Çin’de dünyanın en büyük karbon piyasası açıldı
Çin’de merkezi Shanghai kentinde bulunan karbon emisyon ticareti piyasası 16 Temmuz’da resmen açıldı. İlk etapta 2 bin 225 elektrik şirketinin katıldığı bu piyasa, küresel karbondioksit salınımının yüzde 12’sini kapsadığı için AB’yi geride bırakarak, dünyadaki en büyük karbon piyasası oldu.
Çin makamları, bu gelişmenin Çin’in karbon taahhüdünü yerine getirme konusunda attığı son derece önemli bir adım olduğunu belirtiyor. Çünkü, Çin hükümeti 2030 yılı itibarıyla karbon salınımını zirveye ulaştıracağı ve 2060 yılına kadar da karbon nötrü gerçekleştireceği taahhüdünde bulunmuştu. Bu nedenle söz konusu gelişme büyük dikkat çekiyor.
Karbon emisyon ticareti piyasası yeni bir şey değil. AB, ABD, Yeni Zelanda ve Güney Kore gibi ülke ve bölgelerde karbon emisyon ticareti piyasaları önceki yıllarda kurulmuştu. Çin’de ise 2011 yılında Beijing, Shanghai, Guangdong ve Hubei başta olmak üzere 7 eyalet ve kentte pilot bölgeler kurulmaya başlanmıştı.
İlk günde 32 milyon dolarlık ticaret gerçekleştirildi
Piyasanın ilk gününde toplam 210 milyon yuan (32 milyon ABD doları) değerinde 4 milyon 104 bin ton karbon emisyon ticareti gerçekleşti. İlk gün işlem için ortalama fiyat, ton başına 51,23 yuanı (7,9 ABD doları) buldu.
Veri sağlayıcı Refinitiv tarafından aktarılan bilgiye göre, Çin’de karbon emisyon fiyatının 2030 yılı itibarıyla ton başına 160 yuana (25 ABD doları) yükseleceği tahmin ediliyor. Çünkü, 2030 yılında Çin’de karbon salınımının zirveye ulaşması öngörülüyor. Bu süreçte hükümet, işletmeler için daha sert emisyon limitleri belirleyecek. Bu durum, işletmelerin satabilecek karbon emisyon kotalarının azalmasına ve hatta satın alacakları kotanın artmasına neden olacak. Bu bağlamda karbon emisyon fiyatı da doğal olarak yükselecek.
Karbon emisyon ticaretinin uygulanması, işletmelerin karbon emisyonunu azaltmasını ve yeşil gelişme yoluna geçmesini güçlü ölçüde teşvik edecek.
Örneğin, dünyanın otomotiv devlerinden Tesla, geçen yıl 712 milyon ABD doları değerinde kâr elde etti. Buna karbon emisyon ticareti büyük katkı yaptı. Çünkü Tesla, geçen yıl karbon emisyon kotası satarak 1 milyar 580 milyon dolar kazandı.
Neden elektrik şirketleri?
Piyasaya katılan ilk 2 bin 225 şirket, yıllık kömür tüketimi 10 bin tonu aşan termik santraller ve bu şirketler arasında neredeyse Çin’deki termiksantrallerin tamamı yer alıyor.
Neden böyle? Bunun cevabını Çin Ekoloji ve Çevre Bakanlığı İklim Değişikliği Departmanı Başkanı Li Gao verdi:
"Elektrik üretiminde yaşanan karbon emisyonu, Çin'deki toplam karbon emisyonunda büyük bir pay tutuyor. Karbon emisyon ticaretinin önce elektrik üretimi endüstrisinde başlatılması, ülkedeki karbon emisyonunun kontrolüne çok yardımcı olacak. Bunun dışında, elektrik üretim endüstrisi, yüksek yönetim seviyesine, nispeten sağlam teknolojiye ve veri temeline sahip. Karbon emisyon ticaretinin önce bu alanda uygulanmasıyla, bu konuda tecrübeler edinerek, karbon ticareti piyasasını geliştirebiliriz."
Karbon ticareti piyasası gelişimini sürdürdükçe, 14.Beş Yıllık
Plan döneminde (2021-2025) petrol, kimyasal endüstri ve yapı malzemeleri gibi yüksek enerji tüketimi gerçekleştiren endüstriler de piyasaya dahil olacak.
Uzmanlar daha fazla tedbir alınmasını öneriyor
Çin'in karbon emisyon ticareti piyasası, henüz başlangıç aşamasında ve piyasaya katılan işletmeler de sınırlı. Bu bağlamda, piyasanın kısa süre içinde karbon emisyonunun azaltılmasına yönelik etkileri de sınırlı olabilir.
Uzmanlar, maliye, finans ve vergi gibi bakımlardan daha fazla tedbir alınması önerisinde bulunuyor.
Çin Sosyal Bilimler Akademisi bünyesindeki Eko-Medeniyet Çalışmaları Direktörü Zhuang Guiyang, konuyla ilgili olarak şunları söyledi:
"Mesela, karbon vergisi, karbon ticaretiyle eş zamanda uygulanabilir. Karbon vergisi, karbon ticaret piyasasının kapsamadığı işletmeleri kapsayabilir."
