Sanxingdui ile Maya medeniyetleri arasında diyalog
Sanxingdui, yer altında 3 bin yıl “uyuyakalan” ancak “uyanınca” dünyayı şaşırtan bir Çin medeniyetidir; Maya, dünyadan saklanan gizemli ve görkemli bir Latin Amerika medeniyetidir. Sanxingdui ve Maya’nın birbirinden çok farklı iki medeniyet olduğu görülüyor. Ancak arkeologlar, ikisi arasında birçok ortaklık keşfetti.
Bu ortaklıklar, medeniyetleri aşan gizemli bir rastlantı mı, yoksa uzay-zamanı aşan sözsüz bir diyalog mu? İki medeniyete ait tarihi eserlerin “sözcüsü” olan iki ülkenin arkeologları, bu konuda açıklamalarda bulundu.
Gizemli “kutsal ağaç” inancı
Meksika’nın Chichan İtza bölgesinde bulunan Maya medeniyeti kalıntısından sorumlu Marco Antonio Santos, değerlendirmesine “Sanxingdui halkı ve Maya halkı, bir zaman aynı parça göğe bakmış, aynı yıldızları saymışlar” ifadeleriyle başladı.
Chichan İtza, Meksika’nın güneydoğu kesiminde bulunan Yucatan Yarımadası’nda yer alıyor, Maya antik devletinin en kalabalık kentiydi. İnşası 5. yüzyılda başlayan Chichan İtza, Maya medeniyetinin zirveye ulaştığı döneme ait kalıntıdır.
Copan Maya kalıntısındaki arkeolojik kazıma çalışmasına katılmış Çin Sosyal Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü’nden Li Xinwei, Sanxingdui ve Maya’yı şöyle tanıttı:
“Sanxingdui ve Maya, astropikal ve tropikal iklim bölgelerinde yer alıyor. Sanxingdui’nin bulunduğu Sichuan Vadisi’ndeki hava, o dönemde şimdiden çok daha sıcaktı. Yani iki medeniyetin oluştuğu ve geliştiği doğal ortam birbirine çok yakındır. Aynı paralelde yaşıyan insanlar aynı parça göğe bakıyor, yıldızların hareketlerini takip ederek kuralları çıkarıyor ve tarım üretimini buna göre ayarlıyor. Bu, tarıma bağlı olan Sanxingdui halkı ve Mayalıların uzay yaklaşımının oluşması için büyük önem taşıyor. İki medeniyet arasındaki ortaklıkların araştırılması için bir hareket noktası sağlanmıştır.”
Sanxingdui’de kısa süre önce çıkarılan tarihi eserler arasında bronzdan “kutsal ağaç” parçaları yer alıyor. Arkeologların keşiflerine göre, “kutsal ağaç” imajına Maya medeniyetinde de sıkça rastlanıyor.
Adı eçen Meksikalı arkeolog Santos, Maya medeniyetinde “kutsal kapok ağacı” imajı görüldüğünü hatırlatarak, bu imajın uzayın 4 tarafı, gök ve dünyayı simgelediğini belirtti.
Sanxingdui ve Maya’nın bronzdan “kutsal ağaçların” ortak noktaları, bunun iki medeniyetin benzer uzay yaklaşımını temsil ediyor.
Santos’un görüşüne Çinli arkeolog Li Xinwei katılıyor. Li, “Hem Maya hem Sanxingdui’nin uzayı yeraltı, dünya ve gök dahil olmak üzere 3 kademeye ayırdı. Göğe ulaştıran “kutsal ağaç” gök ile dünyayı bağladığı için, insan ile tabiat üstü ölümsüzler arasındaki temas kanalı işlevi görüyor. Temaslarının ortak hedefi ise, bereket dilemek ve uzayın normal işleyişi olabilir.” diye konuştu.
Maya medeniyetine ait Palenque şehrindeki bir mezardan büyük bir taş tabut çıkarıldı. Üzerindeki oymacılık çalışmasında kralın yeraltı dünyasında tekrar yaşayıp “kutsal ağaç” boyunca göğe yükseldiği tasvir ediliyor.
Teknolojik diyalog
Sanxingdui’deki arkeolojik çalışmaları takip eden Santos, son dönemde elde edilen sonuçlara çok sevindiğini belirtti. Çin’de birçok alandaki uzmanlar ve birçok kuruluş Sanxingdui’deki arkeolojik çalışmalar katıldı. Bunu olumlu karşıladığını ifade eden Santos, “Arkeolojik kazımak tıpkı bir cerrahi ameliyat gibi. Sanxingdui’de yüksek teknolojiler kullanılıyor, çok merak ediyorum.” dedi.
Santos ve Li Xinwei, Sanxingdui’da ipeğin çıkarılmasından bahsetti. Santos’a göre, doğru şekilde teknoloji kullanılmaması halinde keşif ve çıkarma sürecinde ipek büyük zarar görür. Sanxingdui’deyse, teknolojik garanti şartıyla ipek gibi tekstil parçaları çıkarıldı. Bu, Sanxingdui döneminde dokumacılık ve yetiştiriciliğin nisbeten gelişmiş olduğu ve bölgenin refah düzeyinin kanıtıdır.
Li Xingwei’nin verdiği bilgilere göre, Sanxingdui’deki arkeolojik çalışmalar için birçok laboratuvar kurulduğu, ısı ve nemlilik oranının ayarlanabildiği bu laboratuvarlarda üç boyutlu tarama, kaydetme ve analiz etme imkanları sağlandı.
Tarihi eserlerin muhafızı konusunda Santos, Maya medeniyetinin nemli ve çok yağmurlu Yucatan yarımadasında yer aldığı için insan kemiklerinin korunması çok zor olduğunu, Sanxingdui’de fildişi keşfedildikten sonra kullanılan koruma teknolojisinden yararlanabileceklerini ifade etti. Santos, bir gün Çin’e gelmek istediğini kaydetti.
“Güzellikleri paylaşmak”
Sanxingdui, “20. yılda insanlığın en büyük arkeolojik keşiflerinden biri”; Maya medeniyeti ise “Latin Amerika’daki Yunanistan” olarak tanımlanıyor.
Maya medeniyetini birçok kez ziyaret etmiş Li Xinwei, Çin ve Hondulas’tan uzmanların katıldığı ortak arkeoloji ekibi, Çin teknolojisini kullanıp Copan’daki kalıntıyı inceledi. Li, “İnsanlık tarihinde farklı toplumların farklı gelişme yolları söz konusu. Uyum için bir arada yaşamaya saygı göstermek ve korumak, anladığım ‘kendi güzelliğin tadını çıkarmak, başkasının güzelliğini övmek ve tüm güzellikleri paylaşmak’ yaklaşımının yansımasıdır.” dedi.
Santos ise, “Farklı dilleri konuşuyor olabiliriz, kültürel iletişim bizleri daha dayanışmacı hale getirebiliyor, böylece aramızdaki dostluk da artacak” dedi.
