gün sürecek Chu Shu sezonuna girildi.

Bu, Çin’de, hatta kuzey yarımkürede herkesin beklediği bir sezon, çünkü bu sezona girilmesiyle birlikte hava artık serinlemeye başlar.

Bu yıl Chu Shu gününe girer girmez Çinliler sonbaharın serinliğini hissetmeye başladı, özellikle sabah erken saatlerde ve gece saatlerinde hava çok serin olduğu için artık pek terlenmiyor. Bu rahatlık, şiire bile konu olmuştu. Song hanedanı (960-1279) döneminde Su Jiong adlı şair serinlikten o kadar sevindi ki bir şiir yazdı: “Chu Shu’dan henüz 3 gün geçmedi, bu serinlik on bin altına değerdir.”

   Çin’de “Altın sonbahar” dönemine girildi

Chu Shu, yılın 24 sezonundan on dördüncüsüdür ve genellikle 22, 23 veya 24 Ağustos gününe denk gelir. Chu, son veya sona ermek; Shu ise sıcak anlamında.

Chu Shu, sıcaklığın sonu ve meteorolojik anlamda sonbahara girilmesi demektir. Bu sezondan itibaren Çin’in çoğu bölgesinde hava sıcaklığı yavaş yavaş düşer, ancak gerçek anlamda sonbahara giren sadece Kuzeydoğu ve Kuzeybatı kesimleridir. Fakat soğuk hava Çin’i etkilerken eğer hava kuruysa rüzgâr eser, ılımlı ve nemli hava akımı olursa sonbahar yağmuru yağar. Rüzgâr ve yağmurdan sonra hava biraz daha soğur.

Chu Shu sezonundan sonra beyaz bulutlar, mavi gök, serin rüzgâr ve sararmaya başlayan yapraklar, insanların içini rahatlatır, bu nedenle Çin’de “altın sonbahar” kullanımı çok yaygındır.

Çinlilerin ataları, Chu Shu sezonunu da üçe böler, bunların özellikleri şöyle yorumlanabilir: İlk beş günde kartallar büyük miktarda kuş avlar; ikinci beş günde dünyadaki yaratıklar solar; üçüncü beş günde hububatlar olgunlaşır.

   Chu Shu sezonunda hava durumu

Çin’i etkilemeye başlayan soğuk yüksek basınçların kontrolünde soğuk hava Çin’in kuzeydoğu, kuzey ve kuzeybatısında hâkim olmaya başlar, yağmur yağışı biter, yılın en güzel mevsimi sonbahar gelir.

Soğuk hava Çin’i etkilerken eğer hava kuruysa rüzgâr eser, eğer ılımlı ve nemli hava akımı varsa yine yağmur yağışı görülür, ancak her yağıştan sonra hava sıcaklığında düşüş olur.

Bu durumu bir atasözü şöyle ifade eder: Bir sonbahar yağmuru, bir soğuma.

Gece ile gündüz arasındaki hava sıcaklığı farkı büyür, insanlar bu değişikliğe hemen alışamadığı için solunum hastalıkları sıkça görülür.

Yaz mevsiminde hâkim olan astropikal yüksek basınçlar güneye çekilirken, etkisi altındaki güney bölgelerde Chu Shu sezonunun bitiminde bazen sıcak günler yaşanır, bu tür sıcaklık vahşi kaplana benzetilerek “sonbahar kaplanı” olarak adlandırılır. Bu sıcak günlerin beraberinde genellikle kuraklık yaşanır.

Chu Shu’dan sonra Çin’in çoğu bölgesindeki yağmur yağışı azalır, çeltik toplanmaya hazırdır.

Chu Shu’yla ilgili gelenek ve görenekler

Chu Shu sezonundaki gelenek ve görenekler genellikle ataları anma ve sonbaharı karşılama ile ilgili.

Çin halkı arasında “yedinci ayın ortası” önemli bir gün. “Hayalet günü” adıyla bilinen yedinci ayın on beşinci gününde görkemli ataları anma töreni düzenlenir. Eskiden yedinci ayın birinci gününden itibaren “hayalet kapısı” açma töreni düzenlenir, nehir yüzeyinde lambalar yakılıp öbür dünyadaki yalnız ruhlar çağırılır, bu ruhların tekrar dünyaya gelebilmesi için özel platformlar kurularak dini etkinlikler düzenlenir, “hayalet kapısı” yedinci ayın sonunda kapanırdı.

Chu Shu’dan sonra kır gezisine uygun mevsim başlar. Halk arasında yaygın olan bir atasözü “Yedinci ve sekizinci aylarda zarif bulutlar izlenir”, sonbahar gezintilerinin neşesini ifade eder.

Yedinci ayın on beşinci gününde nehirde bir platformda lamba veya mum yakarak yüzdürmek, suya düşerek ölenlerin ve diğer hayaletlerin ruhlarının kurtarılmasını amaçlar. Eskiden cehennemde büyük acı çeken bir hayaletin, elinde bir lamba tutulabilirse tekrar dünyaya gelebileceğine inanılıyordu.

Çin’in sahil bölgelerindeki balıkçılar için Chu Shu, bol mahsulün habercisi demektir. Chu Shu sezonunda Zhejiang eyaletinde “balık avlama töreni” düzenlenir, ardından balıkçılar denize açılır. Bu zaman diliminden itibaren insanlar çeşitli deniz ürünlerinin tadına bakabilir.

Chu Shu sezonuna ekşi yemek

Chu Shu sezonunda hava kurumaya başladığı için kuruluğu gideren yemekler yenir, örneğin ördek tavsiye edilir. Başkent Beijing ve Jiangsu eyaletinde Chu Shu’da ördek yeme alışkanlığı hala iyi korunuyor. Jiangsu’da bir ailede ördek yemeği pişirildikten sonra bir kâse komşuya hediye edilir. Bu alışkanlık bir inanıştan kaynaklanıyor: Chu Shu’da ördek hediye edilirse, aile hasta olmaz.

Chu Shu’da acı yemekler az tüketilmeli, ekşi yemekler artırılmalı, amaç ciğerin fonksiyonunun güçlendirilmesi. Ayrıca karpuz gibi, Çin tıbbına göre “soğuk” olan yemekler az tüketilmeli, hatta hiç yenmemelidir. İnsan sağlığına iyi olan elma, armut ve üzüm gibi meyveler, lotus, salatalık, bal, ıspanak, susam, soya ve süt gibi yemekler en iyi seçenekler.

Chu Shu sezonunda tabiatın Yang etkeni toparlanmaya başlar, insan vücudundaki Yin-Yang dengesi değişir, bu nedenle insanın günlük yaşamında ayarlama yapılmalıdır, yeterli uyku güvence altına alınmalı, böylece yaz mevsiminde biriken ve sonbaharda baş gösteren “sonbahar yorgunluğunun” etkisi azaltılmalı. Çinliler, kaliteli bir öğle uykusunun insanı enerjik yapabileceğine inanır.

Ayrıca sonbaharın başlangıcı olduğu için Chu Shu’da insanın vücut ısısı yüksek olmamalı, elbiseler adım adım artırılmalıdır. Chu Shu’da sporun yanı sıra, domates, patlıcan, patates, üzüm ve armut gibi alkali yiyecekler önerilir.