Çinlilerin geleneksel sevgililer günü Qi Xi

14 Ağustos günü, Çin’de ve geleneksel Çin kültüründen etkilenen ülke ve bölgelerde Qi Xi festivali kutlandı.

Qi, yedi; Xi ise gece anlamındadır. Buna göre, festival etkinlikleri gece düzenlenir. Aslında yıllardır Qi Xi festivalinin kutlama etkinlikleri gerçekten gece gerçekleştiriliyordu.

Çin’de yaygın olan geleneksel Ay takvimine göre yedinci ayın yedinci gününe denk gelen Qi Xi, Çifte Yedi olarak da biliniyor. Çin halkı arasında çifte yedi gibi çifte günlerin gök ile insanın etkileşim içinde birbirine kavuştuğu, bu nedenle mutlu ve uğurlu günler olduğu inanışı çok yaygındı, dolayısıyla kutlamaya özen gösterilirdi. Bundan başka Kızların Günü ve Beceri Dileme Festivali, Qi Xi’nin çok bilinen diğer adlarından birkaçıdır.

Çin halkı arasında çok yaygın olan Niulang ve Zhinü’nün güzel aşk efsanesi ise, Qi Xi’yi aşkın simgesi haline getirdi. Çin’in en romantik geleneksel festivali olduğu için, Qi Xi, bugünlerde Çin’in Sevgililer Günü olarak adlandırılıyor.

Çin’in Romeo ve Juliet efsanesi

Qi Xi’nin öyküsü, Romeo ve Juliet’e benzeyen eski bir efsaneye dayanıyor.

Çoban Niulang, yoksul ancak mutlu bir delikanlıymış, hayatta ona eşlik eden tek canlı yaşlı bir sığırmış. Her gün tarlada çalışan Niulang, eve dönünce bir de yemek pişirmek ve çamaşırları yıkamak zorundaymış.

Bir gün Niulang eve döndüğünde evinin tertemiz olduğunu, çamaşırlarının yıkandığını ve sofrada sımsıcak, mis gibi kokan yemekler bulunduğunu görünce çok şaşırmış. Sonraki birkaç gün de böyle geçmiş. Niulang olup biteni anlamak için bir sabah evden çıktıktan sonra civarda bir yere saklanmış.

Çok geçmeden güzel bir kız görünüş. Kız Niulang’ın evine girip hemen ev işlerine başlamış. Niulang, kendisini tutamayarak derhal eve girmiş ve kıza “Neden ev işlerime yardım ediyorsun?” diye sormuş.

Kendisini Zhinü olarak tarif eden genç kız, aslında cennetten gelen ve Niulang’a aşık olan bir periymiş, babası Çinlilerin tanrısı Gök Tanrısı’ymış. Zhinü’ye aşık olan Niulang, evlenme teklifinde bulunmuş ve Zhinü teklifi kabul etmiş. Bundan sonra Niulang her gün tarlada çalışırken, Zhinü evde kumaş dokuyup ev işlerini yapmış.

Birkaç yıl içinde Niulang ve Zhinü, biri oğlan biri kız iki çocuğa sahip olmuşlar ve çok mutlu bir yaşam sürmüşler. Ancak evliliğine razı olmayan Gök Tanrısı, dünyaya askerler gönderip Zhinü’yu zorla göğe getirmiş.

Göz göre göre karısının götürülüşünü izleyen Niulang, göğe çıkıp karısı Zhinü’yü yeniden eve getirmeye ant içmiş. Niulang’ın sığırı, kendisini feda etmiş, kendi derisini Niulang’ın göğe çıkmasına adamış.

Niulang, iki çocuğuyla göğe ulaşmış. Ancak Gök Tanrısı, Niulang ve Zhinü’nün görüşmesine bir türlü izin vermemiş. Sonunda, Niulang ve çocuklarının yalvarıp yakarmasına dayanamayınca Niulang ailesinin buluşmasına bir izin vermiş. Zaman çabuk geçmiş, Zhinü yeniden götürülmüş. Zhinü’yü bırakmak istemeyen Niulang peşinden koşmuş. Tam yetişecekken, Gök Tanrıçası saçından altın bir toka çıkararak, aralarında genişçe bir samanyolu çizmiş. Böylece Niulang ve Zhinü, samanyolunun iki yanında birbirine bakmakla yetinmiş.

Gök Tanrısı, yalnızca Ay takvimine göre 7. ayın 7. gününde iki gencin bir araya gelmesine izin vermiş. O gün on binlerce saksağan samanyolu üzerine bir köprü kurar, Niulang ve Zhinü böylece yılda bir defa birbirine kavuşurmuş.

Qi Xi’ye dair gelenekler

Yedi anlamındaki Qi ve uğur anlamındaki Ji’nin telaffuzu çok yakın olduğu için, festival “çifte mutluluk günü” olarak görülüyor. Bu gün insanlar, mutluluk dileğinde bulunur.

Çin tarihinde kadınlar aya tapardı, çünkü geleneksel Çin kültüründe ayın kadınlara uğur getireceğine inanılıyordu.

Ayrıca, Zhinü çok becerikli bir dokumacı olduğu için insanlar, Dokumacı Kız Yıldızı olarak adlandırılan Vega yıldızına bakarak, yetenek sahibi olmayı diler. Buna beceri dilemek anlamındaki Qi Qiao (乞巧) denirdi. Han Hanedanı’ndan (M.Ö.206-M.S.220) beri, Çinli genç kızlar, festivalde beceri diler, iğneden ip geçirip kendi becerisini ispatlar, mutlu bir evlilik de diler. Zhinü’yü anmak için Ay ışığında bir tören de düzenlenirdi, törende bulundurulan bir masada çay, içki, meyve ve yer fıstığı gibi kuruyemişlerin yanı sıra taze çiçekler koyulur, önünde tütsü yakılırdı.

Song (960-1279) ve Yuan (1271-1368) hanedanlarına gelindiğinde Qi Xi, çok görkemliydi, başkentte festivale özgü ürünleri satan pazar vardı. Festival öncesindeki birkaç gün pazar çok kalabalık olurdu, tıpkı en büyük festival olan Bahar Bayramı gibi.

Qi Xi, 2006 yılında ulusal maddi olmayan kültür mirasları listesine alındı. Bugün genç aşıklar Qi Xi’de evlenmeyi seçiyor, festivalde uzun zaman kuyrukta beklememek için önceden internet üzerinden randevu alıyor.

Qi Xi’de böceklerin zararından korunmak için insanlar kitap ve elbiseleri güneş ışınlarında kuruturdu. Buna dayanak olarak Ejder Tanrısı’nın kendi pullarını Qi Xi’de kuruttuğu söyleniyordu.