Kırgızların vazgeçilmez süs eşyaları

  2019-07-08 17:26:16  cri

Keçeden yapılmış çadırlarda oturan Kırgızlar Çin'de yaşayan azınlık etnik gruplara mensuptur. Kırgız çadırlarının dört tarafına asılan elle işlenmiş özgün nakışlar, duvar süsleriyle halılar eve gelen misafirlerin ilgisini çeker ve aynı zamanda onlara kendilerini küçük ve nefis bir sanat salonundaymış hissi verir.

Kırgız evlerinin vazgeçilmez süs eşyaları olan bu duvar süsleriyle halılar, milli el sanatı eseri olarak kabul görüyor. Yaklaşık 1.2 metre ila 3 metre genişliğinde, 1.2 metre ila 2.5 metre uzunluğunda yapılan dörtgen şeklindeki duvar halılarının zemini genellikle bordo ya da kırmızı kadifeden, kenarları siyah kadifeden, püskülleri ise sarı renkli ipliklerden yapıldığı için çok güzel gözükür.

Bu halıların ortasındaki ve kenarlarındaki geniş siyah kadife zemin üzerinde bulunan motifleri Kırgız kızları kendi elleriyle işlerler. Bu motifler arasında yer alan değişik biçimlerdeki tepeler, su damlaları, gökte süzülen bulutlar, güzel çiçekler, yemyeşil otlar ile ağaç dalları harika bir yaylayı andırır.

Eli becerikli Kırgız kızlarının birkaç ay ya da yarım seneyi aşkın bir süreyle nakışladıkları duvar halıları değerli bir çeyiz olarak kabul edilir. Dolayısıyla bu kızların evlenmeden önce mutlaka duvar halısı hazırlamaları gerekir. Kırgız delikanlılara göre duvar halılarının güzelliği, eş seçiminin önemli bir ölçütüdür.

Xinjiang Uygur özerk Bölgesi'nde yaşayan ve hayvancılıkla uğraşan diğer bir etnik grup da Kazaklardır. Kazaklar arasında, atlı kızların, atlı erkeklerin arkasından oyun gereği at koşturmaları çok yaygındır. Kırgızlar ise bunun tam tersini yaparlar. Yani atlı erkekler, atlı kızları kovalar.

Bu oyun Kırgızların toplu halde yaşadıkları Kızılsu Kırgız Özerk İli'ne bağlı Ahçi ve Tikes gibi ilçelerde çok yaygındır.

Kırgız kızları ve erkeklerinin birbirlerine sevgilerini ifade etmeleri için önemli bir fırsat sağlayan bu oyun genellikle bayramların kutlandığı ve çobanların bir araya toplandığı günlerde düzenlenir.

Oyun sırasında, her köyden seçilerek gelen erkek ve kız oyuncular en iyi atlara binip bir araya gelirler. Ancak, hangi atı seçtikleri, birbirlerinden gizli tutulur. Oyunun başlamasından hemen sonra erkek ve kızlar, rakiplerini seçip 200-300 metre ilerdeki bir yere beraber hareket ederler.

Oyun sırasında örneğin bir erkek, bir yandan seçtiği rakip kızın peşine düşer, diğer yandan da kızı eğlendirmek için durmadan şaka ve espri yapar. Erkek bu sırada kıza evlilik teklifinde bulunur. Kız, erkeğin sözlerine aldırmaz ve evlilik tekliflerine de hemen cevap vermez. Kız, belirlenen noktaya ulaşır ulaşmaz atın başını arkaya çevirerek geri döner, delikanlı hemen kızın peşinde at koşturmaya başlar. Yol kenarlarında toplanan seyirciler, bu kıza veya erkeğe "çabuk, çabuk" diye bağırırlar. Erkek, bitiş noktasından önce kızı yakalarsa, seyirciler önünde bu kızı kucaklayabilir ya da kızın elbisesini tutarak, kendisinin zafer kazandığını gösterebilir. Ancak, erkek kıza yetişemezse halkın önünde küçük düştüğünü ve kızın ondan hoşlanmadığını düşünür. Sonunda bu erkek, aşiret adına kıza ödül vermek zorunda kalır. Ancak bu oyunda genellikle erkekler zafer kazanır. Bu da, söz konusu oyunun genç Kırgız erkek ve kızları arasında yaygın olmasının önemli nedenlerinin başında gelir.