Hotan'da bin yıllık kültür mirasları

Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin güney kesiminde yer alan Hotan, kadim İpek Yolu'nun güney güzergâhında yer alan merkezi bir kenttir.

Hotan, kente ismini veren yeşim taşının yanı sıra, Atlas adlı ipek ve dut ağacı kabuğundan yapılan kâğıtla ünlüdür. Atlas ipeği ve dut ağacı kabuğundan kâğıt, Xinjiang'ın sahip olduğu maddi olmayan iki kültür mirasıdır.

Atlas ipeği: Milli özellikler taşıyan kumaş

Atlas ipeği, iplikleri bağlayarak boyama, ardından dokuma tekniğiyle elde edilen renkli bir ipek türüdür. Yapımı karmaşık olduğu için, Atlas ipeği "devlet düzeyindeki maddi olmayan kültür mirasları" listesine alındı.

Atlas ipeği, siyah, kırmızı, sarı veya birçok rengi içerir. İnsan hayatından ilham alınarak tasarlanan, Atlas ipeği üzerindeki desenler çok değişiyor, genellikle Uygur etnik grubunun milli özelliğini yansıtıyor, kumaş çok yumuşak oluyor, renkler ise güçlü zıtlık gösteriyor... Atlas ipeğinden etek giyen genç kızlar, alev alev yanan yaz günlerinde serin ve şirin bir manzara oluşturur.

Hotan kentine bağlı Ciya köyünde bir Atlas ipeği atölyesi. Bu atölyede Atlas ipeğinin boyama ve dokuma olmak üzere iki aşaması ayrıntılı şekilde gösteriliyor.

Atlas ipeğinin yapımı ipekböceği kozalarını haşlamaktan başlar. Kozalardan ipler çıkarılır, her 15 iple bir ip teli örülür, ardından tasarıma göre ayrı demetler halinde boyanır, en sonunda makinede ipek dokunur. Sarmalayıp boyamak, Atlas ipeğinin en kritik aşamasıdır.

Atölyede turistler istediği Atlas ipeği ürünleri seçebilir, ürünlerin giysi, ayakkabı, şapka ve kumaş gibi çeşitleri bulunuyor.

Son yıllarda yerel yönetimlerin teşviki, koruması ve desteği sayesinde Atlas ipeği dokuma tekniğini aktarma ve geliştirmede ilerleme kaydedildi, yerel istihdam durumu da bundan fayda gördü.

Şu an Ciya köyünde 2 bine yakın aile Atlas ipeği endüstrisinde çalışıyor, 2 binden fazla dokuma tezgâhı bulunuyor, ailelerin ortalama yıllık geliri 10 bin ile 35 bin yuan arasında değişiyor.

Ciyalı köylülerin ürettikleri Atlas ipeği, uluslararası piyasaya girmiş durumda. Orta Asya, Güney Asya, Ortadoğu, Avrupa ve ABD'de rağbet gören Atlas ipeği, artık bir moda ikonu, defilelerin yeni elementi oldu.

Dut ağacı kabuğundan kâğıt: Kâğıt endüstrisinin canlı fosili

Dünyaca ünlü olan Atlas ipeğine kıyasla, ulusal düzeydeki maddi olmayan kültür mirasları listesinde yer alan dut ağacı kabuğundan kâğıt, tarihi İpek Yolu'nda unutulmuş bir inci gibi, keşfedilmeyi bekliyor.

Bu kâğıt türü, kâğıt endüstrisindeki canlı bir fosil gibidir. Bin yıllık tarihte bu kâğıt, endüstride başrolü oynadı.

Dut ağacı kabuğundan kâğıt, eski zamanlarda genellikle lüks ambalaj malzemesi, şemsiye malzemesi ve resim kâğıdı olarak kullanılıyordu. Ancak uzun yapım süresi ve karmaşık yapım tekniği, kâğıdın yayılmasını etkiledi. Zamanla kâğıt tarihin sahnesinden çekildi. Bugün lüks bir resim kâğıdı olarak değerlendiriliyor.

Ciya köyüne arabayla 40 dakika mesafede Karakaş ilçesine bağlı Purçakçı kasabası bulunuyor. Burada 52 kişi dut ağacı kabuğundan yapılan kâğıdın aktarıcısı olarak çalışıyor. Burası, Xinjiang'ın son üretim üssüdür.

Purçakçı kasabasına gelen bir turist burada kâğıt ve kâğıttan yapılan defterleri alabiliyor, ayrıca aktarıcının şahsi atölyesine girip kâğıt yapımını deneyebiliyor.

Kâğıt yapmak için dut ağacı kabuğunu önce suya bastırıp bekletmek, ardından haşlamak, dövmek, mayalamak, bir kaba koymak ve güneşte kurutmak dahil 20 günden uzun bir prosedür gerekiyor. Güneş ışığında dut ağacı kabuğundan kâğıt ipekböceğinin kanadı gibi ince ve saydam olur. Aynı zamanda kâğıdın güçlü bir su emme yeteneği vardır ve rengi kolayca kaybolmaz.

Karakaş ilçesi turizm idaresinden bir yetkili, bir adet kâğıdın fiyatının en az bin yuan (140 ABD Doları) olduğunu belirtti.

Son yıllarda Çinli ressamlar arasında dut ağacı kabuğundan kâğıt kullanmak bir moda oldu, hatta bu kâğıdı kullanan resimler için sergi düzenlendi. Böylece kâğıt, tekrar ilgi çekti ve devletin geleneksel zanaatları canlandırma projesine dahil edildi.