YORUM: Çin, insan haklarına ilgi gösteriyor mu?

Robert Lawrence Kuhn, CGTN

Birleşmiş Milletler 24 Ekim 1945'de kurulmasından beri, insan haklarını korumak ve geliştirmek için çabalıyor. BM 75. Genel Kurulu'nda Çin insan hakları konseyine tekrar seçildi. Çin sosyal eşitsizliği azaltma ve halkın refah seviyesini artırma gibi insan hakları konularında büyük ilerleme kaydetti. Yeni dönemde, veri gizliliği Çin'in insan hakları alanında öncelikli çalışma alanlarından biri. Amerikalı Çin uzmanı Robert Lawrence Kuhn, Çin'i anlamak için, Çin'in insan hakları alanında kaydettiği gelişmelerin takip edilmesi gerektiğini savunuyor. Kuhn'un CGTN'de yer alan yorumu şöyle:

Çin'de insan hakları hassas bir konu. Ekim ayında düzenlenen BM toplantısında Almanya, ABD, İngiltere ve Japonya gibi ülkeler Xinjiang ve Hong Kong konularında Çin aleyhine suçlamalarda bulundu. Fakat Afrika, Asya ve Arap ülkeleri Çin'in ulusal egemenliği, güvenliği ve birliğini koruma alanlarında yaptığı çabalara destek verdi.

İnsan hakları konusunda, ülkeler arasında neden bu kadar keskin farklılık var?

Batılı ülkelerin Çin'i anlaması için, Çin'in "insan haklarında büyük gelişmeler kaydedildi" ifadesini anlaması gerekiyor. 2019 yılında Çin hükümeti "Halk İçin Mutluluk Arayışı: Çin'de İnsan Hakları Konusunda 70 Yıllık İlerleme" adlı bir beyaz kitap yayınladı.

Bu beyaz kitabın "insan haklarını koruma" kısmında, Çin gıda, sağlık, eğitim, yoksulluğun yok edilmesi, güvenli içme suyu, yeterli konut ve yaşam standartlarının iyileştirilmesi yönünde insan haklarına vurgu yaptı. Fakat Batı'ya göre, "insan haklarını koruma", ifade, eylem ve bilgiye erişim alanlarındaki özgürlüğe işaret ediyor.

Neden böyle bir farklılık var? Neden iki tür "insan haklarını koruma" arasında büyük bir çatışma yaşanıyor?

Covid-19 ile küresel mücadelede, halk sağlığını koruma amacıyla hareket kısıtlamaları ile bireysel hareket özgürlüğü arasında bir tercih yapılmalı. Pandeminin ilk aşamasında Çin hükümeti sert tedbirler aldı. İhlaller karşısında ciddi cezalar verildi. Salgınla ilgili toplumu yanlış yönlendirecek söylentiler yayılmasına mani olundu.

Sonuç ne oldu? Çin yeni korona virüsü kontrol altına almakta başarılı oldu.

"İnsan hakları, bireysel ve toplu hakların entegrasyonudur"

Çin'de ilerlemeye başlayan başka bir insan hakları alanı veri gizliliğidir. Vatandaşların veri güvenliğini korumak için hangi yeni yasalara ihtiyaç duyulduğu konusunda çok sayıda yapıcı tartışma yapıldı. Çin'in yasama organı, veri koruma yasa taslağını görüşmek için toplanıyor. Bu yasaya göre, kişisel bilgileri yasadışı olarak işleyenlere 50 milyon yuan, yaklaşık 7.5 milyon dolarlık para cezası öngörülüyor. Yeni yasa, kişisel bilgileri "yasadışı toplama, bilgi edinme, aşırı kullanma, yasadışı bir şekilde alıp satma" ve bu bilgileri "sağlık ve malı mülkü tehlikeye atmak" için kullanma gibi girişimleri önlemeyi amaçlıyor.

Çin insan haklarında nasıl reform yapacak ve insan haklarını nasıl daha sağlıklı hale getirecek? Çin hızla geliştikçe, sosyal eşitsizlikler küçülüyor, toplumun refah seviyesi artıyor. Beyaz kitapta yer alan, "İnsan hakları, bireysel ve toplu hakların entegrasyonudur" ifadesi kayda değer. Çin toplu haklara öncelik vermeye devam ederken, bireysel hakların daha fazla korunması için çalışmalıdır.

Şunu da eklemeliyim ki, Çin'in insan haklarını açıklaması ve ilerleme durumunu duyurması için büyük çaba sarf etmesi, zaten insan haklarının önemini çok iyi benimsediği anlamına geliyor. Çin'in bu konuda kendini anlatma çabası bile başlı başına büyük ilerlemedir.