ABD basınında "Xinjiang toplama kampı": Bir haritaya dayalı asılsız iddialar

ABD merkezli BuzzFeed haber sitesinde 7 Ağustos'ta yayımlanan bir araştırma raporunda, uydu görüntülerinin saha araştırmalarıyla karşılaştırılması suretiyle son üç yılda Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nde 268 yeni gözaltı tesisinin inşa edildiğinin "doğrulandığı" iddia edildi.

Raporda, birçok defa "yerinde yapılan saha araştırmalarından" bahsedildi, ancak çoğu sonuç, uydu görüntülerinin karşılaştırılmasıyla elde edildi. Raporun yazarları da Xinjiang'a hiç gitmediklerini ve yapılan bütün analizlerin tahminlere dayandığını belirtti.

Raporun başlangıcında yazarlar, Baidu haritasında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin çok sayıda küçük gri karelerle kaplı olduğunu fark ettiklerini, bunların Xinjiang'daki "toplama kamplarının" işaretleri olarak düşünüldüğünü kaydetti.

Raporda, ayrıca yeni inşa edilen gözaltı tesislerinin büyük ölçekli olduklarına, çevrelerinde hizmet tesisleri bulunduğuna, kentlere yakın olduklarına ve hatta sanayi bölgelerinde yer aldıklarına dikkat çekildi. Raporda, böyle binaların inşası için büyük miktarda malzeme gerekli olduğuna, dolayısıyla gözaltındaki azınlıkların zorla çalıştırılma olasılığının yüksek olduğu sonucuna varılabileceğine işaret edildi.

Bu sözde yöntemle raporda uydu görüntülerinin karşılaştırılmasına ve asılsız tahminlere dayanılarak 268 gözaltı noktasının belirlendiği yazıldı.

Haberin gerçekçiliğini artırmak için de raporda şüpheli bir mekânın haritası kanıt olarak kullanıldı. Ancak, bir Twitter kullanıcısı, bu gri uydu haritasındaki birçok lokasyonun Baidu haritasında netçe görülebildiğini, üzerlerinin örtülmediğini veya gizli olmadığını kaydetti.

Birbirlerini tutmayan uydu görüntüleri ve çelişkili ifadelerin yanı sıra, raporda belirtilen diğer bilgi kaynakları da sorgulanabilir. Raporda, bazı yazarların, terör geçmişine sahip ve "Xinjiang'ın bağımsızlığı"nı açıkça destekleyen "Doğu Türkistan Milli Uyanış Hareketi"ne (ETNAM) ve Çin'le ilgili yalan raporlar yayımlayan Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü (ASPI) gibi "Çin karşıtı" akademisyenlere ve kuruluşlara müteşekkir olduklarını ifade ettiği de kaydedildi.

Uluslararası toplum, son yıllarda Çin'in Xinjiang bölgesindeki işlere yoğun ilgi gösteriyor. Bazı Batılı ülkeler ve basın kuruluşları, art niyetle Çin hükümeti tarafından terör ve aşırıcılıkla mücadele amaçlı olarak Xinjiang'da kurulan mesleki eğitim merkezlerini "toplama kampları" olarak yaftalamaya çalışıyor.

Peki, mesleki eğitim ve kurs merkezleri nedir?

Dini aşırıcılık, 1990'lı yıllarda Xinjiang'a girdi. Tam olmayan istatistiklere göre, 1990'dan 2016 yılı sonuna kadar etnik bölücülük, dini aşırıcılık ve terör güçleri tarafından Xinjiang'da patlama, suikast, zehirleme, kundaklama ve saldırı gibi binlerce terör ve şiddet olayı gerçekleştirildi.

16 Ağustos 2019'da Çin Devlet Konseyi Basın Ofisi tarafından "Xinjiang'da Yürütülen Mesleki Eğitim Çalışmaları"na ilişkin bir beyaz kitap yayımlandı. Beyaz kitapta, eğitim merkezlerinin kurulmasının, insanların dini aşırıcılıktan uzaklaştırılmasını ve kursiyerlere toplumsal hayata yeniden dönmeleri için gerekli mesleki becerilerin kazandırılmasını amaçladığı net bir şekilde izah edildi.