Yangtze Nehri'nin Kaynak Köyü'nün taşınma hikayesi

Tuotuo Nehri, Çin'in en uzun nehri olan Yangtze Nehri'nin batı kaynağıdır. Nehrin bulunduğu Tangkula Dağları'nın ortalama rakımı 4700 metredir. Bölgedeki Tibetli halk nesilden nesile hayvan güdüyordu, kentlere uzak olduğu için yaşlıların doktoru görmesi ve çocukların eğitim alması zordu. Aynı zamanda 1990'lı yıllarda otlağın bozulması, Yangtze Nehri'nin kaynağının korunmasını mecburi kıldı. 2004 yılının kasım ayında zayıf olan otlak ekolojisini korumak amacıyla, Tangkula Dağları Kasabası'nın 6 köyündeki 128 çoban aile, yıllardır oturdukları otlaktan ayrılıp, 420 kilometre mesafedeki Geermu kentinin banliyösünde kurulan Yangtze Nehri'nin Kaynağı Köyü adlı yeni yerleşim merkezine taşındı.

Köye özgü hayvancılık zinciri oluşturma çabası

Köyün yönetim komitesi başkanı 35 yaşındaki Zhaxi Dawa, 2016 yılında Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in bölgeye yaptığı inceleme gezisi sırasında kabul edilmişti. Ertesi yıl Zhaxi Dawa, köyün yönetim komitesi başkanı seçildi. Köyü canlandırma arayışında bulunan Zhaxi Dawa, köyün kolektif ekonomi avantajını değerlendirmek amacıyla bir şirket kurmayı düşündü. Şirketin ilk çalışması koyun ve dana yetiştirmeye kararlıydı, çünkü bu çobanların becerisidir.

Tangkula Tibet Koyunu, yüksek rakımda doğal iklim koşullarında yetiştirilen tür olarak iri boyutlu olur ve yerel piyasada çok iyi satılır. Zhaxi Dawa, koyun yetiştirmenin yanı sıra, koyun ve dana eti işletme işini yapıp bir sektör zinciri oluşturmayı da planladı. Köyün soğuk deposunun inşası sürüyor, bir ay sonra hizmete girmesi bekleniyor. Bu işi üstlenebilecek tecrübeli birisi gerekiyor.

Naobu Cairen, yeni yerleşim merkezine taşındıktan sonra kamyon kullanmayı öğrendi, nakliyat sektörüne girdi ve köylülerin katılımıyla bir konvoy oluşturdu. İki yıl önce kendi imkanıyla bir soğuk depo kurup kışın topladığı dana ve koyun etleri ve süt ürünlerini soğutup ertesi yıl satıyor. Eğer Naobu Cairen köy kolektifine katılabilirse, diğer köylülere iyi bir örnek oluşturabilecek. Aslında Naobu Cairen, kendi tecrübesini Zhaxi Dawa'ya daha önce aktarmıştı.

Soğuk depo inşasının tamamlanmasından önce Zhaxi Dawa, çobanların evlerine gidip koyun ve danaları seçecekti ve bu nedenle Tangkula Dağları Kasabası'na döndü. Gönüllülük kuralına göre bazı çobanlar dağda kalmayı tercih etti ve hayvanları gütmeye devam ediyorlar, işte bu çobanlar Zhaxi Dawa'ya koyun ve dana sağlıyor.

Modern kentsel yaşam biçimine kavuşuldu

Yeni yerleşim merkezine taşınan kişiler artık kentsel yaşama alışmış durumda.

Gengga Nanjie, Cuolima Köyü'nden sakinlerin taşınmasına öncülük eden yöneticilerden biridir. Gengga Nanjie, taşınma sürecinin kolay olmadığını söyledi. Ona göre, başlangıçta çok sayıda yaşlı otlaktan ayrılmak istemiyordu, çünkü burası atalarının yaşadığı yurttu. Bugün emekli olan Gengga Nanjie bile musluk suyu, elektrik ve doğal gazı kullanmayı alışkanlık edindi. Eskiden yemek pişirmeyi bilmeyen birisiyken artık güzel yemekler pişirebiliyor.

Köydeki konutlar yerel hükümet tarafından tasarlatılıp inşa edildi. Mükemmel altyapı tesislerine sahip köyde meydan, okul, klinik ve bakımevi ve diğer kamu tesisleri bulunuyor.

2011 yılında devlet tarafından otlak ekolojisinin korunmasına sübvansiyon politikası çıkarıldı, bundan faydalanan köylülerin kişi başına 15 ila 37 bin yuan düşüyor, ayrıca herkese her yıl 5,6 bin yuanlık ekonomik yardım ve her haneye 3 bin yuan yakıt yardımı sağlanıyor, yaşam sıkıntısı artık söz konusu değil. İnsanlar yavaş yavaş kentsel kalkınma temposuna alışırken bazı gençler kendi becerisiyle kentte iş kuruyor.

Pengcuo Cairang, bu yılın başında Geermu kentinin merkezinde bir Tibet lokantası açtı. Pengcuo Cairang gibi kente giren gençlerin sayısı çoğalıyor, köyde büyüyen çocuklar ise kentsel okullarla aynı seviyedeki temel eğitim alıyor. Kentsel yaşama alışması daha kolay olan çocuklar taşınma projesinden en büyük yarar gören kitledir, bu çocukların eğitimi için köyün okulunda en seçkin öğretmen kadrosu bulunuyor.

Öğretmenlerden Suo Nanjie, okulun ilk kurulduğu 1958 yılında onlarca öğrencinin okula ata binerek gittiğini hatırlatarak, bugün 707 öğrenci öğrenim gördüğünü söyledi.

Çobanlar için yeni nesillerin eğitim aldıktan sonra daha geniş dış dünyayla temas kurması, yoksulluktan kurtulmanın en somut örneğidir. Bunun yanı sıra geleneği aktarmak için etkinlikler düzenleniyor, örneğin Çocuk Bayramı'nda "Çadırda Lezzetler Festivali" gerçekleştiriliyor ve çocuklara geleneksel çobanlık yaşamı tanıtılıyor.

Tuotuo Nehri havzasından taşınan kişilerin yüreğinde geleneksel kültürün yeri korunuyor, yaşadıkları dağlık bölgeyi hiç unutmadılar, köylüler yine sıkça dönüp oradaki ekolojik ortamı koruyor. Köydeki her hanede bir otlak koruma görevlisi var, ayda bir kere Tuotuo Nehri havzasına gidip 10 yıldan fazla süredir hayvancılığa yasak bölgeyi gezerler, çöpleri toplar, sınır hattını ve otlağın huzurunu korurlar... Böyle bir tur en az 3 gün, bazen 1 hafta sürer.

Bugün otlaktaki bitki örtüsü büyük ölçüde iyileşiyor, yabani hayvanların sayısı çoğalıyor. Gengga Nanjie, taşınmaları ve koruma çalışmalarının bu değişime değdiğini söyledi.