Taliban Afganistan’da ilerleyişini hızla sürdürüyor
Uluslararası toplumun gözü Afganistan’da. Amerikan askerlerinin çekilmesinin ardından Taliban’ın, ülkenin kırsal kesimlerinden şehirlere doğru hızlı ilerleyişi sürüyor.
ABD ve İngiltere büyükelçilik personelini tahliye etmek için binlerce asker göndereceklerini duyururken, gözlemciler başkent Kabil’in kısa süre sonra Taliban tarafından kuşatılabileceğini bildiriyor.
Afganistan’da 6 Ağustos’tan beri ilerleyişini sürdüren Taliban, ülkenin en büyük vilayet merkezlerini ele geçirdi. Taliban’ın bir hafta içinde en az 34 vilayetin 9 merkez kentini kontrol altına alması, Afganistan hükümetinin yanı sıra komşu ülkeler ve Batılı ülkeler tarafından da kaygıyla izleniyor.
Dikkate değer bir husus da şu ki, Taliban’ın ele geçirdiği 9 kentten 7’si eskiden Taliban’ın gücünün zayıf olduğu kuzey bölgesinde bulunuyor. Bu bölge, 2001 yılında ABD’nin Afganistan’a asker göndermesinden sonra Kuzey İttifakı’nın ABD’nin desteğiyle Taliban’ı devirip kurduğu bir merkezdi. Bu bölgenin dışındaki diğer 2 viyalet merkezi ise Afganistan’ın batısında yer alıyor.
İdari bölgelerin yüzde 57’si Taliban’a geçti
Uzun zamandır Afganistan savaşını yakından takip eden ABD’nin “Long War Journel” adlı askeri internet sitesinde yayınlanan haberde Afganistan hükümeti, Taliban ve basın kuruluşlarının verilerine göre Afganistan’daki 407 idari bölgeden 233’ü Taliban’ın eline geçti ve bu bölgeler toplam idari bölgelerin yüzde 57’sini oluşturuyor.
Habere göre sadece 65 idari bölge Afganistan ordusunun kontrolü altındayken kalan 109 bölge hükümete bağlı birlikler ile Taliban arasındaki şiddetli çatışmalar altında bulunuyor.
Mezar-ı Şerif kentini ordunun kaybedip kaybetmeyeceği sorusuna Afganistan İçişleri Bakanlığı Sözücsü Mirvayis Stanikzey, “Mezar-ı Şerif’in güvenliği sağlam ve düşmanlar geri çekildi” şeklinde cevap verdi.
Afganistan hükümeti, kendi halkına ve uluslararası topluma iyimser bir tablo göstermeye çalışmasına rağmen Taliban’ın şaşırtıcı ilerleyişine bakıldığında, Afganistan’ı kritik günlerin beklediği görülüyor.
“Kabil yakında düşebilir”
Washingtong Post gazetesinde yer alan habere göre isminin açıklanmayan Amerikalı bir yetkili, Taliban’ın Afganistan’ın başkenti Kabil’i tahmin edilen tarihten daha erken ele geçirebileceği görüşünde.
Amerikan askeri kaynakları, Taliban’ın Kabil’i 90 gün içinde ele geçirebileceğini, hatta bir ay içinde kontrol altına alabileceğini dile getirdi.
Daha fazla viyalet merkezinin Taliban’ın eline geçirmesinin ardından Afganistan hükümeti komutanlarını değiştirmek zorunda kaldı.
Afganistan İçişleri Bakanı Abdul Satar Mirzakwal, El-Cezire Televizyonu’na verdiği demeçte ordunun vilayet merkezlerini kaybetmesinin, çok sayıda asker ve yetkililerin savaşmadan teslim olmanın dışında bazı kritik kara yolları ve köprüleri kaybetmesinden kaynaklandığına işaret etti.
130 bin polis gücünden sorumlu içişleri bakanı, güçlerini yeniden toplayıp kaybettikleri yerlerin çevresinde bir kuşatma ağı kurup kaçmış askerleri geri çağırarak Taliban’a karşı yeniden savaşacaklarını dile getirdi.
Taktiklerini revize etmeye çalışan hükümet yetkilileri, uluslararası toplumun desteğini almak için sosyal medyayı kullanarak Taliban’ın masum sivilleri infaz ettiğini iddia ediyor.
Uluslararası Kızıl Haç Komitesi ve BM Mülteciler Yüksek Komiserliği dahil olmak üzere farklı uluslararası örgütler, Afganistan’da yaşanan şiddetin sivillerin yaşamına felaket getireceğini tahmin ediyor. Afganistan’ta 5 milyon kişi evsiz kalmış durumda.
Afganistan hükümeti ve bazı insan hakları örgütlerinin suçlamalarına karşı Taliban Sözcüsü Suheyl Şahin, eylemlerinin hiçbir sivil unsuru hedeflemediğine dikkat çekti. Eylemlerinin isabetli ve temkinli olduğunun altını çizen sözcü, sivillerin ölümüne Afganistan ordusu ve yabancı askerlerin faaliyetlerinin yol açtığını açıkladı.
ABD yönetimi ise Taliban’ın iddialarına sert s tepki gösterdi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Afganistan’ın her yerinde Taliban’ın şiddet kullandığına dair veri, fotoğraf ve video dahil inandırıcı kanıtlara sahip olduklarına dikkat çekti.
Biden: Pişman değilim
Ancak sözlü desteğin dışında ABD, günden güne daha zor duruma düşen Afganistan hükümetine herhangi bir somut yardım taahhüdünde bulunmadı. Öngörülen tarihe göre Amerikan ordu, 31 Ağustos’tan önce bütün askerlerini Afganistan’dan geri çekecek.
ABD Başkanı Joe Biden 10 Ağustos’ta Beyaz Saray’da yaptığı konuşmada geçen 20 yıl içinde 1 trilyon dolar harcayarak 300 binden fazla Afganistan askerine eğitim ve donanım verdiklerini hatırlattı.
Biden Washington'un Amerika'nın en uzun savaşında 1 trilyon dolardan fazla harcadığını ve binlerce asker kaybettiğini belirterek kararından pişman olmadığını söyledi. ABD'nin Afgan güçlerine önemli miktarda hava desteği, gıda, ekipman ve maaş sağlamaya devam ettiğini de sözlerine ekledi.
Taliban’ın ilerleyişi sürerken ABD içinde Biden üzerindeki siyasi baskı da artıyor. ABD Senatosu Cumhuriyetçi lideri Mitch McConnell, çıkış stratejisinin ABD'yi "Saigon'un 1975'teki aşağılayıcı düşüşünün daha da kötü bir devamına doğru hızla ilerlediğini" söyledi. Reuters’in haberine göre McConnell, "Başkan Biden, bir savaşı sona erdirmenin en hızlı yolunun onu kaybetmek olduğunu düşünüyor" diyerek Biden’ı Afgan güçlerine daha fazla destek sağlamaya çağırdı.
Afgan krizi komşularda endişeyle izleniyor
Üst düzey bir Rus diplomat Perşembe günü, ABD liderliğindeki birliklerin geri çekilmesiyle Afganistan'da artan istikrarsızlığın ortasında, Tacik-Afgan sınırında yeni bir karakol inşa etmesi için Tacikistan'a 1,1 milyon dolar verileceğini söyledi. Planlanan karakol, Taliban’ın bu hafta devraldığı Afganistan'ın Kunduz eyaletinin bitişiğindeki Tacikistan'ın Khatlon eyaletinde bulunacak.
Afganistan sorununun çözülmesi için Çin, Rusya, ABD, Pakistan ile Afganistan hükümeti ve Taliban temsilcilerinin katıldığı Afganistan Barış Süreci Doha Konferansı 10 Ağustos’ta Katar’da yapıldı. Doha internet haber sitesinde yayınlanan habere göre Afganistan yönetimi ile Taliban temsilcilerinin birbirini suçladığı görüşmeler sonuçsuz kaldı.
