Müzik hazinesi: Zeng Hou Yi müzik çanları

Çin'in medeniyet tarihinde, Konfüçyüs dönemine ait Zeng Hou Yi çan serisi önemli bir yer tutuyor ve 2 bin yıldan uzun zamandır sesini duyduruyor.

Zeng, Savaşan Devletler dönemindeki (M.Ö. 475-221) bir beylik; Hou, marki anlamında; Yi ise Zeng beyliğinin bir markisinin adı. Söz konusu müzik çanları Zeng beyliğinin Yi adlı bir markisinin mezarından çıkarıldı, bu nedenle çanların adına Zeng Hou Yi denildi.

Keşif: Dünyayı şok eden protokol düzeni

1977 yılının Eylül ayında, Hubei eyaletinin Suizhou kentine bağlı Leigudun adlı bir bölgede bir fabrika inşası için bir dağın tepesini düzleştirme işi yapılırken, rastlantı eseri Savaşan Devletler döneminin başlangıcına ait büyük çaplı bir mezar keşfedildi. Ertesi yıl Mart ayında Hubei Müzesi'nden Tan Weisi başkanlığındaki arkeolojik keşif grubu mezar yerine gelerek arkeolojik araştırmaya başladı. O yıl henüz yirmili yaşlarında olan Feng Guangsheng de grup üyesiydi. Tarihi kalıntıda arkeolojik araştırma yapmak, Feng için arkeoloji kariyerindeki ilk tecrübe oldu.

Feng, Yi adlı markinin mezarının açıldığı anı hatırlatırken hala heyecanını gizleyemiyor; "Mezarın kapısı açıldığında 200 metrekare genişliğindeki bir 'yüzme havuzu'yla karşılaştık, yani mezar suyla doluydu. Ancak pompanın çalışmasıyla su seviyesi yavaş yavaş indi ve herkes şaşırdı!"

Feng'da en derin izlenim bırakan suyun içinden yavaş yavaş yükselen bir ahşap direk, 3 katlı kiriş ve kirişler altında asılı bronz çanlar ortaya çıkması, ayrıca 2 bin yıl sonra bunun halen ayakta kalması.

Temizleme ve test çalışması sonucu Zeng Hou Yi mezarında 3 katlı rafa asılı toplam 65 parça çan bulunduğu ve bu çanların toplam ağırlığının 2,5 ton olduğu tespit edildi.

Bugüne kadar Zeng Hou Yi çanları, Çin'de yer altından çıkarılan en çok parçaya, en kapsamlı melodi (音律) sistemine ve en büyük görkeme sahip çan takımıdır. Çan takımı mezardan çıkarılan diğer müzik aletleriyle birlikte, tarihi dönemde marki düzeyine uygun müzik protokol kuralını en açık şekilde ifade etti. Çanlar dışında Qin, Se, Paixiao ve Zhuchi dahil 9 çeşit 125 parça müzik aleti bulundu.

Mezardaki keşif, Zeng Beyliğini tekrar arkeologlar ve tarihçilerin odağı haline getirdi.

"Bir çanın iki ezgisi var"

Zeng Hou Yi çan takımının çıkarıldığı haberi açıklanır açıklanmaz, ülkenin dört yanından uzmanlar Sui ilçesine akın etti ve araştırmalar yaptı.

Zeng Hou Yi çanlarından önce Çin'in diğer bölgelerinde çıkarılan çanlarda yapılan araştırmalar sonucu uzmanlar bir çanın iki ezgisi olduğu sonucuna vardı. Ancak buna çok sayıda insan inanmıyordu. Zeng Hou Yi müzik çanları ise, "bir çanın iki ezgisi olduğu" görüşünü doğruladı ve genel kabul görmeye başladı.

Zeng Hou Yi çanların gövdeleri, raf ve asma parçaları üzerine toplam 3700 Çince karakter oyulmuş durumda. Bu karakterler her çanın ton özelliği （音律） ve ritim (律调) isimlerini açıklıyor, ayrıca bu ritim isimlerinin diğer beyliklerdeki karşılığı açıkça yazıldı.

Müzik uzmanları, 12 ritimli müzik sistemine sahip Zeng Hou Yi çan takımının bir ritim klasiği yarattığını, Çin'in hatta dünyanın müzik tarihini değiştirmeye yeterli olduğunu savunuyor.

Çin ile yabancı ülkeler arasındaki kültür elçisi

Zeng Hou Yi çan takımının ilk replikası 1983 yılında testten geçti, replika eseri hem dış görünüş hem de ezgi bakımından orijinal eserin düzeyine ulaştı. 1984 yılında Ulusal Bayram sırasında replika çan takımı Beijing'e gönderilerek bayram kutlamaları sırasında ulusal senfoni gösterisi sunuldu.

Çan takımı Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonraki önemli olaylara tanıklık etti, Çin ile dünya arasındaki mesafeyi kapattı. Onlarca ülkede gerçekleştirilen gösterilere katılan çan serisi büyük ilgi gördü, birçok ülkenin lideri bizzat çalmayı denedi.

Uluslararası Müzeler Konseyi'ne (ICOM) bağlı Çalgı ve Müzik Koleksiyonu Komisyonu üyesi, New York'taki Metropolitan Museum of Art'ın çalgılar bölümü direktörü Elizabeth Bradley, geçen yıl Temmuz ayında çan takımıyla 2. kez buluşma fırsatına kavuştu. Bundan çok memnun olan Bradley, "Çan takımı, dünya halkının Çin'in eski müziğini tanıması için en iyi araçlardan biri. Müzik ve yazılı karakterlerle insanlığın müzik hatırasını muhafaza eden çan takımı, dünya mirası unvanına layıktır." diye konuştu.

Son 10 yılda Zeng beyliğiyle ilgili olarak yapılan arkeolojik araştırmalar sonucu, adı olan 13 marki ve 21 bey tespit edildi. Araştırmalar devam ediyor.

Zeng Hou Yi çan takımının keşfedildiği yer olan Leigudun mezarlığı sitesinde ulusal düzeyde bir arkeolojik park inşa ediliyor.