Yorum: Shenzhen, Çin'in reform ve dışa açılmasındaki öncü rolünü güçlendiriyor

Liu Wenjun, CRI

Çin'in Shenzhen Özel Ekonomik Bölgesi'nin kuruluşunun 40. yıldönümü vesilesiyle 14 Ekim'de Guangdong eyaletinin Shenzhen kentinde düzenlenecek konferansa Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping de katılacak.

Gerçi Çin hükümeti, "2020-2025 Shenzhen'de Çin'e Özgü Sosyalist Kapsamlı Reform Pilot Bölgesi Uygulama Planı"nı 11 Ekim'de yayımladı. Plan, Shenzhen'in reform ve dışa açılma süreci için bir yol haritası niteliğinde. Tüm bu gelişmeler sayesinde, Çin'in reform ve dışa açılma çalışmalarına önemli katkı sağlayan Shenzhen'in bu konudaki öncü rolünün daha da güçleneceğine kesin gözüyle bakılıyor.

1980'de kurulan Shenzhen Özel Ekonomik Bölgesi, Çin'de dışa açılmayı uygulayan ilk dört özel ekonomik bölgeden biri. Adı geçen plan, Shenzhen'in tüm ülkede reform ve dışa açılmaya öncülük etme rolünü daha da pekiştirdi. Plana göre, Shenzhen'de kapsamlı yetkilendirme reformu hayata geçirilecek. Bu, yeni dönemde, Shenzhen'de reform ve dışa açılmanın derinleştirilmesi için atılan kritik bir adım olduğu gibi, kentte Çin'e özgü sosyalist kapsamlı reform pilot bölgesinin kurulması için önemli bir tedbir olma özelliği taşıyor. Söz konusu adım, reform ve dışa açılma yöntemleri ile tarzları için de bir yenilik niteliğinde…

ÇKP Merkez Komitesi ve Çin Devlet Konseyi de 2019 yılında Shenzhen'de Çin'e özgü sosyalist kapsamlı reform pilot bölgesi kurulmasına dair öneriler içeren bir belge yayımladı.

Buna göre, ÇKP Merkez Komitesi'nin düzenlemeleri doğrultusunda, Shenzhen'deki kapsamlı yetkilendirme reformuna destek sağlanacak, arazi, emek, sermaye, teknoloji ve veri gibi başlıca üretim faktörlerinin piyasa kurallarına göre dağılımı, ticari ortamın iyileştirilmesi ve bölgesel gelişmeye öncülük edilmesi gibi konularda pilot uygulamalar hayata geçirilecek.

Günümüzde Çin, iç sirkülasyon temelinde, iç ve uluslararası sirkülasyonun birbirini ilerletmesine dayalı bir kalkınma modeli oluşturmak için yoğun çaba harcıyor. Bu kapsamda, uluslararası sirkülasyon büyük önem taşıyor. Uluslararası sirkülasyonun etkisinin artması sayesinde piyasanın rolü güçlenebilir, başlıca üretim faktörlerinin dağılımı daha verimli hâle gelir. Tüm bunlar, Shenzhen'deki kapsamlı reformun kritik noktalarını oluşturuyor.

Reform ve dışa açılmayı derinleştirme arazi sıkıntısı için de etkili çözüm

Shenzhen'de reform ve dışa açılmanın derinleştirilmesi, kentin büyümesi ve hatta tüm ülkenin kalkınması sürecinde karşılaşılan arazi sıkıntısına da çözüm getirecek. Shenzhen'de Çin'e özgü sosyalist kapsamlı reform pilot bölge kurulmasına ilişkin planda, kentteki arazi yönetim sistemiyle ilgili reformlara dair bölümler büyük ilgi görmüştü.

Plana göre, temel tarım arazileri dışındaki diğer arazilerin inşaat arazilerine dönüştürülmesi konusunda idari yetki, Shenzhen Belediyesi'ne verilecek. Bu yetki, daha önce Çin Devlet Konseyi'ne aitti. Toplumsal ve ekonomik gelişmeyi yakından ilgilendiren bu tür önemli konularda idari yetkilerin merkezi hükümetten yerel hükümetlere devredilmesi, Çin'in reform tarihinde de bir ilk anlamına geliyor.

Shenzhen, endüstriyel gelişme ve konaklama konusundaki gereksinimlerini karşılamada arazi sıkıntısı nedeniyle zorluk çekiyor. Bu sorunun çözülmesi, kentin istikrarlı bir gelişme çizgisine kavuşmasına da katkı sağlayacak.

İnşaat arazileri konusunda merkezi hükümetten yetki alan Shenzhen, kaynaklarını verimli şekilde değerlendirirken, böylece toplumsal ve ekonomik gelişmesine dinamizm katacak.

Bu noktada, dikkat çekici olan, Shenzhen'de inşaat arazilerinin kullanımına dair onay konusundaki reform, tüm ülke için yepyeni bir anlayış oluşturuyor; zira iç ve uluslararası sirkülasyonların birbirini güçlendirerek ilerlettiği kalkınma konsepti, yeni tip kentleşmeye ve yeni arazi politikalarına ihtiyaç duyuyor. Shenzhen, bu konuda ilerleme kaydederse, bu diğer kentler için de çok kıymetli bir deneyim anlamına gelecek.

Büyük Körfez Bölgesi'nin gelişmesine de destek

Çin ekonomisinin modernizasyon sürecinde hızla ilerlenirken, ulusal yönetişimde modernizasyon da ivme kazanıyor. Bu gelişmelere ayak uydurmak için, başta ekonomi, siyaset, toplum, kültür ve ekoloji olmak üzere 5 alandaki reformların derinleştirilmesi gerek. Dolayısıyla "Shenzhen deneyimi" ulusal kalkınmada atılım niteliğinde ilerlemeler gerçekleştirilmesi için hayati önem taşıyor.

Son yıllarda, Beijing-Tianjin-Hebei'nin koordine gelişmesi, Yangtze Nehri Deltası'nın kalkınması ve Büyük Körfez Bölgesi'nin gelişmesi Çin'de ulusal stratejiler olarak belirlendi. Kent toplulukları, yeni dönemde ekonomik gelişme için önemli bir tarz oldu.

Büyük Körfez Bölgesi, Çin'in Hong Kong Özel İdari Bölgesi, Makao Özel İdari Bölgesi ve Guangdong eyaletine bağlı 9 kentten oluşuyor.

Shenzhen'de reform ve dışa açılmanın etkin şekilde uygulanması, Büyük Körfez Bölgesi'nin kalkınması için hayati önem taşıyor. Bölgesel eşgüdümlü gelişmenin artırılması, başlıca üretim faktörlerinin piyasa koşullarına göre dağılım kapasitesinin yükseltilmesi ve idari korumacılığın ortadan kaldırılması konularında Shenzhen kenti yeni çözüm planları ortaya koymalı.

"2020-2025 Shenzhen'de Çin'e Özgü Sosyalist Kapsamlı Reform Pilot Bölgesi Uygulama Planı"na göre, büyük ölçekli kentlerin özelliklerine uyum sağlayan işgücü akışı sistemi kurulacak, nüfus kayıt sistemindeki reform derinleştirilecek, sosyal güvenlik sistemi iyileştirilecek, Shenzhen'in ulusal entegre idari hizmet platformundan faydalanarak, vatandaşlara kaliteli sağlık sigortası ve idari hizmetler sunması teşvik edilecek. Uygulama planında, özellikle Guangdong eyaletinden Shenzhen'in kapsamlı reform pilot uygulaması için elverişli şartlar oluşturması ve kente destek sağlaması istendi.

Shenzhen'deki pilot uygulamalar, Türkiye dâhil tüm ülkelere yararlı

Shenzhen'deki pilot uygulamalar, Çin'in dışa açılmasının derinleştirilmesine yeni çözüm planları ve deneyimler sunacak. Günümüzde, Çin'de bazı serbest ticaret bölgeleri, prosedürlerin iyileştirilmesi ve işlem süresinin kısaltılması gibi mikro inovasyonlar yapmanın ötesine geçemiyor; risklerin üstesinden gelinmesi, sistematik reformlar ve sistem entegrasyonu gibi kritik misyonları hayata geçirmede zorluk çekiyor.

Shenzhen, bu bağlamda, yeni dönemde ulusal reform ve dışa açılmanın derinleştirilmesi için de bir deneme görevi üstleniyor.

İlgili uygulama planına göre, Shenzhen, piyasaya girişleri kolaylaştırmayı öngören özel tedbirler listesi hazırlayacak; enerji, telekomünikasyon, ulaştırma ve eğitim gibi alanlarda piyasaya giriş koşulları gevşetilecek. Ayrıca, ileri teknolojiyle ilgili alanlarda yabancı yatırımların girişine dönük kısıtlamalar gevşetilecek, uluslararası rekabet gücüne sahip yabancı kalifiye personelin kente çekilmesi için bir sistem kurulacak.

Shenzhen'de dışa açılmanın derinleştirilmesi, Türkiye'nin de aralarında bulunduğu birçok ülke için de yararlı olacak.

COVID-19 salgınının kontrol altına alınmasıyla birlikte, Çin ekonomisinin hızla toparlanması, tüm ülkelere büyük fırsatlar sunacak. Türkiye, tarihî İpek Yolu güzergâhında yer alan önemli bir ülke. Çin'in güneydoğu sahilinde yer alan Shenzhen kenti de 21. Yüzyıl Deniz İpek Yolu güzergâhında bulunuyor.

Çin'in Kuşak ve Yol inisiyatifi ile Türkiye'nin Orta Koridor stratejisi arasındaki kenetlenmenin derinleştirilmesiyle Türkiye, Shenzhen'deki dışa açılma uygulamalarının doğurduğu fırsatlardan faydalanacak.

Genel merkezi Shenzhen'de bulunan Çin'in telekomünikasyon devi Huawei şirketinin Türkiye'deki projeleri de bu konuda önemli bir örnek teşkil ediyor. Huawei, Türkiye'deki ticari faaliyetlerini artırırken, ülkeye büyük vergi geliri ve çok sayıda kişiye istihdam sağladı.

Çin'in Shenzhen Özel Ekonomik Bölgesi'nin kuruluşunun 40. yıldönümünün kutlanması, ülkedeki reform ve dışa açılma uygulamalarının derinleştirileceği anlamına geliyor. Bu kapsamda, birçok konuda avantaja sahip Shenzhen, yeni kalkınma modeli uygulanırken de geride kalan 40 yılda yaptığı gibi, Çin'in dışa açılmasındaki öncü rolünü sürdürecek.

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping de farklı vesilelerle yaptığı konuşmalarda, Çin'in ticaret ve yatırımların serbestleşmesi ile kolaylaşmasını hızlandırmaya devam ederek, diğer ülkelerle işbirliğine dayalı ortak kazanç gerçekleştireceğini vurguladı.