Yorum: Çin-Afrika işbirliğinden yeni yılda dünyaya yeni bir çehre

Liang Xinwen-CRI Haber Merkezi

Çin Devlet Konseyi Üyesi ve Dışişleri Bakanı Wang Yi, 7-13 Ocak günlerinde Mısır, Cibuti, Eritre, Burundi ve Zimbabve olmak üzere 5 Afrika ülkesine resmi ziyarette bulundu.

Çin Dışişleri Bakanları son 30 yıldır yılın ilk dış ziyaretini daima Afrika'ya yapıyor. Wang Yi'nin de belirttiği gibi, Çin'in Afrika'ya yönelik politikasının asıl gayesi hiç değişmeyecek. Bu, hem Çin-Afrika dostluğundan, hem Çin ve Afrika'nın işbirliğini derinleştirme ve ortaklaşa kalkınma ihtiyaçlarından, hem de uluslararası eşgüdümü güçlendirme ve ortak çıkarları koruma sorumluluklarından kaynaklanıyor.

2020 yılı, Çin-Afrika ilişkisi açısından büyük önem taşıyor. Bu yıl, Çin-Afrika İşbirliği Forumu'nun kuruluşunun 20. yıldönümü olduğu gibi, Çin ile Gana ve Mali arasında diplomatik ilişki kurulmasının 60. yıldönümü. Bu özel dönemde Çin Dışişleri Bakanı tarafından gerçekleştirilen Afrika ziyareti, Çin-Afrika liderleri arasında varılan önemli fikir birliği ile Çin-Afrika İşbirliği Forumu Beijing Zirvesi'nde kaydedilen sonuçların yerine getirilmesini hızlandırmayı hedefliyor. Ayrıca, iki tarafın Kuşak ve Yol inşasını beraber ilerletmeyi ve Çin-Afrika ilişkisinde yeni gelişmeler kaydedilmesini amaçlıyor.

2018 yılında düzenlenen Çin-Afrika İşbirliği Forumu Beijing Zirvesi'nde, Çin ile Afrika arasında daha sıkı kader ortaklığı inşa edilerek, Çin-Afrika ilişkisinin öneminin daha yüksek bir seviyeye taşınması üzerinde fikir birliğine varılmıştı. Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping zirvede endüstri, altyapı tesisleri, ticaret, yeşil kalkınma, kabiliyet inşası, sağlık, kültürel ve beşeri iletişim ile barış ve güvenlik gibi alanları kapsayan "sekiz eylem planı" ortaya koymuştu.

İlk Çin-Afrika Ekonomi ve Ticaret Fuarı da, her iki tarafın ortak çabalarıyla geçen sene Çin'de düzenlendi. Fuar kapsamında, Çin ile Afrika ülkeleri arasında önümüzdeki üç sene boyunca gerçekleştirilecek 880'den fazla işbirliği projesi imzalandı. Beijing Zirvesi'nden sonra, Dışişleri Bakanı Wang Yi de dahil olmak üzere birçok Çinli yetkili defalarca Afrika'yı ziyaret ederek, zirvede kaydedilen sonuçların hayata geçirilmesini hızlandırmak için temaslarda bulundu. Bütün bunlar, Çin'in Afrika'yla işbirliğini gerçekleştirme sürecinde sözünü tuttuğunu kanıtladı.

Çin-Afrika işbirliğinin yeni döneminde Kuşak ve Yol'un oynadığı rolün önemi her geçen gün daha da artıyor. Şu ana kadar, 44 Afrika ülkesi ve Afrika Birliği ile Çin arasında Kuşak ve Yol çerçevesinde işbirliği belgesi imzalandı. Çin ile Afrika arasındaki ticaret hacmi geçen yıl, 20 milyar ABD dolarını aştı. Çin, son 11 yıldır Afrika'nın en büyük ticaret ortağı. Afrika'da yatırım yapan 3 bin 700'den fazla Çinli işletme Afrika ekonomisine büyük dinamizm sağlıyor. Afrika Serbest Ticaret Bölgesi'nin inşası başlatıldı ve Afrika'nın büyüme tarzının dönüşümü kritik dönemden geçiyor. Çin ve Afrika'nın Kuşak ve Yol'u beraber inşa etmesi de büyük önem taşıyor. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi son Afrika ziyareti sırasında, "Çin-Afrika dostluğunun yeni sembolü" olarak nitelendirilen Mombasa-Nairobi trenine bindi. Kenya, Cibuti ve Zimbabve gibi ülkelerin liderleri ve hükümet yetkilileri de Çin'le Kuşak ve Yol inşası çerçevesindeki işbirliğini güçlendireceklerini belirtti. Bu da, Afrika ülkelerinin Çin'le karşılıklı yarara dayalı işbirliğini pekiştirme konusundaki güçlü isteklerinin bir göstergesi.

Çin dünyanın en büyük gelişen ülkesi ve Afrika ise gelişen ülkelerin en yoğun bulunduğu kıta konumunda. Çin ile Afrika arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi şüphesiz dünyanın kalkınmasına ve istikrarının korunmasına yardımcı olacaktır. Tek taraflılık ve Soğuk Savaş düşüncelerinin son yıllarda yayılmasıyla birlikte güç politikası da yükselişe geçti. Afrika dahil birçok gelişen ülke bundan olumsuz etkilendi. Dolayısıyla, Çin ve Afrika'nın iletişim ve koordinasyonu güçlendirmesi, dayanışmayı arttırması ve ortak bir ses çıkarması gerekiyor. Aynı BM Genel Sekreteri Guterres'in de dediği gibi: Afrika'nın başarısı dünyanın barışı ve gelişimi için hayati önem taşıyor; Çin'le işbirliği ise Afrika'nın başarısı için hayati önem taşıyor."

Wang Yi Afrika ziyareti sırasında, bazı ülkelerin Çin ile Afrika arasındaki işbirliğini karalamayı amaçlayan iddialarına yanıt verdi. Wang, Çin'in Afrika ile işbirliğinin, bu ülkelerin iç işlerine karışmama, herhangi bir siyasi ön koşulda bulunmama ve zorlamama ilkeleri temelinde ve Afrika'nın sesinin dinlenmesi, iradesine saygı gösterilmesi, ihtiyacının karışılanması gibi düşünceler doğrultusunda sürdürüldüğünü kaydetti.

Ekonomik ve ticari işbirliğinin dışında Çin'in Afrika'yla diğer alanlardaki işbirliği de Afrika ülkeleri ile halklarına yarar sağlıyor. Mesela, sağlık alanında yürütülen işbirliği kapsamında Çin, Afrika ülkelerine 1963 yılından bu yana 21 bin sağlık personeli gönderdi ve 220 milyon hastayı tedavi etti. Bu da Çin-Afrika işbirliğinin Afrikalı ülkeler tarafından samimiyetle karşılanmasının temel nedenlerinden birini oluşturuyor.