Xi'nin Orta Asya ziyaretinden verimli sonuçlar

Cumhurbaşkanı Xi Jinping 12-16 Haziran günlerinde Kırgızistan ve Tacikistan'a resmi ziyaretlerde bulundu.

Xi, Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te düzenlenen Shanghai İşbirliği Örgütü (SİÖ) 19. Zirvesi'ne katıldı, Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'de de Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (AİGK) 5. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi'ne iştirak etti.

Dışişleri Bakanı Wang Yi, Cumhurbaşkanı Xi'nin Orta Asya turunu değerlendirirken, iyi komşuluk ve dostluk ilişkilerini pekiştiren bu ziyaretlerle yeni tip uluslararası ilişkiler ve insanlığın kader ortaklığının tesis edilmesinde yeni sayfa açıldığını belirtti.

Cumhurbaşkanı Xi, ziyaretleri sırasında adı geçen iki ülkenin devlet başkanlarıyla ayrı ayrı ortak bildiri imzalayarak, Çin'in bu iki ülkeyle arasındaki kapsamlı ortaklık ilişkilerinin derinlemesine geliştirilmesi için yol haritası çizdi.

Kırgızistan ve Tacikistan, Çin'in ortaya koyduğu Kuşak ve Yol inisiyatifine destek veren ve katılan ilk ülkelerden. Xi, Kırgızistan Devlet Başkanı Sooronbay Ceenbekov'le görüşme yaptıktan sonra basına verdiği demeçte, Kuşak ve Yol'un ortaklaşa inşasının iki ülke arasındaki işbirliğinin öncelikli alanı haline geldiğini söyledi.

Xi, Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman'la görüşmesinin ardından basın mensuplarının karşısına geçtiğinde iki ülkenin tepeden tasarımı güçlendirerek, kalkınma ve güvenlik alanlarındaki ortaklığı el birliğiyle inşa edeceklerini dile getirdi.

Son yıllarda Çin, SİÖ ve AİGK'nin üye ve gözlemci ülkelerinin çoğuyla Kuşak ve Yol anlaşması imzaladı. Tarafların kalkınma stratejileri kenetlenirken işbirliğinden verimli sonuçlar alındı. Xi, SİÖ ve AİGK toplantılarına katılan yabancı liderlerle, 2. Kuşak ve Yol Uluslararası İşbirliği Forumu'nda varılan mutabakatların hayata geçirilmesi, bölgesel bağlanırlığın güçlendirilmesi ve işbirliği seviyesinin yükseltilmesi üzerinde fikir alışverişinde bulundu.

Cumhurbaşkanı Xi, SİÖ Bişkek Zirvesi'nde karşılıklı güven, karşılıklı yarar, istişare, medeniyet çeşitliliğine saygı ve ortak kalkınma ilkeleriyle ifade edilen Shanghai Ruhu'nun sürdürülmesi önerisinde bulundu. Xi, örgütün birlik, karşılıklı siyasi güven, güvenlik ve risk paylaşımı, çifte kazanç ile kapsayıcılık sağlayan bölgesel işbirliği mekanizması haline getirilmesi gerektiğini vurguladı.

Xi, ortak, kapsamlı, işbirliğine dayalı ve sürdürülebilir güvenlik anlayışında ısrar edilmesi, "3 kötü güç"le ciddiyetle mücadele edilmesi, radikal düşüncelerin etkin şekilde önlenmesi, çok taraflı ticaret sistemi ve açık bir dünya ekonomisinin korunmasının önemine dikkat çekti.

SİÖ toplantısına katılan diğer ülkelerin liderleri, Xi ile hemfikir olduklarını söyleyerek, uluslararası ilişkiler ilkelerini koruyacaklarını, açık dünya ekonomisinin inşasını destekleyeceklerini, SİÖ'nün yeni ve daha büyük başarılara ulaşmasını sağlayacaklarını belirttiler.

27 yaşındaki AİGK, Asya'daki en büyük güvenlik konulu diyalog ve işbirliği forumu konumunda. Çin 2014 ve 2018 yıllarında iki kere başkanlığını üstlenmişti. AİGK Duşanbe Zirvesi'nde Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Asya'nın karşılıklı saygı ve siyasi güven temelinde güvenli, istikrarlı, kalkınan, müreffeh, dışa açık, kapsayıcı, işbirliğine dayalı ve inovatif bir kıta haline getirilmesi gerektiğini vurguladı.

"Birleşmiş Milletler Tüzüğü'nün amaç ve ilkelerine uyulması, ülkelerin egemenliği, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğüne, ayrıca siyasi rejim ve kalkınma yollarına saygı gösterilmesi şarttır." diyen Xi, her biçimdeki terörizme kararlılıkla darbe indirilmesi, Asya'nın özelliklerine uygun bölgesel güvenlik çerçevesinin oluşturulması, serbest ticaret ve yatırımın ilerletilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.

Toplantıda hazır bulunan yabancı liderler, her alanı kapsayan güven arttırıcı işbirliğini derinleştireceklerini, bölgesel güvenlik ve kalkınmaya daha büyük katkı sağlayacaklarını ifade ettiler.

Devlet Konseyi üyeliğini de yürüten Dışişleri Bakanı Wang Yi, Cumhurbaşkanı Xi'nin Orta Asya ziyaretiyle tüm dünyaya, Çin'in barışçı kalkınma ve dışa açılma yolunda ısrar ederek çok taraflılığı koruyacağı, dünya barışının inşacısı, uluslararası düzenin koruyucusu olmaya ve küresel ekonomiye katkı yapmaya devam edeceği mesajının verildiğini söyledi.

Xi, son yurt dışı ziyaretleri sırasında Rusya ve Moğolistan'ın devlet başkanlarıyla da görüşme yaptı. Görüşmede 3 ülkenin kalkınma stratejilerinin kenetlenmesi, somut işbirliğinin artırılması, Çin-Rusya-Moğolistan Ekonomik Koridoru'nun inşa edilmesi gibi konular ele alındı.

Xi ayrıca, Kazakistan, İran, Hindistan ve Türkiye dâhil birçok ülkenin liderleriyle bir araya geldi.