Yorum: Daha sıkı bir 'SİÖ kader ortaklığı' oluşturulmalı

Sheng Yuhong-CRI Haber Merkezi

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, dün Kırgızistan'ın başkentinde düzenlenen Shanghai İşbirliği Örgütü (SİÖ) Bişkek Zirvesi'ne katıldı ve burada bir konuşma yaptı. Xi konuşmasında, daha sıkı bir SİÖ kader ortaklığı oluşturulması çağrısında bulundu.

18 yıldır gelişimini sürdüren SİÖ, dünyadaki "en çok nüfusa sahip ve yüzölçümü en büyük bölgesel uluslararası örgüt" konumunda. SİÖ, bu süre zarfında dünya barışı ile kalkınmasını ilerleten ve uluslararası adaleti koruyan önemli bir güç haline geldi.

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping altı yıl önce ilk kez SİÖ Zirvesi'ne katıldığında "Shanghai ruhu"nun geliştirilerek ortak kalkınmanın ilerletilmesi çağrısı yapmıştı. Ayrca, geçen yıl SİÖ Qingdao Zirvesi'nde "Shanghai ruhu"nun bütün üye ülkelerinin ortak mülkiyeti olduğunu yineledi. Xi, dün Bişkek Zirvesi'nde yaptığı konuşmada ise, "Shanghai ruhu"nun örgütün çekirdek değerlerinden biri ve ortak düşüncesi olarak sürdürülmesi gerektiğini vurguladı.

"Shanghai ruhu" ifadesinin, Xi'nin SİÖ zirvelerinde yaptığı konuşmalarda sık sık öne çıktığını görüyoruz. Çünkü karşılıklı güven ile yarar, eşitlik, istişare, kültürel çeşitliliğe saygı ve ortak gelişmenin aranması ilkelerine dayanan "Shanghai ruhu", örgütün kuruluşundan beri dinamizmi ve işbirliği gücünü koruyabilmenin sırrı olarak kabul edilen bir kavram. Aynı zamanda geçmişte, şimdi ve gelecekte çağın sorunlarını çözebilen ve riskleri giderebilen bir düşünce olduğunu söyleyebiliriz.

Bu sebeple Xi, SİÖ zirvelerinde "Shanghai ruhu" doğrultusunda öneriler ortaya koymanın yanı sıra, uluslararası ve bölgesel durumda yaşanan değişikliğe göre "Shanghai ruhu"nun kapsamını da zenginleştiriyor. Bişkek Zirvesi'nde de somut durumlar doğrultusunda dört maddelik öneri ortaya koydu.

Xi bu kapsamda, örgütte dayanışma ve karşılıklı güvenin arttırılması çağrısında bulundu. Uluslararası rekabette sürtüşmelerin arttığı günümüzde SİÖ'nün büyüyüp güçlenmesinin zeminlerinden birinin üye ülkeler arasındaki dayanışma ve karşılıklı güven olduğunu ifade etti. Örgütün dayanışma ve karşılıklı güven konusunda oluşturduğu örnek, dünya genelinde güven eksikliğinin azalmasına da yardımcı olacak.

Xi, bölgesel kalkınma için güvenli ve istikrarlı bir ortam sağlanması gerektiğine işaret ederek, SİÖ'nün güvenlik işbirliğinin güçlenmesi önerisini ortaya koydu. Aslında SİÖ, güvenlik işbirliği amacıyla kuruldu. Uzun yıllardan beri bölgedeki güvenlik durumunda genel istikrar korunuyor. Fakat terörizm, uyuşturucu kaçakçılığı ve bilişim güvenliği gibi tehlikeler hâlâ mevcut. SİÖ'nün karışık durumlarla başa çıkma yeteneğinin yükseltilmesi gerektiğini vurgulayan Xi, örgütün "üç şer güç" ile mücadeleyi yoğunlaştırarak, terörizm ve aşırıcılık güçlerinin tekrar yükselmesini önlemek için çabalaması çağrısı yaptı.

Xi, Çin'in Afganistan'ın barışçıl şekilde yeniden yapılanmasına mümkün olduğu kadar yardım sağlamaya devam edeceğini de belirtti. Bu durum, Çin'in bölgesel güvenliği ve istikrarı korumak için üstlendiği yüksek sorumluluğu da gösteriyor.

Xi, SİÖ'nün, üye ülkelerin kalkınma taleplerine göre karşılıklı yarar ve ortak kazanca dayalı bir örnek haline getirilmesi önerisinde de bulundu.

Küresel finansal krizi ve ticari anlaşmazlığın etkisiyle SİÖ ülkelerinin ekonomik büyümesi son yıllarda yavaşladı. Dolayısıyla üye ülkeler bölgesel ekonomik ve ticari işbirliğinin arttırılmasında büyük bir irade gösterdi. Xi Jinping'in ortaya koyduğu, çok taraflılığın korunması, dışa açık bir dünya ekonomisi oluşturulması, Kuşak ve Yol inşasının ortaklaşa geliştirilmesi ve inovatif gelişmenin hızlandırılması önerileri tam olarak SİÖ ülkelerinin ihtiyaçlarını karşılayabilir.

Çin, SİÖ işbirliğine sürekli yeni katkılarda bulunuyor. Verilere göre, 2018 yılı sonu itibariyle Çin'in SİÖ ülkelerine toplam yatırım miktarı 86 milyar 200 milyon doların üzerine çıktı.

Xi ayrıca, SİÖ'de kapsayıcılık ve karşılıklı paylaşımın arttırılması önerisini ileri sürdü. Örgütte 8 üye ülke, 4 gözlemci ülke ve 6 diyalog ortağı bulunuyor. Ülkelerin etnik kökenleri, dinleri ve kültürleri de birbirinden farklı. Dolayısıyla Xi, kültür, spor, turizm ve medya arasındaki işbirliğinin yoğunlaştırılması, böylece bölgenin kapsayıcı gelişmesi için kamuoyu zemininin hazırlanması gerektiğini dile getirdi.

Daha sıkı SİÖ bir kader ortaklığı oluşturulması, tüm dünyanın her geçen gün artan sınamalarla mücadele etmesi ve uluslararası kuralların koruması açısından da gerçekçi bir anlam taşıyor. "Shanghai ruhu"nu izleyen SİÖ'nün daha da büyüyerek, bölge halklarına daha fazla güvenlik ve yarar sağlamasının yanı sıra, küresel kalkınma istikrarına da daha büyük katkı yapması bekleniyor.