Meyveyi gösterip ağacı kötülemek

Türkiye'de sıkça kullanılan "Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla" atasözünün işaret ettiği gibi "Meyveyi gösterip, ağacı kötülemek" Çin atasözü de birini uyarırken aslında doğrudan adı verilmeyen esas kişiyi ima yoluyla eleştirmek anlamına geliyor. Diğer yandan bir savaş stratejisi olarak "Meyveyi gösterip ağacı kötülemek" yaklaşımı Çin'in tarihten gelen 36 Savaş Taktiği'nden sadece biridir. Mümkün olduğu kadar savaşmaya gerek kalmayacak şekilde, ele geçirme veya düşmana bir uyarı gönderme maksadıyla başvurulan bu savaş hilesine göre, amaç doğrudan düşmanla karşı karşıya gelmemektir.

Savaş kaçınılmaz bir seçenek olarak bir liderin karşısına çıkageldiğinde, zayıf bir düşmanı bertaraf etmek diğer küçük ülkeleri de alarma geçirecektir, böylece bu ülkeler söz konusu lidere biat etmeye başlayacaklardır. Açıkça bir düşmana meydan okumak diğer güçlü olan düşmana gönderilen bir uyarı mesajı olabilir. Ve sonraki hamle de savaş meydanına çıkmayı göze alamayan düşman barış yapmanın koşullarını görüşmek üzere müzakere talep edebilir. Tüm bu süreç elbette varsayım ve yönlendirme üzerine kuruludur.

Çin'deki İlkbahar-Sonbahar Dönemi'nde (M.Ö. 770-476) Qi devleti veziri Guan Zhong, söz konusu savaş stratejisi sayesinde iki farklı ülkeyi savaşmadan başarıyla kontrol altına almıştır.

Kendi nüfuzunu genişletmek maksadıyla Qi devleti hükümdarı bir gün Song ve Lu devletleriyle diğer devletleri ittifak teklif etmek ve bunu görüşmek için davet etti. Song devleti hükümdarı toplantıya gelirken, Lu devleti hükümdarı ortaklıkta görünmüyordu. Bunun üzerine toplantıya katılmayarak saygısızlık yapan Lu devleti hükümdarını ve ülkesini Qi devleti hükümdarı diğer ülke liderlerinin katılımıyla cezalandırmak istedi. Ancak Song devleti hükümdarı, Lu devleti hükümdarını cezalandırmaya yanaşmadı ve bu konuda kendisinin mazur görülmesini istedi.

Qi devleti hükümdarı, hem Song hem de Lu devleti liderlerinin tutumlarına karşı sinirlendi ve askeri birliklerini her iki ülkeye de sevk etme kararı aldı. Kızgın hükümdarın veziri bu duruma karşı çıkarak, Lu devletinin Qi devletinden çok uzakta olduğunu ancak Lu devletinin ise ülke sınırlarına yakın olduğunu söyledi. Bu durumda vezir, öncelikle Lu devletiyle bir saldırmazlık anlaşması yapılmasını önerdi. Vezir; "Majesteleri, öfkeyle kalkıp zararla oturmanın bize faydası olmaz. Lu ve Song devletlerine aynı anda açacağımız bir savaşla her ikisini de ittifak yapmaya zorlamış oluruz. Bu bizim açımızdan en son isteyeceğimiz bir durumdur. Tek yapmamız gereken, Lu devletinin küçük bir tebaası olan Sui bölgesine asker gönderip orayı ele geçirmek, bu hamle gerekli mesajı iletecektir." dedi.

Qi devleti hükümdarı vezirin söyledikleriyle ikna oldu ve Sui'yi kısa sürede teslim alacak küçük bir askeri birliği bölgeye gönderdi. Bunun sonucunda Lu devleti hükümdarı alelacele elçisini anlaşma yapmak için Qi devletine gönderdi. Öte yandan Song hükümdarı Lu hükümdarının Qi devletiyle barış anlaşması yaptığını öğrenince, o da bu anlaşmaya dahil olmak istedi. Böylece Qi devleti hükümdarının en başından beri istediği ittifak, savaşa gerek kalmadan gerçekleşmiş oldu. Küçük bir tebaanın zaptı ile 3 büyük devlet yıllar sürecek barış dönemine girdi.

"Meyveyi gösterip ağacı kötülemek" savaş stratejisiyle esas amaç savaşmadan başarı elde etmek olsa da bugün bu Çin atasözü birini eleştirirken aslında ima yoluyla başka bir kişiyi hedef almak anlamında kullanılıyor.