Az sonra duyacaklarınız, yabancılıktan tanışmaya, tanışıklıktan sevgiye ve sevgiden ayrılığa uzanan bir öykü...
Jin Zhaoyu, Kamboçya'da dünyanın en büyük tapınaklar şehri olarak bilinen Angkor Wat'taki Ta Keo Tapınağı'nın 5. katındaki terasta günbatımını izliyor, heyecanı dorukta.
Ta Keo Tapınağı'ndaki merdivenleri o kadar tırmandı ve taşlara o kadar dokundu ki, artık basamak sayısını ezbere biliyor. Jin'in aklında sadece şu var: "Ta Keo Tapınağı'nda 8 yıldır devam eden onarım çalışması Ağustos ayı sonunda tamamlanacak, şu an son aşama çalışmalar yürütülüyor. Tapınak bu yıl içinde Kamboçya tarafına teslim edilecek."
Çin Kültürel Miras Akademisi'nde görevli kültürel miras koruma mühendislerinden biri olan Jin Zhaoyu, Çin ile Kamboçya hükümetleri tarafından oluşturulan Angkor Wat koruma ekibinin üyesi olarak birkaç yıldır Kamboçya'da çalışıyor. Jin, Ta Keo'ya ilk kez 2013 yılında, 35 yaşında gittiğini söyledi. Meslektaşları ondan önce 2010 yılında Ta Keo Tapınağı'nda onarım çalışması yapmaya başlamıştı. Jin, Çin'deyken tapınakla ilgili çeşitli arşivleri taradığını, ancak tapınağı gördüğünde, kelimelerle ifade edilemeyecek bir şok yaşadığını belirtti.
10. yüzyılın sonu veya 11. yüzyılın başında inşa edildiği sanılan Ta Keo Tapınağı, dünya kültür mirası olan Angkor Wat'daki en görkemli tapınaklardan biridir. Sert çizgiler ve kaba estetik anlayışı, mekanın sıra dışı özelliklerinden biridir. Jin, "Ta Keo'nun güzelliği, sıra dışı kaderiyle bağlantılıdır. Henüz tamamlanmamış bir mimari yapı olarak, Ta Keo'nun çeşitli yerleri parlatılmadı ve oyulmadı. Tapınağın yapısı ve inşaat işlemleri, tıpkı 'zaman kesitleri' gibi, Angkor Wat'taki tapınakların inşaat prosedürü ziyaretçilerin gözleri önünde sergileniyor. İşte bu, Ta Keo Tapınağı onarım projesinin hususiyetidir." diye konuştu.
Bu özel değer aynı zamanda Çinli uzmanlara büyük zorluklar yaşattı. Çok eski bir mimari yapı olan Ta Keo Tapınağı'nın ana kısmının nispeten iyi korunmuş olmasına rağmen, ancak üst kısmında taş pagoda, saray, salon, koridor ve kule gibi yapıların büyük kısmı çökmüş durumda, ayrıca birçok yapıda güvenlik riski mevcut. Sadece çöken taş parçalarının sayısı 10 binin üstünde, bunların birçoğu henüz oyulmamış, normal onarımda kullanılan, desen ve çizgilere göre taş parçalar arasındaki ilişkiyi tespit etme yöntemi, burada geçerli değil.
"Ta Keo Tapınağı'ndaki yapılar çok zariftir, her taş tektir diyebiliriz. Ancak tapınakta tek bir parça taş yerine yerleştirilemiyorsa, yeniden kurulan taşların arası gittikçe açılır, nihai bir onarım yapılamaz, bu nedenle sökülüp tekrar kurulmalıdır. Aslında buradaki esas çalışmamız aramak ve eşleştirmektir; Çöken yere gerekli parçaları bulup her parçayı ona ait yere yerleştirmek." Jin çalışmalarını böyle anlatıyor.
Onarım süreci karmaşık ve uzun sürdü. Geçen 8 yıl içinde haritalama, jeoloji, arkeolojik araştırma, mimarlık ve biyoloji gibi bilim dallarındaki uzmanlar Ta Keo Tapınağı'nda gece gündüz onarım çalışması yürüttü.
Cihazların aşırı sıcaklıkta hassasiyetini kaybetmesini önlemek için haritalama çalışması her sabah saat 5'te başlıyor. Küresel konumlandırma teknolojisi, 3 boyutlu radar tarama, insansız uçakla fotoğraf çekme ve insan gücüyle ölçüm gibi yöntemlerle, Ta Keo Tapınağı için veri modeli oluşturuldu. Jin, kendilerini "kültürel miras doktoru" olarak nitelendiriyor. Ta Keo Tapınağı'nı ayrıntılı şekilde kontrol ediyor ve muayene ediyor, her parça taş için arşiv oluşturuyor, "bulgular"a göre çözüm sunuyorlar.
Jin ve ekip arkadaşları bilgisayarda her taş parçanın ölçümlerini, her iki taş arasının genişliğini hesaplıyor, böylece hassas ölçüm modeline dayanarak çökmüş olan parçalara ait yerleri tespit edip tekrar yerine yerleştiriyorlar.
Ancak bazı eksik parçalar bulunamadı veya paramparça olduğu için onarılmaz hale geldi, bunun bir çözümü olarak yeni taş parçalar hazırlandı. Jin Zhaoyu ve meslektaşları, Angkor Wat'ın bin yıl önce inşa edildiği sırada kullanılan taşların toplandığı yere giderek gerekli parçaları topladı ve Ta Keo Tapınağı'na götürdü, ardından mevcut durum temelinde onarım yaptılar. Onarım çalışmasında kullanılan yeni parçaların oranı yüzde 15'in altında tutuldu.
Fransız bir turist Çin Uluslararası Radyosu muhabirine yaptığı açıklamada, Çinli restorasyon ekibinin çalışmasını takdirle değerlendirdi ve ekibin Ta Keo Tapınağı'nın 'ruhu'nu koruduğunu söyledi.
Çin'in yürüttüğü, Angkor Wat'ı koruma projesi 1990'lı yıllarda başlatıldı, Ta Keo Tapınağı'ndan önce Chao Say Tapınağı onarılmıştı. Kamboçya Kültür ve Sanat Bakanı Phoung Sackana CRI muhabirine verdiği röportajda, "Angkor Wat kalıntısının korunmasına yardım ettiği için Çin'e teşekkür ediyoruz. Çinli uzmanların kültürel mirasları onarma seviyesi çok yüksek, uluslararası toplumun kabulünü kazanmış durumdalar. Kamboçyalı görevliler, Çinli uzmanlarla işbirliği yaparak öğrenme fırsatına sahip oldu." diye konuştu.
Çin ile Kamboçya arasında bu yılın ocak ayında Angkor Wat'taki imparatorluk sarayının onarılmasıyla ilgili protokol imzalandı, yeni proje bu yıl içinde başlayacak. Bu, Angkor Wat'ın çekirdek bölümü olan imparatorluk sarayının onarımının da Çinlilere emanet edildiği anlamına geliyor. Proje 11 yıl sürecek.
