Tömür ailesindeki son köylü

Çin'in kuzeybatı kesiminde yer alan Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin güney kesimindeki yeşil vahada yaşayan diğer aileler gibi, Abdülniyaz Tömür'un ailesi nesilden nesle köy işleriyle uğraşmış. Ancak Abdülniyaz Tömür, ailesinin tarihini değiştirmeye karar verdi: Kendisi Tömür ailesindeki son "köylü" olacaktı.

47 yaşındaki Abdülniyaz'ın böyle bir karar vermesinin çok basit bir sebebi var: Geçen 20 yılda tarlaların ona verdiği karşılık, harcadığı çabadan çok daha azdı.

Xinjiang'ın kuru iklime sahip güney kesiminde şiddetli güneş ışınları Abdülniyaz'ın yüzünü karartmış, yer altındaki suyu götürmüştü. Abdülniyaz'ın yaşadığı köy, Taklamakan Çölü'ne 100 kilometre mesafede yer alıyor, burada buharlaşma miktarı, yağış miktarının 40 ila 167 katına çıkabilir. Tarlaların cimri olması normalde su sıkıntısından kaynaklanıyor, ancak Abdülniyaz'ın memleketi bir istisna.

Abdülniyaz'ın memleketi Avat ilçesi, Tarım havzasının batı kenarındaki bereketli bir yeşil vahada yer alıyor. Tanrı Dağları'nın güney tarafındaki diğer bölgelerden farklı olarak, Aksu, Hotan ve Kaşgar nehirleri Avat ilçesinden geçiyor. Su kaynağı, Avat ilçesinde nadir bir şey değil.

Abdülniyaz'ın kafasına takılan tek bir şey var, o da tarlalarının parçalı ve küçük olması. Abdülniyaz ailesinin 5 üyesi var, aile 8 mu (0.53 hektar) tarlaya sahip. 8 mu birkaç parçadan oluşuyor, parçalar arasında yüzlerce metre mesafe bulunuyor. Bu, yörede sıkça rastlanan bir durumdur.

Bu durumdan dolayı Abdülniyaz su kaynağını israf etmekle kalmayıp, para da kazanamıyor. Abdülniyaz, su tasarruflu damla sulama cihazı almak zorunda kaldığını ve bunu da kendisine ek masraf olduğunu belirtti. Ayrıca parça parça olan tarlalarda büyük tarımsal makineler kullanılamıyor.

Kuru bölgelerde sıkça dikilen pamuğu örnek alalım. Abdülniyaz'ın kanal suyuyla suladığı tarlada mu başına pamuk üretimi 300 kiloyu buluyor, ancak memleketine 70 kilometre mesafedeki çiftlikte damla sulama teknolojisi kullanılan geniş tarlalardaki üretim 400 ila 500 kilo arasında değişiyor. Yani Abdülniyaz'ın üretimi az, ancak su tüketimi 200 metre küp daha fazla.

Bunu düşündüğünde Abdülniyaz her zaman iç çekiyor, ancak su masrafına acımıyor, çünkü ilçede su ücreti epey düşük.

Su kaynaklarının aşırı şekilde geliştirilmesi sonucu, Xinjiang'ın güney kesimindeki halkın "ana nehri" olarak kabul edilen Tarım Nehri'nin aşağı kesiminde bir dönem su kesintisi yaşanmıştı, bu durum nehir havzasında ciddi ekolojik krize yol açmıştı.

Abdülniyaz memleketi Avat'ın 500 kilometre ötesindeki Tarım Nehri'ne hiç gitmemişti, ancak diğer nehirlerin aşağı kesimlerinde su kesintisinden sonra meydana gelenlere tanıklık etmişti, ölen bitkileri kendi gözüyle görmüştü. Abdülniyaz'a göre, her yeri işgal eden seyyar kumlar oldukça dehşetlidir.

Topraklar insanları ümitsiz bırakıyor, ancak Abdülniyaz'ın memleketinde köylüler yerinden yurdundan ayrılmak istemiyor. Abdülniyaz, "Çünkü onlar korkuyor, ana dilinden başka bir dili ve bir becerisi olmadığından korkuyor. Korkudan dolayı buradan ayrılmıyorlar."

Abdülniyaz ise aynı fikirde değil. 12 yıl önce tek başına Hebei eyaletinin Handan kentine gidip bir süre çalışmış. Burada şiş kebap dükkânı açan Abdülniyaz başkent Beijing'i bile gezmişti. Abdülniyaz memleketinden uzak olduğu dönemde standart Çinceyi öğrendi, kalabalık kent sokaklarını dolaşmayı seviyordu. Kentte kalacaktı, ancak patronuyla arasında kavga çıkınca, memleketine döndü.

Yaşamını değiştirmeye cesaret eden Abdülniyaz, çocuklarından bahsederken yüzü gülüyor. Xinjiang'ın güney kesimindeki geleneğe göre, bir köylü babasından kalan tarlayı ve köylü kimliğini oğluna devreder. Ancak Abdülniyaz böyle düşünmedi.

Abdülniyaz çocuklarının tarla işine katılmasına izin vermiyor, sadece derslerini iyi çalışmalarını istiyor. Bugün iki kızı ve bir oğlu hep dışarıda çalışıyor, ticaretle uğraşıyor, hiç kimse köyde kalmıyor. İki eli nasırla dolu olan Abdülniyaz, oğlunun 2 elinin kadının elinden bile daha yumuşak olduğunu söylüyor.

Abdülniyaz, 60 yaşına gelince tarladan ayrılacağını belirtti.

Kişi başına düşen ekilebilir tarlanın küçük ve parça parça olması, tarımsal üretim metotlarının geri kalmış olmasından dolayı, Xinjiang yönetimi, tarımsal işbirliği kooperatifleri ve işletmeler, kırsal tarla dolaşımı metoduna başvuruyor. Köylüler kendi tarlalarını büyük çaplı işletmelere transfer edip, tarlalarda büyük ölçekli ekimin yapılması ve böylece daha yüksek seviyeli verim gerçekleştirilmesi sağlanıyor.

Abdülniyaz, tarlasını transfer edince emekli olacağını kaydetti.